“Ο κλαπείς κούρος της Τενέας, άνοιξε πρώτος τον σύγχρονο “χορό” των Ελλήνων μεταναστών και φυγάδευσης ελληνικών έργων στην Βαυαρία της Γερμανίας…
Ο κούρος- Απόλλων της Τενέας: 160 χρόνια ξενητεμένος παρά την θέλησή του στο Μόναχο! Φτάνει πια! Καιρός να επιστρέψει σπίτι του! Απόγονοι του Απόλλωνος οι Τενεάτες τον θέλουν πίσω… Τενέα η συγγενής της Τενέδου Η Τενέα ήταν η κυριότερη πολίχνη της Τενεατικής Πεδιάδος, η οποία αναπτύσσεται μεταξύ των νυν χωριών Χιλιομόδι[1] και Κλένια[2]. Μια πύλη της Κορίνθου οδηγούσε προς την Τενέα, γι’ αυτό και ελέγετο Τενεατική Πύλη. Η Τενέα απείχε τρεις ώρες πεζή από την Ακροκόρινθο, και έκειτο στην αρχή της ορεινής οδού Κοντοπορείας (κατά την Κλεισούρα), η οποία οδηγούσε, δια μέσου του Αγιονορίου, στην Αργολική Πεδιάδα και στο Άργος! Άρα ήταν μια από τις εμπορικότερες και πλουσιότερες οδούς της αρχαιότητος!
Η περιοχή αυτή της ορεινής Κορινθίας κατοικείται από τα παλαιολιθικά χρόνια. Σε σπήλαιο της Κλεισούρας έχει ευρεθεί κατοίκησις 35.000 χρόνων πριν από σήμερα![3] Την Τενέα ίδρυσαν οι Τενεάτες, απόγονοι των Τρώων, αυτού του υπερόχου ελληνικού φύλου των Δαρδανιδών Θρακών, που ήσαν συγγενείς με τους Τενεδίους. Προπάτορας Τενεδίων και Τενεατών ήταν ο Τέννης/Τένης, υιός του Κύκνου Απόλλωνος και της Προκλείας ή Σκαμανδροδίκης (αδελφός της Ημιθέας ή Αμφιθέας ή Λευκοθέας). Αυτός διαβληθείς υπό της μητρυϊάς του, Φιλονόμης (ή Φυλονόμης ή Καλύκης) ερρίφθη υπό του πατρός του στην θάλασσα, σε μια λάρνακα μαζί με την αδελφή του. Οι νέοι διεσώθησαν στην νήσο Λεύκοφρυ, την οποία μετωνόμασε σε Τένεδο. Εκεί και εβασίλευσε, γινόμενος και βασιλιάς της Κολώνης Τρωάδος, μέχρις ότου εφονεύθη υπό του Αχιλλέως, παρ’ ότι αυτός είχε λάβει εντολή από την μητέρα του να μην σκοτώσει τον υιό του Απόλλωνος! Μετά θάνατον, όμως, έτυχε θείων τιμών! Ο Ευριπίδης είχε γράψει τραγωδία γι’ αυτήν την ιστορία, που δυστυχώς (και αυτή) δεν διεσώθη… Μετά την Άλωση της Τροίας αιχμάλωτοι Τενέδιοι ερχόμενοι στην Αργολιδο-Κορινθία, πήραν άδεια από τον Αγαμέμνονα να κτίσουν κοντά του μια νέα πόλη.
Λίγα λείψανα της αρχαίας πόλεως, όμως, είναι γνωστά. Αδικημένη απ’ την σκαπάνη, έχει ανασκαφεί στην περιοχή εργαστήριο ρωμαϊκών χρόνων, και έχουν επισημανθεί θεμέλια οικοδομημάτων, ίχνη αρχαίου τείχους, ορθογώνιοι ογκόλιθοι και κίονες από πωρόλιθο. γνωρίζουμε ότι υπήρχε ιερόν της Ειλειθυΐας και πως η πόλις ελάτρευε τον Απόλλωνα, που ήταν και πολιούχος της, με περίφημο ναό, του Τενεάτου Απόλλωνος. Στην απότομη πλαγιά «Νυφίτσα» στην Άνω Κλένια ανεκαλύφθη το σημαντικότερο, ίσως, σπηλαιο-ιερό της αρχαίας Κορινθίας: Τα ευρήματα δείχνουν ανθρώπινη παρουσία τουλάχιστον από την νεολιθική και συνεχόμενα έως και την ρωμαϊκή εποχή! Ευρέθησαν όστρακα της μεσοελλαδικής (2000-1600 π.Χ.) και κλασικής εποχής.
Ίχνη προϊστορικού οικισμού ευρέθησαν και στον λόφο των Αγ. Ασωμάτων Κλένιας, όπου συνελέγησαν όστρακα και κομμάτια οψιδιανού! Η Τενέα παίζει σημαντικό ρόλο στον θηβαϊκό κύκλο, αφού οι βοσκοί που βρήκαν έκθετον τον Οιδίποδα στον Κιθαιρώνα, τον παρέδωσαν στην σύζυγο του βασιλέως της Κορίνθου, Πόλυβου, την Μερόπη (ή Περίβοια), οι οποίοι ως άτεκνοι, τον εδέχθησαν ως «θείο δώρο»! Και τον μεγάλωσαν στα παλλάτια της Κορίνθου, στην Τενέα, ως γνήσιο και νόμιμο κληρονόμο του θρόνου των Θηβών. Η συνέχεια, λίγο-πολύ γνωστή… Η πόλις μόνον μικρή και ασήμαντη δεν υπήρξε στην Ιστορία, δεδομένου ότι το 734-733 π.Χ. Κορίνθιοι και Τενεάτες άποικοι, ίδρυσαν τις Συρακούσες στην Α. ακτή της Σικελίας! Φαίνεται όμως, πως οι Τενεάται δεν έμειναν μόνον στην Σικελία, αλλά και στην κεντρική Ιταλία, όπου ο παραπόταμος του Τίβερι, Τενέας, μαρτυρά την παρουσία τους, ενώ επίσης και μια πόλη της Θράκης φέρει το όνομά τους. Ο αρπαγείς κούρος Η πόλις έδωσε ένα από τα πλέον αριστουργηματικά έργα τέχνης της αρχαίας ελληνικής πλαστικής, άγνωστο στο ευρύ κοινό: Τον επονομοζόμενο «κούρο της Τενέας» – κούρο με «ονομασία προέλευσης». Αυτός ευρέθη το 1846, στην νεκρόπολη της παλαιάς Τενέας. Και από το 1854… φυγαδεύθηκε παρανόμως και παρατύπως από την πατρίδα του και εκτίθεται στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου (αρ. 168). (Ένα ίδρυμα που στεγάζει πλήθος παρανόμως εξαχθείσες αρχαιότητες από την χώρα μας, με κορωνίδα τα γλυπτά της Αφαίας Αιγίνης!). Μάλιστα, ο «κούρος της Τενέας» είναι τόσο όμορφος, που αντίγραφό του ευρίσκεται και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βασιλείας[8] Ελβετίας!..
Ο «κούρος της Τενέας» (ή «Απόλλων της Τενέας» ή «Απόλλων Τενεάτης» ή «Τενεάτας») είναι φιλοτεχνημένος από μάρμαρο της Πάρου! Περίπου στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., προφανώς από κάποιον μαθητή των σπουδαίων γλυπτών Διποίνου και Σκύλη[9], οι οποίοι είχαν το εργαστήριό τους στην περιοχή της Τενέας.[10] Το ύψους 1,53 μ. άγαλμα παριστάνει έναν νεανία με γυμνό, σφριγηλό και αθλητικό σώμα. Στηρίζεται και στα δύο του πόδια. Το αριστερό πόδι κάνει ένα μικρό βήμα προς τα εμπρός. Το πέλμα των ποδιών ακουμπά το έδαφος. Οι βραχίονες είναι κρεμάμενοι απολύτως συμμετρικά. Τα δύο χέρια είναι σφιγμένα σε γροθιές, και ακουμπάν τους μηρούς, σαν να κρατάν κάποια λαβή.
Τα μαλλιά είναι σγουρά, καλοκτενισμένα και σχηματίζουν μια πλούσια κόμμη, η οποία καλύπτει το οπίσθιο μέρος της πλάτης, ενώ μια κορδέλλα τα στεφανώνει. Μια παράσταση, λοιπόν, της αρχέγονης μορφής του θεού Απόλλωνος, η οποία υιοθετήθηκε και για τους ήρωες. Τα άκρα του ευρέθησαν διαμελισμένα: Ένα τμήμα του δεξιού βραχίονος έλειπε (έχει αντικατασταθεί). Η κεφαλή του όμως διετηρήθη σώα, επειδή ευρέθη μέσα σε ένα πήλινο δοχείο, που την προστάτευσε επί αιώνες! Φαίνεται δηλαδή, πως κάποιος απλός Έλλην χωρικός, μάλλον Τενεάτης, ηύρε την κεφαλή του θεού του, και αντί να την κλέψει ή να την μοσχοπουλήσει, εσκέφθη να την φυλάξει μέσα σ’ ένα αγγείο, για να την σώσει και να την κολλήσει κάποιος επιδέξιος ειδικός τεχνίτης, που ήθελε βρει την…
Το γυμνό, η ζωντάνια, η εκφραστικότητα, οι αναλογίες, η πλαστικότητα, γνήσια ελληνικά χαρακτηριστικά, το κάνουν σαφώς ξεχωριστό από την αιγυπτιακή τέχνη. Το αμυδρό χαμόγελο του προσώπου του,σύμφωνα με το xronos.gr, είναι το πρώιμο χαμόγελο της γλυπτικής τέχνης, που έμελλε ν’ ανθίσει στην Ελλάδα τους επόμενους αιώνες και να μας δώσει γλυπτά έργα τέχνης που να μας προσφέρουν αγαλλίαση και εξ αυτού να τα ονομάσουμε αγάλματα! (Σε αντίθεση με τους αλλοδαπούς, που λένε το άγαλμα statue, δηλ. κάτι το στατικό)…”
Γιώργος Λεκάκης
Γερμαναράδες φάγατε και το πουλί του.