Άφωνους αφήνει όσους γνωρίζουν τι συμβαίνει στο Αιγαίο, οι τουλάχιστον ευφάνταστες δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ από το Μέγαρο Μαξίμου μετά τη συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα.
Ούτε λίγο ούτε πολύ ο κ Γιλντιρίμ ήρθε στην Αθήνα επιχειρώντας να μας «διαφωτίσει» σχετικά με το τι ακριβώς συμβαίνει σε καθημερινή βάση με το ζήτημα των παραβιάσεων. Έτσι λοιπόν με μια καινοφανή περιγραφή ούτε λίγο ούτε πολύ ο τούρκος Πρωθυπουργός ανέφερε στις κοινές δηλώσεις που μεταδόθηκαν σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση ότι :«Παραβάσεις και παραβιάσεις στο Αιγαίο γίνονται εκατέρωθεν»!
Και χωρίς καμία ένδειξη αντίδρασης από το ακροατήριο του συνέχισε λέγοντας ότι «το θέμα είναι να μην κορυφώνεται η ένταση»
Αναμφίβολα ο προσεκτικός τηλεθεατής χρειάστηκε μερικά δευτερόλεπτα να επεξεργαστεί τηn πληροφορία όταν λίγο αργότερα ο τούρκος Πρωθυπουργός επανήλθε δριμύτερος αναφέροντας ότι «Στην Αν. Μεσόγειο έχουμε το θέμα της χρήσης των πηγών ενέργειας, που ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα (!)»
Όλα αυτά φυσικά ειπώθηκαν αμέσως μετά τις προτροπές του Αλ. Τσίπρα για « θετική ατζέντα η οποία πρέπει να βασιστεί στις σχέσεις καλής γειτονίας και σεβασμού χωρίς εκατέρωθεν ενέργειες που την υπονομεύουν».
Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε αναφερθεί προηγουμένως στη σημαντική αύξηση των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων του εναέριου χώρου τονίζοντας ότι η κατάσταση δεν βοηθά καθόλου και δεν μπορεί να συνεχιστεί, ενώ συμφωνήθηκε και η ύπαρξη επικοινωνίας ανάμεσα στους επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών, ώστε «να προλαμβάνονται εντάσεις και όχι να καταστέλλονται».
ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Κάπου εδώ θα πρέπει να γίνει το περίφημο «reality check» ή αλλιώς «έλεγχος πραγματικότητας» στην κοινή καθομιλουμένη, καθώς τα όσα περιγράφει ο τούρκος Πρωθυπουργός, απέχουν μακράν από το τι συμβαίνει καθημερινά στους ουρανούς του Αιγαίου. Την απάντηση τη δίνουν οι ίδιοι οι άνθρωποι της ΠΑ με τους οποίους ο υπογράφων είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει σε προγενέστερο χρόνο σε ένα από τα Readiness στην 135 Σμηναρχία Μάχης στη Σκύρο!
Οι περιγραφές είναι αυτούσιες και μεταφέρονται ως μέρος ενός ρεπορτάζ στην πρώτη γραμμή, το οποίο προσφέρει στους αναγνώστες την δυνατότητα να έχουν ορθή αντίληψη των διαδικασιών που εφαρμόζονται σε διαδικασίες αναχαίτισης.
Όπως μας εξήγησε ο (τότε) Υπσγός (Ι) Ο. Γ – χειριστής της 339Μ – μετά την επιστροφή του από Scramble, σε κάθε αποστολή αυτής της κατηγορίας, οι πιλότοι της ΠΑ είναι αντιμέτωποι με το άγνωστο καθώς δεν ξέρουν τι θα συναντήσουν στον αέρα, εφόσον οι καταστάσεις εξελίσσονται σε πραγματικό χρόνο και δεν είναι εφικτό να γίνει ενημέρωση προ της απογείωσης.
Λίγο αργότερα μαζί με άλλους συναδέλφους του κλήθηκε να απογειωθεί ξανά για τη δεύτερη αναχαίτιση εκείνης της ημέρας καθώς τα τουρκικά μαχητικά συνέχισαν να προκαλούν κατά την πάγια τακτική τους το σύστημα αεράμυνας της ΠΑ.. Είχε όμως προλάβει να μας εξηγήσει επαρκώς για την όλη διαδικασία και το τι συμβαίνει στον αέρα.
Η ΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Ως μέρος ενός ευρύτερου μηχανισμού, οι χειριστές που εκτελούν καθήκοντα Readiness δεν αποφασίζουν οι ίδιοι για την τακτική αντιμετώπισης των απειλών, αφού δεν έχουν συνολική αντίληψη της τακτικής κατάστασης. Αυτή είναι δουλειά του Εθνικού Κέντρου Αεροπορικών Επιχειρήσεων (ΕΚΑΕ) στην έδρα του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας (ΑΤΑ) στη Λάρισα.
Εκεί σε ειδικά διαμορφωμένες υπόγειες εγκαταστάσεις συγκεντρώνεται η σύνθετη εικόνα από τα ραντάρ έρευνας και επιτήρησης των ΜΣΕΠ αλλά και από άλλους αισθητήρες σε όλη την ελληνική επικράτεια και αποφασίζεται η μέθοδος αντίδρασης.
Ακολούθως ανατίθεται σε ελεγκτές αεράμυνας (ΕΑ) που βρίσκονται είτε στο ΕΚΑΕ είτε σε κάποιο από τα Κέντρα Ελέγχου Περιοχής (Το 1ο 2ο ή 3ο ΚΕΠ ελέγχουν με ραντάρ το βόρειο, κεντρικό και νότιο τομέα αντίστοιχα) να καθοδηγήσουν συγκεκριμένους σχηματισμούς φίλιων μαχητικών που εκτελούν Readiness προς την κατεύθυνση των «άγνωστων» ιχνών που παραβιάζουν τον ΕΑΧ, προκειμένου να τα αναχαιτίσουν.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ
Στο μεταξύ τα μαχητικά της 339Μ που βλέπουμε να απογειώνονται ξανά (μέσα σε διάστημα μικρότερο της ώρας από το πρώτο Scramble που δόθηκε την ημέρα της επίσκεψης μας στην 135 ΣΜ) κατευθύνονται ήδη στην περιοχή που βρίσκονται τα τουρκικά αεροσκάφη.
Κατά την πάγια τακτική όλων των μαχητικών που εκτελούν καθήκοντα Readiness, αμέσως μετά την απογείωση, ο επικεφαλής του ζεύγους έρχεται σε επαφή με το αντίστοιχο Κέντρο Ελέγχου Περιοχής (ΚΕΠ) στο οποίο υπάγεται και λαμβάνει εντολές για την κατεύθυνση της απειλής. Κατά τη διάρκεια της μετωπικής προσέγγισης με τα αντίπαλα μαχητικά, ο κυβερνήτης στα F-4E AUP, ασχολείται με τον χειρισμό του μαχητικού ενώ ο ΧΟΣ στην πίσω θέση είναι υπεύθυνος για τη ναυτιλία παράλληλα με το χειρισμό του ραντάρ, την αποκάλυψη και τον εγκλωβισμό των στόχων.
Το μέγεθος και η σύνθεση των σχηματισμών της Τουρκικής Αεροπορίας που παραβιάζει τον ΕΑΧ δεν είναι σταθερά αλλά ποικίλουν και μπορεί να αφορούν ένα ζεύγος ή ένα πολυάριθμο πακέτο COMAO με πολλαπλούς τύπους μαχητικών που αριθμεί μέχρι και 6 αεροσκάφη.
Αποστολή των μαχητικών Readiness της ΠΑ είναι σε πρώτη φάση η οπτική αναγνώριση, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να πλησιάσουν σε απόσταση μικρότερη των 5νμ ώστε να διαπιστωθεί ο τύπος των εχθρικών αεροσκαφών και στη συνέχεια εφόσον καταστεί δυνατόν να αναγνωριστούν και οι αριθμοί τους.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Τα βασικά σημεία εισόδου των τουρκικών μαχητικών ποικίλουν και εντοπίζονται στον εναέριο χώρο μεταξύ Λήμνου –Λέσβου, Λέσβου Χίου, Χίου Σάμου και στη θαλάσσια περιοχή βορείως της Καλύμνου.
Αφού πραγματοποιήσουν διέλευση εντός της ζώνης των 10νμ από την ελληνική ακτογραμμή, οι σχηματισμοί της THK μπορεί να εξέλθουν και πάλι από το αρχικό σημείο εισόδου ή να επιλέξουν κάποιο από τα προαναφερθέντα σημεία, διατηρώντας την ευχέρεια επιλογής. Σε ορισμένες περιπτώσεις επιλέγεται η υπερπτήση πάνω από κάποιο ελληνικό νησί ενώ οι αντιδράσεις των Τούρκων χειριστών ποικίλουν.
Για παράδειγμα υπάρχουν φορές όπου το ζεύγος των τουρκικών μαχητικών μπορεί αφού αναχαιτιστεί από ελληνικά μαχητικά να αναστρέψει πορεία και να πετάξει ανατολικά σε ευθεία και οριζόντια πτήση μέχρι ότου εξέλθει από το FIR Αθηνών.
Στην περίπτωση ενός πολυάριθμου σχηματισμού πχ μιας 6άδας τα πράγματα μπορεί να διαφοροποιηθούν ριζικά καθώς τα άοπλα αεροσκάφη, συνήθως συνεχίζουν σε ευθεία οριζοντία πτήση τη διαδρομή τους, ενώ το ζεύγος των οπλισμένων συνοδών (συνήθως F-16C/D) μπορεί να αρχίσει την εκτέλεση επιθετικών ελιγμών BFM που καταλήγουν σε εμπλοκή με τα ελληνικά μαχητικά.
«ΠΟΙΟΣ ΚΑΝΕΙ ΤΙ, ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ»..
Σε περιόδους υψηλής έντασης η κατάσταση μπορεί να κλιμακωθεί επικίνδυνα καθώς έχουν καταγραφεί πολλαπλοί σχηματισμοί 20- 30 μαχητικών που επιχειρούν μεμονωμένα ή ταυτόχρονα να προκαλέσουν κορεσμό στην ελληνική αεράμυνα.
Βεβαίως τότε εφαρμόζονται και οι ανάλογες τακτικές εμπλοκής από σχηματισμούς ελληνικών μαχητικών που έχουν απογειωθεί είτε από Σμηναρχίες Μάχης στα νησιά είτε από βάσεις στην ηπειρωτική Ελλάδα, αναλόγως του ευρύτερου επιχειρησιακού σχεδιασμού της ΠΑ. Και φυσικά πάντοτε οπλισμένα προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε πρόκληση..
Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι στην παρούσα χρονική περίοδο οι παραβιάσεις από πλευράς τουρκικής Αεροπορίας έχουν υποβαθμιστεί ποιοτικά και αριθμητικά σε σημαντικό βαθμό απόρροια του πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου με αποτέλεσμα οι εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν για τιμωρία των πραξικοπηματιών (και όχι μόνο) να έχουν αποστερήσει σημαντικά μεγάλο ποσοστό έμπειρων πιλότων σε μαχητικά που είναι δυσαναπλήρωτο καθώς θα απαιτηθεί μεγάλος χρόνος για την αντικατάσταση τους.
Επιστρέφοντας στις διαδικασίες που εφαρμόζει η ΠΑ, υπογραμμίζεται ότι την τακτική αντιμετώπισης μιας εξελισσόμενης κατάστασης και την έκδοση των σχετικών οδηγιών, την επιλέγει το ΚΕΠ και την μεταφέρει μέσω των Ελεγκτών Αεράμυνας στους Αρχηγούς Σχηματισμών των μαχητικών αναχαίτισης που την εφαρμόζουν.
Σε καμία περίπτωση ελληνικά μαχητικά δεν προβαίνουν σε παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου πολύ απλά γιατί αυτό δεν αποτελεί μέρος του επιχειρησιακού σχεδιασμού της ΠΑ σε περίοδο ειρήνης ενώ υπάρχει πλήρης επαγγελματισμός από το σύνολο των χειριστών, οι οποίοι λαμβάνουν σχετικές οδηγίες για το που ακριβώς θα κινηθούν.
Επιπλέον όλα καταγράφονται από τα ραντάρ αεράμυνας με εικόνα που αποστέλλεται απευθείας στο ΝΑΤΟ ώστε να είναι απόλυτα σαφές το «ποιος κάνει τι, που και πότε»..
