ΠΥΡΚΑΛ τρία χρόνια μετά: Κυβερνητικό πάρκο ή κυβερνητικό κόλπο;

Η εξαγγελία από τα πιο επίσημα κυβερνητικά χείλη για τη δημιουργία «Κυβερνητικού Πάρκου» στην έκταση της πρώην ΠΥΡΚΑΛ στην Δάφνη, τρία χρόνια αργότερα, δείχνει να ακολουθεί την πεπατημένη όλων των σημαντικών αναπλάσεων που έχουν κατά καιρούς εξαγγελθεί: Διπλή ανάπλαση Λ. Αλεξάνδρας – Βοτανικού, Ελληνικό, ΧΡΩΠΕΙ κλπ.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, υπάρχουν δύο επιπλέον παράγοντες -κυρίως- που προβληματίζουν για το κατά πόσο το σχέδιο της αρχικής εξαγγελίας θα είναι κι εκείνο που τελικά θα υλοποιηθεί. Όταν και εφόσον, μιας και τα αρχικά χρονοδιαγράμματα έχουν ήδη ξεπεραστεί.

Πρώτον, οι μελέτες που έχουν ήδη γίνει και αφορούν στο «Κυβερνητικό Πάρκο», προσπαθούν με το «ζόρι» να τεκμηριώσουν την ορθότητα των σχεδιασμών που έχουν εξαγγελθεί και δεύτερον, το ότι στη συγκεκριμένη έκταση εξακολουθεί να υφίσταται -αν και περιορισμένη- παραγωγή από τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) σημαντικών παραγγελιών που λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν αυξηθεί και δεν μπορούν να σταματήσουν τώρα, προκειμένου αυτά να μετεγκατασταθούν. Χώρος που είχε παρουσιαστεί από τα ΜΜΕ ως «εγκαταλελειμμένος».

Αντίθετα, προβληματίζει το ότι οι έως τώρα ενέργειες, με βασικότερη όλων, την προβλεπόμενη υλοποίηση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης της ιδιόκτητης έκτασης του Συγκροτήματος Εργοστασίων Υμηττού (ΣΕΥ), έναντι συμβολικού τιμήματος, από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ), ιδιοκτήτη των ΕΑΣ, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στη χρήση και την αύξηση του συντελεστή δόμησης για τη συγκεκριμένη έκταση, δοθούν τελικά για εμπορική εκμετάλλευση από τον ανάδοχο-επενδυτή.

Σαν σήμερα (3 Απριλίου) το 2021 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε μια ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε μπροστά από το ιστορικό εργοστάσιο «ΜΕΤ. ΚΑΤ.» (Μεταλλικές Κατασκευές) μέσα στην έκταση 155 στρεμμάτων του ΣΕΥ των ΕΑΣ, στη Δάφνη, αιφνιδίασε ανακοινώνοντας την πολυπόθητη απομάκρυνση εγκαταστάσεων και Διοίκησης από τον αστικό ιστό της Δημοτικής Ενότητας Υμηττού του Δήμου Δάφνης-Υμηττού. Ενέργεια, η υλοποίηση της οποίας υπήρχε ως πρόβλεψη, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν πρωθυπουργός ήταν ο πατέρας του Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και οριστικοποιήθηκε το 1996 με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) του Δήμου Υμηττού επί υπουργίας Κώστα Λαλιώτη στο -τότε- ΥΠΕΧΩΔΕ.

Δεν έμεινε όμως μόνο σε αυτό, αλλά ανακοίνωσε στη θέση τους, τη δημιουργία «Κυβερνητικού Πάρκου» με την ονομασία «Ανδρέας Λεντάκης». Με τη μεταφορά σε αυτό της πρωθυπουργικής έδρας, 9 υπουργείων (Οικονομικών, Ανάπτυξης, Εργασίας, Αγροτική Ανάπτυξης και Τροφίμων, Υγείας, Τουρισμού, Πολιτισμού, Εσωτερικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας), καθώς και 4 Ανεξαρτήτων Αρχών (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας – ΕΕΣΥΠ, Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου – ΤΑΙΠΕΔ, Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου – ΕΤΑΔ, Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων – ΑΑΔΕ).

Για την μετεγκατάσταση του ΣΕΥ (πρώην ΠΥΡΚΑΛ) σε ιδιόκτητη έκταση των ΕΑΣ στο Λαύριο και την μετέπειτα κατασκευή εκεί του «Κυβερνητικού Πάρκου» και την ακόλουθη μετεγκατάσταση των υπουργείων σε αυτό, το κυβερνητικό επιτελείο υπολόγιζε ότι η όλη διαδικασία θα μπορούσε να ξεκινήσει στα 5 χρόνια από την εξαγγελία.

Από την εξαγγελία του πρωθυπουργού έως σήμερα δεν υπήρξε καμία σοβαρή επιστημονική μελέτη, κανένας διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες, καμία τεκμηριωμένη πρόταση για τη σκοπιμότητα του έργου, παρά μόνο αύξηση των συντελεστών δόμησης για την έκταση των 155 στρεμμάτων της πρώην ΠΥΡΚΑΛ.

Έχοντας περάσει τρία χρόνια από τότε, η πορεία της μετεγκατάστασης των δραστηριοτήτων των ΕΑΣ από τον Υμηττό και η δημιουργία εκεί «Κυβερνητικού Πάρκου», έχει βγει τόσο εκτός χρονοδιαγράμματος, που μοιάζει πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί. Αν και στα τέλη του Ιανουαρίου ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Νίκος Παπαθανάσης σε συνέντευξη Τύπου, δήλωνε πως: «Τίποτα δεν σταματά το έργο», οι εξελίξεις μάλλον δεν έρχονται να τον επιβεβαιώσουν.

Ο ισχυρός ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων παικτών που διεκδικούν να αναλάβουν το έργο μέσω Σύμπραξης Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι μια σοβαρή αιτία. Γεγονός που άλλωστε δεν είναι άσχετο και με την αύξηση 60%, του τιμήματος που θα καταβληθεί από το Κράτος για την υλοποίηση του έργου, από 250 σε 400 εκατ. ευρώ. Με ανοιχτό το ενδεχόμενο μέχρι να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός το ποσό αυτό να μεγαλώσει κι άλλο.

Το ιστορικό προηγούμενων εγχειρημάτων παρόμοιας έκτασης και αντικειμένου όπως της μετατροπής του παλιού αεροδρομίου στο Ελληνικό σε μια νέα «πόλη μέσα στην πόλη» και της ΧΡΩΠΕΙ στην Λ. Πειραιώς, σε «Πολιτεία Καινοτομίας», είναι ενδεικτικές για την πορεία που μπορεί να ακολουθήσει και το «Κυβερνητικό Πάρκο» στην έκταση της πρώην ΠΥΡΚΑΛ.

Στο πλαίσιο άλλωστε της έρευνας των Data Journalists, καταγράφηκε και το επιχείρημα τεχνοκράτη, που υποστηρίζει ότι: «Δεν θα μπορούσε άλλωστε να εξαγγείλει κάτι ο πρωθυπουργός, ομολογώντας ότι αυτό θα κάνει τελικά 20 χρόνια για να υλοποιηθεί. Δεν θα ήταν εξαγγελία…».

Το πρώτο, καθοριστικό βήμα έγινε με την κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για τα 155 στρέμματα έναντι μόλις 31 εκατ. ευρώ, ώστε να περάσουν από τα ΕΑΣ στο ΥΠΟΙΚ. Στη συνέχεια το ΥΠΟΙΚ θα παραχωρήσει την έκταση (όσο ο Εθνικός κήπος) στον ανάδοχο-επενδυτή που θ’ αναλάβει την εκμετάλλευση για 30 χρόνια.

Ένα χρόνο μετά την εξαγγελία λοιπόν, του πρωθυπουργού τον Απρίλιο του 2021, τον Μάιο δηλαδή, του 2022, ολοκληρώθηκε από το ΥΠΟΙΚ η προβλεπόμενη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), η οποία είχε αποσταλεί προς γνωμοδότηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής και σε 7 Δημόσιες Υπηρεσίες.

Δυόμιση χρόνια μετά την αρχική ανακοίνωση, δηλαδή στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2023, το  Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) για τη δημιουργία του «Κυβερνητικού Πάρκου» στην έκταση των 155 στρεμμάτων της πρώην ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, πήρε το «πράσινο φως» από την αρμόδια Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με την υπογραφή της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ).

Έως σήμερα, δεν έχει ακόμα προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός επιλογής αναδόχου-επενδυτή, καθώς το έργο της δημιουργίας του «Κυβερνητικού Πάρκου» θα γίνει μέσω ΣΔΙΤ. Αν και σύμφωνα με τις αρχικές εξαγγελίες προγραμματιζόταν για τις αρχές του 2022, με τα νέα δεδομένα, η επιλογή πηγαίνει για το τέλος του 2024, αρχές του 2025.

Το χρονοδιάγραμμα σύμφωνα με τις εξαγγελίες του ίδιου του πρωθυπουργού ήταν να σταματήσει η λειτουργία των εγκαταστάσεων στον Υμηττό τον Δεκέμβριο του 2022, ώστε από 1/1/2023 να αρχίσει η μετεγκατάσταση του ΣΕΥ.

Ακόμη αναμένεται η προκήρυξη του πρώτου διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ για τη μετεγκατάσταση της Διοίκησης και μέρους των γραμμών παραγωγής από τον Υμηττό στις εγκαταστάσεις της Μάνδρας, παρόλη την αρχική εξαγγελία του πρωθυπουργού πως το σύνολο του ΣΕΥ θα μετεγκατασταθεί στο Λαύριο. Ο ανάδοχος θα αναλάβει το έργο της διαμόρφωσης των χώρων στο εκεί εργοστάσιο των ΕΑΣ.

Ακολουθεί άγνωστο πότε (καλοκαίρι;) ο δεύτερος διαγωνισμός από το ΤΑΙΠΕΔ για την απεγκατάσταση των διοικητικών υπηρεσιών, της γραμμής παραγωγής του πυραύλου IRIS-T και του καλυκοποιείου από τον Υμηττό και την μετεγκατάσταση τους στους ανακαινισμένους χώρους της Μάνδρας.

Αδιευκρίνιστο παραμένει τι πρόβλεψη υπάρχει για τις υπόλοιπες γραμμές παραγωγής και τον εξοπλισμό (Οβιδοποιείο, Μηχανουργείο, Βλητικός Σταθμός). Θα μεταφερθούν σε νέες εγκαταστάσεις στο Λαύριο, ή στις αποθήκες των ΕΑΣ στα Δερβενοχώρια;

Η μετεγκατάσταση των τωρινών εγκαταστάσεων του ΣΕΥ στο χώρο του Λαυρίου απαιτεί την κατασκευή υποσταθμού της ΔΕΗ, αποχετευτικού συστήματος και βιολογικού καθαρισμού, δικτύου υδροδότησης και φυσικά την κατασκευή όλων εκείνων των κτιριακών εγκαταστάσεων για τη φιλοξενία και λειτουργία των παραγωγικών μονάδων που θα μεταφερθούν από τον Υμηττό.

Υπάρχει μια μεθοδευμένη πορεία και τακτική απαξίωσης, έτσι ώστε να υλοποιηθεί το σχέδιο κλεισίματος των ΕΑΣ και της ανάπτυξης του «Κυβερνητικού Πάρκου», δηλώνει στους Data Journalists ο Γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων στο ΣΕΥ και Εκπρόσωπος των Εργαζομένων στο ΔΣ των ΕΑΣ, Γιάννης Σαράντης. «Δεν γνωρίζουμε με ποιους όρους και με ποιες προϋποθέσεις, γιατί μέσα στο Πολεοδομικό Σχέδιο που υπάρχει, αναφέρεται και ανάπτυξη «εμπορικών δραστηριοτήτων»… Κάποια Mall ίσως;». Και συνεχίζει: «Θα προχωρήσει σε επίπεδο real estate και μάλιστα μαζί με το σχέδιο αποξήλωσης των εγκαταστάσεων της Γυμναστικής Ακαδημίας, έτσι ώστε να ενοποιηθεί όλος αυτός ο χώρος που φτάνει μέχρι το πάρκο «Άρης Αλεξάνδρου» απέναντι από το Δημαρχείο Δάφνης-Υμηττού, εξυπηρετώντας σχέδια εμπορικής τους εκμετάλλευσης».

Στον αντίποδα, ο Διευθύνων Σύμβουλος των ΕΑΣ, Νίκος Κωστόπουλος μιλώντας στους Data Journalists, σχετικά με τη δημιουργία του «Κυβερνητικού Πάρκου» δήλωσε ότι: «Πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό έργο, για το οποίο και υπάρχουν αντιδράσεις, χωρίς αυτό να είναι κάτι μη αναμενόμενο. Γιατί αντιδράσεις δεν υπάρχουν, μόνο όταν δεν υπάρχει δράση. Είναι ένα έργο που θα εκσυγχρονίσει σε πολύ σημαντικό βαθμό τη λειτουργία της κρατικής μηχανής».

Δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη

Εκμεταλλευόμενη η κυβέρνηση την αναγκαιότητα να αφαιρεθούν από τον πολεοδομικό ιστό του Δήμου Δάφνης-Υμηττού, βιομηχανικές εγκαταστάσεις που αν και δεν είναι πλέον επικίνδυνες, δεν συνάδουν με τον οικιστικό χαρακτήρα της περιοχής, έρχεται να προσθέσει στη θέση της, ένα «Κυβερνητικό Πάρκο» φαραωνικής κλίμακας, δημιουργώντας όχι μόνο πολλά και σοβαρά προβλήματα στην νέα γειτονιά με την οποία πλέον θα αλληλεπιδρά, αλλά προκαλώντας ταυτόχρονα δυσεπίλυτα ζητήματα και στην περιοχή την οποία εγκαταλείπει.

Παίρνει κρίσιμα υπουργεία και υπηρεσίες από το Κέντρο της Αθήνας, προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο πεδίο για περαιτέρω ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων σε αυτό, ανατρέποντας ακόμη περισσότερο την αναλογία των δραστηριοτήτων υπέρ του τουρισμού, καθιστώντας τον έτσι πρακτικά, «μονοκαλλιέργεια».

Σε μια Δημοτική Ενότητα που αποτελείται από μια μικρή περιοχή με τριώροφα σπίτια όπως είναι του Υμηττού και μια πυκνοκατοικημένη όπως είναι η Δάφνη, έρχεται να εγκατασταθεί ένα συγκρότημα, από και προς το οποίο θα μετακινούνται καθημερινά σχεδόν 30.000 πολίτες. Αριθμός μεγαλύτερος από τους κατοίκους του Υμηττού. Γεγονός που αναπόφευκτα θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, αλλά για όλους τους κατοίκους της πρωτεύουσας.

Με την επιλογή της αυτή η κυβέρνηση ανοίγει τρία μέτωπα, τα οποία δεν θα είναι εύκολο να κλείσουν:

Το πρώτο με τον Δήμο Αθηναίων, τις Επαγγελματικές και Επιχειρηματικές Ενώσεις, αφού Δημόσιες υπηρεσίες που στα 127 κτίρια τους στέγαζαν 14.000 υπαλλήλους και εξυπηρετούσαν άλλους τόσους πολίτες καθημερινά, με το «Κυβερνητικό Πάρκο» στη Δάφνη, απομακρύνονται 3 χλμ. μακριά από το κέντρο της πρωτεύουσας, δημιουργώντας ένα κενό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η προηγούμενη ηγεσία του Δήμου υπό τον Κώστα Μπακογιάννη, είχε μιλήσει σε Δημοτικό Συμβούλιο για «παλιακή ιδέα» και για την απειλή να μείνουν 127 κτίρια-κουφάρια, υπογραμμίζοντας την απουσία στοιχείων για τις επιπτώσεις στον Δήμο.

Ερώτημα παραμένει το τι πρόβλεψη υπάρχει για τα κτίρια που μισθώνουν για την στέγαση τους τα 9 υπουργεία και οι υπηρεσίες τους, καθώς και εκείνα των 4 Ανεξαρτήτων Αρχών, όταν αποχωρήσουν από αυτά, προκειμένου να μετεγκατασταθούν στο νέο «Κυβερνητικό Πάρκο». Θα συνεχίσουν να πληρώνονται από τον Δημόσιο Προϋπολογισμό;

Κτίρια όπως αυτό του υπουργείου Υγείας που αν και ιδιόκτητο, την εποχή των μνημονίων πουλήθηκε σε ιδιώτες και πλέον πληρώνει γι’ αυτό, στους νέους του ιδιοκτήτες. Ή όπως το υπουργείο Τουρισμού που υπόγραψε σύμβαση μίσθωσης του κτιρίου του παλιού Εφετείου στην οδό Σωκράτους, στην Ομόνοια, το 2020 με διάρκεια 30 έτη.

Το δεύτερο με τους κατοίκους του Δήμου Δάφνης-Υμηττού, αλλά και των όμορων Δήμων που θα υποστούν τις τεράστιες αλλαγές στις γειτονιές και στην καθημερινότητα τους από την έλευση του «Κυβερνητικού Πάρκου». Ήδη εκκρεμούν δύο προσφυγές στο ΣτΕ. Με τους κάτοικους να φοβούνται για αναγκαστική εκδίωξη τους από τον Υμηττό, όταν αρχίσει και λειτουργεί το «Κυβερνητικό Πάρκο» και αλλάξει η φυσιογνωμία της περιοχής.

Όλοι οι επιστημονικοί Φορείς που ασχολούνται με τέτοια ζητήματα, όπως η Σχολή Αρχιτεκτόνων, ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ), Περιβαλλοντικές Οργανώσεις και Πρωτοβουλίες Κατοίκων, τοποθετούνται ενάντια στο σχέδιο.

Το τρίτο έχει να κάνει με το ίδιο το ΣΕΥ που εξακολουθεί να είναι ο παραγωγικός πυρήνας των ΕΑΣ και που στη δεδομένη ευνοϊκή γι’ αυτά συγκυρία λόγω έξαρσης των πολεμικών συγκρούσεων παγκοσμίως, είναι από δύσκολο έως αδύνατο να παύσουν την παραγωγή των παραγγελιών που έχουν αναλάβει να παραδώσουν. Αλλά ακόμη κι αν αυτό συνέβαινε, οι μηχανές πρέπει να αποσυναρμολογηθούν, να ξανασυναρμολογηθούν -με κάποιες από αυτές να έχουν τρία μέτρα βάθος υπόγειο- και να ρυθμιστούν. Εργασίες για τις οποίες απαιτείται επιπλέον εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ για τις δοκιμές και την πιστοποίηση τους, θα πρέπει να έρθουν και στελέχη των εταιριών κατασκευής τους εδώ. Άρα τα σενάρια μετεγκατάστασης της πρώην ΠΥΡΚΑΛ στην πράξη βρίσκονται στον «αέρα».

Διπλή Ανάπλαση

Υπάρχουν αποκεντρωμένα υπουργεία: Το Παιδείας στο Μαρούσι, το Προστασίας του Πολίτη στην Λ. Κατεχάκη, το Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Δικαιοσύνης, το Μεταφορών και Υποδομών, το Άμυνας, στη Λ. Μεσογείων, το Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην Καλλιθέα κ.ά. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι συγκεντρωμένα όλα μαζί ή σε μεγάλους αριθμούς στην ίδια περιοχή.

Μια μικρογραφία των όσων φιλοδοξεί ο κυβερνητικός σχεδιασμός είναι μια άλλη «Διπλή Ανάπλαση», όπως εκείνη του υπουργείου Παιδείας -σύμφωνα και με τα λεγόμενα του πρωθυπουργού κατά την εξαγγελία του- που το 2007 έφυγε από το γνωστό κτίριο με τον ναΐσκο της Αγίας Δύναμης στην οδό Μητροπόλεως στο Σύνταγμα, για να μετεγκατασταθεί στην περιοχή της Νερατζιώτισσας, δίπλα στο Mall στο ύψος της Αττικής Οδού.

Μετεγκατάσταση που άνοιξε την -σε καθημερινή βάση σχεδόν- κλειστή οδό Μητροπόλεως από μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς που διαδήλωναν, στους επενδυτές, για τη δημιουργία ενός ξενοδοχείου πέντε αστέρων το 2016 στη θέση του ΥΠΑΙΘ και την περαιτέρω εκτίναξη τουριστικά, ολόκληρης της περιοχής.

Μόνο που το επιτυχημένο αυτό σενάριο της μεμονωμένης περίπτωσης του ΥΠΑΙΘ, δεν θα μπορέσει να ισχύσει και στην περίπτωση υλοποίησης του «Κυβερνητικού Πάρκου» στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ στον Υμηττό.

Γιατί τώρα μιλάμε για 9 υπουργεία και 4 Ανεξάρτητες Αρχές -κι όχι ένα μόνο υπουργείο- που θα φύγουν από το κέντρο της πρωτεύουσας, για να πάνε σε μία έκταση που:

• Ναι μεν είναι μεγάλη -155 στρέμματα, όσο ο Εθνικός Κήπος- αλλά όχι τόσο, ώστε να φιλοξενήσει τον συγκεκριμένο αριθμό Δημοσίων Υπηρεσιών, πάρκινγκ και Σταθμό Μετρό και μάλιστα στο μισό της συγκεκριμένης έκτασης, αφού στο υπόλοιπο προβλέπεται να γίνει Πάρκο.

• Υπάρχουν Διοικητικές εγκαταστάσεις και γραμμές παραγωγής πυρομαχικών και όπλων, βοηθητικές εγκαταστάσεις και μηχανουργείο, βλητικός σταθμός και κέντρο μαθητείας που ακόμη κι αν υπολειτουργούν σε σχέση με το παρελθόν, δεν έχουν σταματήσει να παράγουν έργο, εκτελώντας παραγγελίες. Πώς θα διακοπεί η λειτουργία τους προκειμένου να μετεγκατασταθούν στην Μάνδρα και το Λαύριο;

Με το «Κυβερνητικό Πάρκο» δημιουργείται ένα πολλαπλάσιας έκτασης κενό από εκείνο του ΥΠΑΙΘ, στο κέντρο της πρωτεύουσας, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν είναι εξασφαλισμένο ότι θα αξιοποιηθεί -στο σύνολό του τουλάχιστον- από τουριστικές επιχειρήσεις και Ομίλους, εγχώριους και ξένους.

Πρώτον γιατί ο όγκος και οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων θα είναι πολύ μεγάλες, απαιτώντας αναλόγως μεγάλα κεφάλαια για την απόκτηση και αξιοποίηση τους και άρα και μεγαλύτερο χρόνο για την απόσβεσή τους.

Ήδη με την πρωθυπουργική εξαγγελία τον Απρίλιο του 2021, έχει αρχίσει να καταγράφεται μια ανοδική τάση για την αγορά ακινήτων στο Κέντρο, ανάλογη με εκείνες που δημιουργούνται κάθε φορά που ανακοινώνεται η κατασκευή Σταθμού του Μετρό σε πλατείες γειτονιών της Αθήνας και του Πειραιά.

Δεύτερον γιατί κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τη διάρκεια στο μέλλον της τωρινής ανοδικής πορείας του τουρισμού στην Ελλάδα. Είτε εξαιτίας του ρευστού status quo σε πολλαπλά επίπεδα Διεθνώς, είτε εξαιτίας εγχώριων παθογενειών που επηρεάζουν και τον Τουριστικό Κλάδο -πυλώνα της εθνικής οικονομίας- και διαχρονικά δεν αντιμετωπίζονται σοβαρά. Κι εδώ το παράδειγμα του ΥΠΑΙΘ στη Μητροπόλεως είναι διδακτικό, αφού έφυγε από εκεί το 2007, με το ξενοδοχείο να ανοίγει μόλις… το 2016. Τί μεσολάβησε; Η 10ετής κρίση των μνημονίων.

Μελέτες …στο γόνατο

Τα προβλήματα της ΣΜΠΕ έχουν να κάνουν με σημαντικές παραλείψεις της Εθνικής Νομοθεσίας (Οδηγία 2001/42/ΕΚ για την Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση).

Επιπλέον αναδεικνύονται τρία κύρια ζητήματα:

Πως η ΣΜΠΕ δεν συνάδει με τον υφιστάμενο Πολεοδομικό Σχεδιασμό και Νομοθεσία
Οι επιπτώσεις που θα υπάρξουν από την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδιασμού στον Μητροπολιτικό Δήμο της Αθήνας
Τα αποτελέσματα αυτής της ενέργειας σε επίπεδο Δήμου
Ως προς τη χωροθέτηση η ΣΜΠΕ προσδιορίζει τον χώρο στον οποίο έχει εξαγγελθεί ότι θα γίνει το «Κυβερνητικό Πάρκο» στον Υμηττό ως κέντρο της Αθήνας. Ακροβατεί προκειμένου να τεκμηριώσει -εν μέρει παραπλανητικά- την εγγύτητα της ΠΥΡΚΑΛ με το κέντρο της Αθήνας.

Η ΣΜΠΕ υποστηρίζει το Σχέδιο εκείνο που παρουσιάζει το 50% του χώρου χαρακτηρισμένο ως «Πράσινο» και το άλλο μισό ως «Κέντρο» πόλης. Το τελευταίο προβλέπει μια ευρύτατη γκάμα χρήσεων (εμπορικές, διοικητικές) οι οποίες μπορεί να είναι πολύ επιβαρυντικές.

Η ΣΜΠΕ οφείλει να ορίσει μια «περιοχή παρέμβασης» στην οποία εκτελεί τον έλεγχο του αν πληρούνται οι προϋποθέσεις. Ήδη όμως ο ορισμός της «περιοχής παρέμβασης» είναι προβληματικός. Η παρούσα αγνοεί κατά το ήμισυ το υφιστάμενο κέντρο της Δημοτικής Ενότητας Υμηττού αν και απέχει μόλις 150 μέτρα, ενώ συμπεριλαμβάνει την Δάφνη και τμήμα του Αγ. Δημητρίου, λόγω σταθμού του Μετρό.

Όπως παρουσιάζεται από τη ΣΜΠΕ, το ποσοστό επιβάρυνσης που μπορεί να δεχτεί ένας τόπος χωρίς να αλλοιωθούν σημαντικά τα χαρακτηριστικά του, σύμφωνα με τα Πολεοδομικά Πρότυπα που ορίζονται από το ΦΕΚ 285 Δ’/2004 για τις χρήσεις που εγκαθίστανται, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Με την ίδια τη μελέτη να αυτοαναιρείται σε πολλά της σημεία.

Για παράδειγμα για τα κτίρια Διοίκησης προβλέπονται 10 τ.μ. ανά εργαζόμενο. Αν όμως πολλαπλασιάσουμε με τους 14.000 υπαλλήλους που υπολογίζεται να μετεγκατασταθούν στο «Κυβερνητικό Πάρκο», τότε απαιτούνται 140.000 τ.μ., όταν το σύνολο της έκτασης είναι 155.000 τ.μ. Με το ίδιο το Σχέδιο να προβλέπει 130.000 τ.μ. αλλά όχι αποκλειστικά για τη Διοίκηση.

Για τις θέσεις στάθμευσης προβλέπονται 2.000 υπόγειες θέσεις στάθμευσης που θα εξυπηρετούν 14.000 εργαζόμενους, χωρίς να συνυπολογίζονται οι επισκέπτες. Με την ίδια τη μελέτη να διαπιστώνει ότι υπάρχει ήδη πρόβλημα στάθμευσης στην περιοχή του Υμηττού, καθώς και κυκλοφοριακή επιβάρυνση στις κεντρικές οδικές αρτηρίες (Λ. Ηλιουπόλεως – Λ. Βουλιαγμένης) από τις 7:00 το πρωί έως τις 10:00 το βράδυ.

Η Νομοθεσία προβλέπει ότι σε ένα κτίριο Διοίκησης για κάθε 35 τ.μ. απαιτείται μία θέση στάθμευσης, που είναι πολλά. Για ένα κτίριο εμπορικής χρήσης μειώνονται στα 15 τ.μ. για μια θέση στάθμευσης. Άρα για τη συγκεκριμένη χρήση απαιτούνται κατ’ ελάχιστο οι διπλάσιες θέσεις στάθμευσης για την υποστήριξη της χρήσης, χωρίς να λύνεται το πρόβλημα και φυσικά χωρίς να συνυπολογίζονται οι καθημερινοί επισκέπτες, που θεωρητικά η Νομοθεσία τους έχει λάβει υπόψιν.

Τα τρία σενάρια

Περιγράφοντας αρχικά η ΣΜΠΕ τον χώρο στον οποίο θα εφαρμοστεί το Σχέδιο, εξετάζει τρία σενάρια, τεκμηριώνοντας γιατί επιλέγει εκείνο που θέλει να προωθήσει:

-Το «Μηδενικό» που εξετάζει τις μελλοντικές επιπτώσεις που θα υπάρξουν αν αφεθούν τα πράγματα ως έχουν, αφήνει τα πράγματα ως έχουν, με συνέχιση της λειτουργίας του ΣΕΥ

-Το «Business as usual» που προβλέπει ήπια παρέμβαση στην περιοχή

-Το «Τελικό» που είναι και εκείνο που εξαρχής προωθείται για να υλοποιηθεί

Σκόπιμα λοιπόν τα δύο πρώτα σενάρια παρουσιάζονται με «παραπλανητικό» τρόπο.

Το «Μηδενικό» λέει να εφαρμοστεί η Νομοθεσία. Ναι, αλλά ποια; Ακόμα και να μη ληφθεί υπόψιν το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 1996 του Δήμου Υμηττού που προέβλεπε χώρους πρασίνου και απομάκρυνση της ΠΥΡΚΑΛ και πάμε στο τροποποιημένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 2023 που κι αυτό προέβλεπε πράσινο και απομάκρυνση, δεν επιτρέπεται η παραμονή και λειτουργία του ΣΕΥ στα 155 στρέμματα του Υμηττού.

Το «Business as usual» λέει να γίνει το έργο στην συγκεκριμένη έκταση, αλλά να ρυμοτομηθεί, τηρώντας την ισχύουσα Πολεοδομική Νομοθεσία της περιοχής κι όχι κάποιο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που θα αφορά στα 155 στρέμματα της συγκεκριμένης έκτασης μέσα στον γενικότερο Πολεοδομικό ιστό. Βάζοντας δηλαδή, άλλους συντελεστές δόμησης και άλλες χρήσεις.

Η ΣΜΠΕ λαμβάνει υπόψιν της το σύνολο των 155 στρεμμάτων της έκτασης και την πολεοδομεί όλη. Πράγμα που είναι λάθος, σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία που προβλέπει 50% πάρκο και πολεοδόμηση του υπόλοιπου μισού. Σε αυτό υπολογίζονται 40% ακάλυπτοι χώροι. Στο υπόλοιπο 60% υπολογίζεται Συντελεστής Δόμησης 1,4. Από αυτά τα τ.μ. αφαιρούνται τα κτίρια που έχουν κριθεί διατηρητέα (45.000 τ.μ.). Μένουν δηλαδή, περί τα 6.000 τ.μ. κι όλα αυτά με μέγιστο ύψος τα 13 μέτρα κι όχι με 17μετρα, κι όχι 8ώροφα κτίρια των 28 μέτρων τα οποία αναφέρει η ΣΜΠΕ.

Πολεοδόμηση του συνόλου της έκτασης με ύψος κτηρίων τα 17 μέτρα μιας και ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ) θέτει κάποιους όρους δόμησης σε ό,τι αφορά στο ύψος και τους ορόφους κλπ. Στον Υμηττό όμως ισχύουν άλλα για τους μέγιστους όρους δόμησης.

Το «Τελικό» τρίτο σενάριο που συγκρινόμενο με τα «ατυχή» δύο πρώτα, η ΣΜΠΕ το παρουσιάζει ως καλύτερο, τα προβλήματα συνεχίζονται, αφού αναφέρει ως χώρους πράσινου το 50% μέσα στους οποίους συνυπολογίζει ένα 10% περίπου που καλύπτουν τα κτίρια που έχουν κριθεί ως διατηρητέα. Προσθέτει επίσης και το 40% ακάλυπτου χώρου του πολεοδομούμενου κέντρου. Το 40% αυτό δεν χαρακτηρίζεται ως «πράσινο», αλλά ως ελεύθερος από κτίρια χώρος. Στον οποίο μπορούν να εξυπηρετηθούν πολλές και διάφορες ανάγκες: Τραπεζοκαθίσματα, υπαίθριοι χώροι πάρκινγκ κλπ.

Τέλος, η ΣΜΠΕ αν και αναγνωρίζει ότι το κυκλοφοριακό πρόβλημα είναι ήδη οξύ στους μεγάλους οδικούς άξονες της περιοχής, προχωρά στην εκτίμηση ότι υπάλληλοι και επισκέπτες καθημερινά θα χρησιμοποιούν τον Σταθμό «Δάφνη» του Μετρό που απέχει 1 χλμ. και τα υπόλοιπα ΜΜΜ όπως τα λεωφορεία. Αρκεί βέβαια, να αυξηθούν τα δρομολόγια.

Ενώ μελλοντικά συνυπολογίζει και τη δημιουργία μέσα στο «Κυβερνητικό Πάρκο», Σταθμού του Μετρό για την εξυπηρέτηση των πολιτών από την Γραμμή… 5 (Τη στιγμή που σήμερα έχει διανοιχθεί το 1ο χλμ. της νέας Γραμμής 4).

Προτείνει επίσης τη δημιουργία υπόγειας διάβασης που θα συνδέει το «Κυβερνητικό Πάρκο» με τον Σταθμό του Μετρό «Δάφνη». Πέρα από το μήκος της απόστασης δεν συνυπολογίζεται και ο συνωστισμός στις αποβάθρες.

Προβλέπει τη δημιουργία θέσεων ελεγχόμενης στάθμευσης για τους κατοίκους, παραδεχόμενη εμμέσως ότι αναμένει τη δημιουργία σχετικού προβλήματος στην ευρύτερη περιοχή.

ΠΗΓΗ: datajournalists.co.uk