Την αιτία των παράξενων «κύκλων των νεράιδων» που συναντώνται στα λιβάδια της Ναμίμπια ίσως ανακάλυψαν οι επιστήμονες.
Αυτοί οι κύκλοι εμφανίζονται ως εξαγωνικές ή στρογγυλές άγονες κηλίδες στους χορταριασμένους θάμνους στην έρημο Ναμίμπ και έχουν διάμετρο έως και 12 μέτρα, ενώ μερικές φορές συναντώνται και στη Δυτική Αυστραλία. Το τι προκαλεί αυτά τα παράξενα φαινόμενα έχει μπερδέψει τους ειδικούς, με τη δράση θεών και πνευμάτων να είναι η αιτία σύμφωνα με τον μύθο.
Τώρα, ωστόσο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτοί οι άγονοι κύκλοι μπορεί να σχηματίζονται λόγω “ζωνών θανάτου” στο έδαφος, εμποδίζοντας την ανάπτυξη του γρασιδιού, σύμφωνα με μια νέα δημοσίευση στο περιοδικό Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics.
Τι είναι οι «Ζώνες θανάτου»
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ανώτερα 10 ή 12 εκατοστά του εδάφους λειτουργούν ως “ζώνη θανάτου”, προκαλώντας το θάνατο του φρέσκου χόρτου που προσπαθεί να αναπτυχθεί εντός του κύκλου 10 έως 20 ημέρες μετά τη βροχόπτωση. Αυτό συμβαίνει επειδή το ανώτερο έδαφος εντός των κύκλων των νεράιδων είναι εξαιρετικά επιρρεπές στη γρήγορη ξήρανση, με αποτέλεσμα τα φυτά που προσπαθούν να αναπτυχθούν εκεί να πεθαίνουν πριν οι ρίζες τους φτάσουν σε πιο ενυδατωμένο έδαφος βαθύτερα από κάτω.
«Αυτή είναι η αιτία του θανάτου του νέου χόρτου στον κύκλο των νεράιδων. Οι συνεχείς μετρήσεις της εδαφικής υγρασίας επί σειρά ετών υποστηρίζουν αυτό το συμπέρασμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το νερό του εδάφους στον κύκλο των νεράιδων μειώνεται αισθητά γρήγορα μόνο με την ενίσχυση και την αναβλάστηση του γύρω χόρτου έπειτα από βροχή», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Τμήμα Μοντελοποίησης Οικοσυστημάτων του Πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν στη Γερμανία, Stephan Getzin.
Τα χόρτα γύρω από τις άκρες του κύκλου έχουν εύκολη πρόσβαση στο νερό του εδάφους έως και 30 εκατοστά κάτω από το έδαφος, επιτρέποντάς τους να ευδοκιμήσουν.
«Με το καλά ανεπτυγμένο ριζικό τους σύστημα, αυτά τα χόρτα απορροφούν το νερό ιδιαίτερα καλά. Μετά τη βροχή, έχουν ένα τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των φρεσκοβλαστημένων χόρτων στους κύκλους των νεράιδων» εξηγεί ο Getzin. «Το νέο γρασίδι χάνει μόνο μια μικρή ποσότητα νερού μέσω της διαπνοής από τα μικρά φύλλα του, με αποτέλεσμα να μην έχει επαρκή “δύναμη αναρρόφησης” για να τραβήξει νέο νερό από τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους».
Επιπλέον, αυτά τα συνοριακά φυτά είναι ικανά να πίνουν από το ανώτερο έδαφος μέσα στους κύκλους, ξηραίνοντάς τους περαιτέρω και καθιστώντας τους στερημένους από νερό για άλλα φυτά.
Στην εργασία, οι συγγραφείς περιγράφουν πώς έκαναν αυτή την ανακάλυψη αφού ανέλυσαν 500 χορταρικά φυτά σε τέσσερις περιοχές της ερήμου Ναμίμπ, μετρώντας το μήκος των ριζών και των φύλλων τους. Μέτρησαν επίσης τον βαθμό υγρασίας του εδάφους, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τις εποχές των βροχών του 2023 και 2024.
Τα ευρήματα αυτά μπορεί να υποδηλώνουν ότι οι «κύκλοι των νεράιδων» λειτουργούν ως πηγές νερού για τα φυτά που υφίστανται ξηρασία στη Ναμίμπ, με τα χόρτα να αναπτύσσονται γύρω από την περίμετρό τους για να έχουν πρόσβαση στην υγρασία τους.
«Αυτή η αυτοοργάνωση μπορεί να περιγραφεί ως “νοημοσύνη σμήνους”. Είναι μια συστηματική προσαρμογή στην έλλειψη πόρων σε άνυδρες περιοχές» τόνισαν ο Getzin και ο συν-συγγραφέας Hezi Yizhaq.
Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν προηγούμενες έρευνες σχετικά με το τι προκαλεί το φαινόμενο, οι οποίες πρότειναν ότι οι «κύκλοι των νεράιδων» μπορεί να είναι κάποια μορφή αντίδρασης στην έλλειψη νερού.
Το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν ζημιές από τερμίτες στα φυτά που προσπάθησαν να αναπτυχθούν μέσα στους κύκλους των νεράιδων υποδηλώνει ότι οι προηγούμενες θεωρίες -που υποδηλώνουν ότι οι τερμίτες ήταν ο κινητήριος μοχλός των σχηματισμών των κύκλων- είναι αναληθείς.
«Σε μια εκτενή συζήτηση των δημοσιεύσεων σχετικά με τη θεωρία των τερμιτών της άμμου, δείχνουμε ότι μέχρι στιγμής, ούτε μία μελέτη πεδίου με συστηματικά δεδομένα μέτρησης του μήκους των ριζών των χόρτων που πεθαίνουν δεν έχει δείξει ότι η τροφή των τερμιτών στις ρίζες των νεοφυτρωμένων χόρτων δημιουργεί τους “κύκλους των νεράιδων” της Ναμίμπ», ανέφεραν οι ερευνητές.
Παπαριές