Η ενδεχόμενη επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F‑35 προϋποθέτει τροποποίηση της αμερικανικής νομοθεσίας με τη σύμπραξη του Κογκρέσου, επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα, σχολιάζοντας τις πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ ότι «σκέφτεται πολύ σοβαρά» την πώληση των αεροσκαφών 5ης γενιάς στην Άγκυρα.
Οι ίδιες πηγές αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις αναφορές του Αμερικανού προέδρου και υπενθυμίζουν τα σοβαρά νομικά προσκόμματα που εξακολουθούν να υφίστανται, λόγω της απόκτησης των ρωσικών πυραύλων S‑400 από την Τουρκία και των κυρώσεων CAATSA που έχουν επιβληθεί σε βάρος της.
Παλαιότερες αναφορές και ανοιχτές συνομιλίες
Σύμφωνα με τις ίδιες κυβερνητικές πηγές, ανάλογες δηλώσεις είχαν καταγραφεί και τον περασμένο Σεπτέμβριο, ωστόσο τότε περιορίζονταν στη συνέχιση των συνομιλιών που διεξάγονται από την αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F‑35. Οι συζητήσεις αυτές, όπως τονίζεται, δεν έχουν οδηγήσει μέχρι σήμερα σε ουσιαστική μεταβολή του πλαισίου.
Οι δύο απαγορεύσεις της αμερικανικής νομοθεσίας
Υπενθυμίζεται ότι η αμερικανική νομοθεσία περιλαμβάνει δύο σαφείς προβλέψεις που μπλοκάρουν την πώληση αμυντικού υλικού στην Τουρκία. Η πρώτη αφορά την απαγόρευση πώλησης F‑35 όσο η Άγκυρα διατηρεί τους S‑400, ενώ η δεύτερη σχετίζεται με τις κυρώσεις CAATSA που πλήττουν την τουρκική αμυντική βιομηχανία για τον ίδιο λόγο. Όπως επισημαίνεται, η επιστροφή στο πρόγραμμα των F‑35, η οποία απαγορεύεται ρητά από τον νόμο, απαιτεί ενεργό ρόλο του Κογκρέσου και αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας.
Η ελληνική εξοπλιστική πορεία συνεχίζεται
Την ίδια στιγμή, οι κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι η Ελλάδα προχωρά χωρίς καθυστερήσεις στην υλοποίηση του δικού της εξοπλιστικού σχεδιασμού. Ήδη έχουν παραληφθεί 42 αναβαθμισμένα F‑16, ενώ η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει 24 Rafale. Παράλληλα, η χώρα αναμένει την παραλαβή των πρώτων F‑35 το 2028, εξέλιξη που, σύμφωνα με την Αθήνα, ενισχύει καθοριστικά τις αμυντικές της δυνατότητες στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
Οι δηλώσεις Τραμπ και οι αντιδράσεις
Νέο κύκλο συζητήσεων προκάλεσαν οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ ότι εξετάζει «πολύ σοβαρά» την πώληση F‑35 στην Τουρκία. Η τοποθέτηση αυτή προκάλεσε ενθουσιασμό στην Άγκυρα, χωρίς ωστόσο να φαίνεται ότι ανησυχεί ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά.
Ο Αμερικανός πρόεδρος προέβη στις δηλώσεις αυτές στο περιθώριο συνάντησής του με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση. «Το εξετάζουμε πολύ σοβαρά», ανέφερε, προσθέτοντας ότι τα αεροσκάφη «δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ εναντίον του Ισραήλ».
Γιατί αποκλείστηκε η Τουρκία από τα F‑35
Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέκλεισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα των F‑35 το 2019, όταν η Άγκυρα προχώρησε στην αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S‑400, το οποίο θεωρείται ασύμβατο με τα συστήματα του ΝΑΤΟ. Η απόφαση συνοδεύτηκε από κυρώσεις κατά της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
Παρά ταύτα, ο Ντόναλντ Τραμπ διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, γεγονός που επαναφέρει κατά διαστήματα σενάρια αλλαγής στάσης της Ουάσιγκτον.
Ευφορία στην Τουρκία, επιφυλάξεις αλλού
Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης υποδέχθηκαν τις δηλώσεις Τραμπ με θριαμβολογικό τόνο, κάνοντας λόγο για «επιστροφή» της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F‑35 και υποστηρίζοντας ότι η εξέλιξη προκαλεί ανησυχία σε Ισραήλ και Ελλάδα.
Το Ισραήλ, πάντως, έχει επανειλημμένα εκφράσει επιφυλάξεις για την πώληση προηγμένων μαχητικών στην περιοχή, επιδιώκοντας να διατηρήσει το στρατιωτικό του πλεονέκτημα.
Η στάση της Αθήνας και τα δύο «φρένα»
Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ψύχραιμη και υπενθυμίζει ότι, πέρα από τις πολιτικές δηλώσεις, παραμένουν ενεργά δύο καθοριστικά εμπόδια. Από τη μία, η κατοχή των S‑400 και οι σχετικές κυρώσεις, και από την άλλη, ο καθοριστικός ρόλος του Κογκρέσου, χωρίς τη σύμπραξη του οποίου δεν μπορεί να αλλάξει το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Το ελληνικό πρόγραμμα F‑35 σε εξέλιξη
Την ίδια ώρα, το ελληνικό πρόγραμμα ένταξης στα F‑35 προχωρά κανονικά. Η Πολεμική Αεροπορία έχει ήδη ενισχυθεί με αναβαθμισμένα F‑16 και Rafale, ενώ τα πρώτα ελληνικά F‑35 αναμένονται το 2028, στο πλαίσιο συμφωνίας για 20 αεροσκάφη, με δυνατότητα επέκτασης.
Η Αθήνα εκτιμά ότι, ανεξαρτήτως δηλώσεων, οι θεσμικές και νομικές προϋποθέσεις καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη –αν όχι απίθανη– μια άμεση πώληση F‑35 στην Τουρκία.
Τι ακριβώς είπε ο Τραμπ
Οι ΗΠΑ «σκέφτονται πολύ σοβαρά» το ενδεχόμενο πώλησης F‑35 στην Τουρκία, δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Όταν η ερώτηση τέθηκε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, ο Τραμπ παρενέβη λέγοντας: «Υπόσχομαι ότι δεν θα τα χρησιμοποιήσουν ποτέ εναντίον του Ισραήλ».
Η Τουρκία είχε αποβληθεί από το πρόγραμμα μετά την αγορά των S‑400 και έκτοτε πιέζει για την επάνοδό της, ωστόσο η τελική απόφαση δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τον Αμερικανό πρόεδρο. Από την πλευρά του, το Ισραήλ παραμένει κατηγορηματικά αντίθετο σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ο τραμπ αλλα λεει με τον νετανιαχου και αλλα λεει στην συνεντευξη τυπου καταλαβαινετε τωρα! λεει θα το σκεφτουμε! το εξεταζουμε! εινα διπλωματικα ολα αυτα.