Ανά τους αιώνες, το δηλητήριο επιλύει πολιτικές και συναισθηματικές διαμάχες. Το 1453 ο Ντμίτρι Σαμεγιάκα, ο μεγάλος δούκας της Μόσχας απόλαυσε ένα από τα εκλεκτά του δείπνα. Λέγεται ότι έφαγε τέσσερα διαφορετικά κρέατα, ήπιε μία ολόκληρη κανάτα κρασί και φρούτα. Το ίδιο βράδυ αρρώστησε και επί 12 ημέρες υπέφερε, μέχρι να καταλήξει. Αποδείχθηκε ότι ο προσωπικός του μάγειρας δωροδοκήθηκε από πολιτικό του αντίπαλο για να τοποθετήσει αρσενικό στο φαγητό του.
Η δηλητηρίαση μπορεί να μοιάζει σαν ένας αρχαϊκός τρόπος να δολοφονηθεί κανείς, όμως, η σύγχυση και η ίντριγκα γύρω από αυτή τη μέθοδο μπορεί να είναι ο λόγος που παραμένει δημοφιλής. Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις που η ευκολία και η αμεσότητα δεν είναι το ζητούμενο, αλλά αντιθέτως η θεατρικότητα”, δήλωσε ο επικεφαλής της εταιρείας Mayak Intelligence με έδρα το Λονδίνο. «Το δηλητήριο εξυπηρετεί τον σκοπό αυτό».
Η δηλητηρίαση απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και περίπλοκο σχεδιασμό από αυτούς που τη χρησιμοποιούν. Πολύ συχνά, μάλιστα, μπορεί να μην επιτελέσουν και τον σκοπό τους: την φυσική εξόντωση του θύματος. Το 2004, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Άννα Πολιτκόφσκαγια έπεσε θύμα δηλητηρίασης, αφότου ήπιε τσάι κατά τη διάρκεια μίας πτήσης. Έχασε τις αισθήσεις της και νοσηλεύθηκε, αλλά ανάρρωσε. Ό,τι, όμως, δεν επέφερε το δηλητήριο, επετεύχθη με σφαίρες. Έτσι, βρέθηκε νεκρή, δύο χρόνια αργότερα στο ασανσέρ της πολυκατοικίας της στην Μόσχα. Είχε πυροβοληθεί δύο φορές στο στήθος, μία στον ώμο και μία στο κεφάλι σχεδόν εξ επαφής.
Μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της, ο ομοσπονδιακός πράκτορας Αλεξάνταρ Λιτβινένκο κατηγόρησε ανοιχτά και ευθέως τον Πούτιν για συγκάλυψη. Τόνισε πως η κυβέρνηση είχε γνώση και πως δεν έπραξε απολύτως τίποτα. Δύο εβδομάδες μετά την δήλωσή του αυτή δηλητηριάστηκε με ραδιενεργό πολώνιο! Έπινε τσάι κατά τη διάρκεια συνάντησης με δύο άλλους Ρώσους πρώην πράκτορες σε ένα ξενοδοχείο στο κεντρικό Λονδίνο. Ο 43χρονος είχε ζήσει εξόριστος στη Βρετανία από το 2000 αφού είχε ασκήσει έντονη κριτική στον Πούτιν. Λίγο μετά τη συνάντηση, ο Λίτβινενκο αρρώστησε και νοσηλεύτηκε για τρεις εβδομάδες. «Τα ζωτικά του όργανα καταστράφηκαν μέσα σε λίγες ημέρες», δήλωσε μέλος της ιατρικής ομάδας του.
Ο σφοδρός επικριτής του Κρεμλίνου Βλαντιμίρ Καρά-Μούζρα υποστηρίζει ότι έχει πέσει θύμα δηλητηρίασης δύο φορές: μία φορά το 2015 και μία το 2017. Στην πρώτη περίπτωση υπέστη οξεία νεφρική ανεπάρκεια και στη δεύτερη έπεσε σε πολυήμερο κώμα. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι το δηλητήριο παραμένει δημοφιλές, καθώς εκτός από τον σαδισμό του δράστη που το συνοδεύει, προκαλεί βασανιστικό πόνο στο θύμα. Σε περίπτωση επιβίωσης του θύματος, προκαλεί μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία του και απαιτεί μακρύ και δύσκολο δρόμο αποκατάστασης. Επίσης, από την φύση του το γεγονός γεννά εύλογη σύγχυση ως προς το ποιος κρύβεται πίσω.
Ο ακτιβιστής Πιοτρ Βερζίλοβ μεταφέρθηκε στο Βερολίνο για θεραπεία αφού αρρώστησε αιφνιδίως το 2018. Κατηγόρησε τις ρωσικές αρχές, οι οποίες αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους, κατηγορώντας με τη σειρά τους τη Δύση για προβοκάτσια. Οι Γερμανοί γιατροί υποψιάστηκαν ότι είχε δηλητηριαστεί, αλλά δεν μπορούσαν να ανακαλύψουν κανένα ίχνος ουσιών. Μια άλλη ύποπτη ρωσική απόπειρα δηλητηρίασης πραγματοποιήθηκε σε βρετανικό έδαφος 12 χρόνια αργότερα.
Ο φαινομενικός στόχος, πρώην Ρώσος κατάσκοπος Σεργκέι Σκριπάλ λέγεται ότι επέζησε και ζει με αλλαγμένη εμφάνιση στη Βρετανία υπό καθεστώς προστασίας. Ο Ρώσος δημοσιογράφος Αντρέι Σολντάτοβ, έχει αναφέρει ότι η Μόσχα και οι σύμμαχοί της είχαν χρησιμοποιήσει δηλητήριο για να στοχεύσουν αντιφρονούντες στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. «Η παλιά Σοβιετική KGB βελτίωσε αυτήν την στρατηγική, φτάνοντάς την στην τελειότητα». «Το δηλητήριο είναι μοναδικό στο ότι το θύμα δεν υποφέρει μόνο του. Οι συγγενείς και οι φίλοι του μοιράζονται τη φρικτή εμπειρία της ταλαιπωρίας του αγαπημένου τους προσώπου». Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι προτιμάται καθώς προκαλεί έναν υποσυνείδητο φόβο και στο κοινό, το οποίο παρακολουθεί την εκάστοτε ιστορία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Η FSB κατηγορείται ότι προσπάθησε να σκοτώσει τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος κατέρρευσε κατά τη διάρκεια πτήσης, τον Αύγουστο του 2020, και επέζησε επειδή κατάφερε να μεταβεί σε ειδικούς στη Γερμανία για θεραπεία. Η χορήγηση έγινε, όπως αποκάλυψε αργότερα ένας πράκτορας της FSB στον ίδιο τον Ναβάλνι, στις «εσωτερικές ραφές» εσωρούχου του.
Μερικά χρόνια πριν από αυτό, δύο πράκτορες της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU πραγματοποίησαν ταξίδι στο Σάλσμπερι. Το Novichok, που μεταφέρθηκε μέσα σε ένα μπουκάλι αρώματος, «ψεκάστηκε» στο χερούλι πόρτας του σπιτιού του Σεργκέι Σκριπάλ με αποτέλεσμα αυτός και η κόρη του να βρεθούν λίγη ώρα αργότερα σε ένα παγκάκι στο κέντρο της πόλης Wiltshire, με αφρούς στο στόμα και χωρίς τις αισθήσεις τους.
Ήταν τυχεροί που επέζησαν. Όπως και ο Ναβάλνι, μπόρεσαν να λάβουν έγκαιρα θεραπεία και η δόση που χορηγήθηκε δεν ήταν μεγάλη.
Τα περιστατικά είναι τόσο γνωστά -ίσως αυτή είναι η πρόθεση, να προκαλέσουν δηλαδή τρόμο στα θύματα- ώστε ανακαλούνται αμέσως στη μνήμη. Ο στόχος δεν είναι πάντα να σκοτώνεις. Ο βουλευτής των Εργατικών Κρις Μπράιαντ αποκάλυψε ότι αρρώστησε ξαφνικά από τροφική δηλητηρίαση κατά τη διάρκεια επίσημου ταξιδιού στη Ρωσία το 2009, όταν ασκούσε καθήκοντα στο υπουργείο Εξωτερικών.
Κάποια από τα επεισόδια δηλητηρίασης, δε, είναι πολύ γνωστά στην Ουκρανία: ο υποψήφιος για την προεδρία Βίκτορ Γιουστσένκο, όταν διεκδίκησε τη θέση του φιλορώσου υποψηφίου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, αρρώστησε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, με το πρόσωπό του να παραμορφώνεται γρήγορα.
Ήταν, κατέληξαν οι επιστήμονες, αποτέλεσμα δηλητηρίασης από διοξίνη, αλλά παραμένει ασαφές ποιος το έκανε. Ο πρώην προσωπάρχης του Γιουστσένκο κατηγόρησε τη Ρωσία για την επίθεση, αλλά αυτό δεν αποδείχθηκε ποτέ. Όπως και να ‘χει, ο Γιουστσένκο θριάμβευσε επί του αντιπάλου του και υπηρέτησε για μια θητεία ως πρόεδρος.
Οι σύμμαχοι των φερόμενων δηλητηριασμένων -δεν είναι σαφές ποιοι εμφάνισαν συμπτώματα από την ουκρανική πλευρά- κατηγόρησαν αυτή τη φορά τους σκληροπυρηνικούς της Μόσχας, οι οποίοι, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, «ήθελαν να σαμποτάρουν τις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου». Είναι, δεδομένης της μακράς σκοτεινής ιστορίας των δηλητηριάσεων, μια εύλογη εξήγηση, αν μη τι άλλο.
Ένα πιο ενδιαφέρον ερώτημα, όπως επισημαίνει ο Guardian, είναι ποιος θα μπορούσε να δώσει τέτοιου είδους εντολή. Το Κρεμλίνο πάντα αρνούνταν ότι εμπλέκεται σε δηλητηριάσεις. Αλλά μόνο το κράτος έχει την εξουσία να χρησιμοποιεί τέτοιες θανατηφόρες και πολύπλοκες ουσίες.
Επιπλέον, η αυξανόμενη συγκέντρωση της ρωσικής κρατικής εξουσίας υπό τον Πούτιν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είναι εκτός λογικής να εγκριθεί μια τέτοια επιχείρηση εναντίον ολιγάρχη υψηλού προφίλ χωρίς εξουσιοδότηση από τα ανώτατα κλιμάκια. Εάν, δηλαδή, επρόκειτο για δηλητηρίαση.
