Στη σύγχρονη οικογένεια, η αυταπάρνηση των γονέων θεωρείται σχεδόν αυτονόητη. Όταν όμως οι ανάγκες των παιδιών τίθενται διαρκώς πάνω απ’ όλα, το μήνυμα που περνά σιωπηλά είναι πιο σύνθετο: ότι η φροντίδα του εαυτού έρχεται σε δεύτερη μοίρα και ότι η προσωπική ικανοποίηση μοιάζει με πολυτέλεια ή εγωισμό. Κι όμως, η ψυχολογία λέει κάτι διαφορετικό.

Όπως επισημαίνει η ψυχολόγος Τζένιφερ Γκάτμαν στο Psychology Today, η αυτοφροντίδα δεν είναι απλώς μια συνήθεια, αλλά θεμέλιο για την υγιή αυτοεκτίμηση.

Όταν τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να αναγνωρίζουν και να σέβονται τις ανάγκες τους, αποκτούν αυτονομία, εμπιστεύονται την κρίση τους και προστατεύονται από τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια που γεννά η διαρκής προσαρμογή στους άλλους.

Κεντρικό ρόλο παίζουν τα όρια. Η σταθερή τήρησή τους, στον χρόνο, στις σχέσεις, στην ανάγκη για ιδιωτικότητα, δείχνει στα παιδιά ότι η ψυχική ισορροπία έχει αξία. Μαζί με αυτό, η δύναμη του «όχι» λειτουργεί σαν εσωτερική άγκυρα: μια ήρεμη άρνηση, χωρίς ενοχές, που διδάσκει σεβασμό προς τον εαυτό και τους άλλους.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η αποφυγή της υπερβολικής απολογίας. Όταν κάθε απόφαση συνοδεύεται από δικαιολογίες, καλλιεργείται η αίσθηση ότι η προσωπική κρίση χρειάζεται διαρκή επικύρωση. Αντίθετα, η ήσυχη βεβαιότητα στις επιλογές ενισχύει την εμπιστοσύνη στον εαυτό. Το ίδιο ισχύει και για τη σταθερότητα στις απόψεις: η αυθεντικότητα δεν απαιτεί ένταση, μόνο συνέπεια.

Η αυτοεκτίμηση, τέλος, ανθίζει όταν δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το χειροκρότημα των άλλων. Οι γονείς που δείχνουν εμπιστοσύνη στη δική τους κρίση και ενθαρρύνουν τα παιδιά να είναι περήφανα για τον εαυτό τους, μεταφέρουν ένα βαθύτερο μήνυμα αξίας. Και όταν η αυτοφροντίδα γίνεται κομμάτι της καθημερινότητας, έστω και μέσα από μικρές, προσωπικές στιγμές, τότε αποκτά τη θέση που της αξίζει: όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως ανάγκη.

Στην ουσία, τα παιδιά δεν μαθαίνουν από όσα τους λέμε, αλλά από όσα βλέπουν να ζούμε. Οι γονείς που σέβονται τον εαυτό τους, διδάσκουν χωρίς λέξεις πώς χτίζεται μια ζωή με αυτοπεποίθηση, ισορροπία και εσωτερική δύναμη.