Αυξάνονται παγκοσμίως τα περιστατικά sextortion και άλλων μορφών εκβίασης ανηλίκων στο διαδίκτυο, προκαλώντας προβληματισμό και ανησυχία για την κλιμακούμενη απειλή.
Κάθε περιστατικό εκβίασης ανηλίκων έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, αλλά η τεχνολογία σχεδόν πάντα εμπλέκεται
Οι μορφές ποικίλλουν από εκβίαση μέσω διαμοιρασμού προσωπικών, ευαίσθητων φωτογραφιών και βίντεο μέχρι οικονομικές απαιτήσεις ή πιέσεις για παραγωγή πορνογραφικού υλικού. Οι επιτήδειοι συχνά χρησιμοποιούν τα social media ή εφαρμογές messaging για να προσεγγίσουν τα παιδιά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι και γνωστοί του θύματος ή έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη του.
Οι Αρχές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία έχουν καταγράψει μεγάλο αριθμό περιστατικών sextortion (σ.σ. παραπλάνηση εφήβων προκειμένου να στείλουν φωτογραφίες που θα αποτελέσουν αντικείμενο εκβίασης) από εγκληματικές ομάδες που έχουν βάση τη δυτική Αφρική ή τη νοτιοανατολική Ασία. Ορισμένα από αυτά τα περιστατικά κατέληξαν σε τραγωδία.
Πολλαπλές πρόσφατες διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι η πλειονότητα των ανηλίκων που βιώνουν sextortion δεν το αναφέρουν στις Αρχές, συνήθως λόγω ντροπής ή φόβου, ενοχών.
Απροστάτευτα τα παιδιά
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν ένας στους δέκα γονείς δηλώνει ότι το παιδί του έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκβιασμού μέσω φωτογραφιών ή δημοσιοποίησης προσωπικών δεδομένων. Η Εθνική Υπηρεσία Εγκλήματος έχει αναφέρει ότι λαμβάνει περισσότερες από 110 κλήσεις τον μήνα για απόπειρα sextortion.
Όπως αναφέρει ο Guardian, οι πληροφορίες μπορεί να αποκτηθούν με συναίνεση, πίεση, εξαναγκασμό, χειραγώγηση, ή ακόμα και να κατασκευαστούν με τεχνητή νοημοσύνη.
Τη δύναμη της AI και των Deepfake, ειδικότερα, οφείλουν να την συνυπολογίζουν και οι γονείς, πολλοί εκ των οποίων αναρτούν στο διαδίκτυο αθώες φωτογραφίες των παιδιών τους ή πληροφορίες γι’ αυτά αφήνοντάς τα – άθελά τους – εκτεθειμένα σε μεγάλους κινδύνους.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της οργάνωσης προστασίας ανηλίκων NSPCC, ένας στους πέντε γονείς γνωρίζει παιδί που έχει βιώσει διαδικτυακό εκβιασμό, ενώ δύο στους πέντε που ρωτήθηκαν αν συζητούν με τα παιδιά τους για το ζήτημα, απάντησαν «σπανίως ή ποτέ».
Στο κάδρο του προβλήματος, η NSPCC βάζει και τις διαδικτυακές πλατφόρμες τονίζοντας ότι «τα παιδιά αξίζουν να είναι ασφαλή στο διαδίκτυο και αυτό πρέπει να αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο των πλατφορμών, όχι κάτι που προστίθεται εκ των υστέρων, όταν έχει ήδη συμβεί το κακό».
Η NSPCC επισημαίνει ότι ο όρος «εκβίαση» (blackmail) που επελέγη για την εν λόγω μελέτη επιτρέπει στους ερευνητές να συμπεριλάβουν και άλλους τύπους πληροφοριών που ενδεχομένως ένα παιδί μπορεί να θέλει να κρατήσει ιδιωτικές (π.χ. τη σεξουαλική του ταυτότητα ή εικόνες όπου δεν φοράει θρησκευτικό ένδυμα).
Οι ειδικοί προτρέπουν τους γονείς να συζητούν γι’ αυτά τα ζητήματα με τα παιδιά. «Το να γνωρίζουν οι ενήλικες πώς να μιλήσουν για τον διαδικτυακό εκβιασμό με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού και το να δημιουργούν περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια να μιλήσουν χωρίς φόβο κριτικής, μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά» λέει η Ράνι Γκάβεντερ από την NSPCC.
Πίνακας με τις απαιτήσεις των εκβιαστών όπως αποτυπώθηκαν στην έρευνα της THORN, οι περισσότερες εκ των οποίων αφορούν σε εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου
ΗΠΑ: Σιωπηλή κρίση
Η σεξουαλική εκβίαση στις ΗΠΑ έχει εξελιχθεί σε μάστιγα απειλώντας διαρκώς τη ζωή των νέων, αναφέρει στα ευρήματα της έρευνας του 2025 για το sextortion, η αμερικανική μη κυβερνητική οργάνωση THORN.
Η εν λόγω έρευνα υπό τον τίτλο «Sexual Extortion & Young People: Navigating Threats in Digital Environments» εξέτασε στοιχεία από 1.200 νέους ηλικίας 13 έως 20 ετών, που μοιράστηκαν σχετικές με το θέμα εμπειρίες.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, ένας στους πέντε εφήβους στις ΗΠΑ έχει βιώσει sextortion. Το 81% των απειλών συνέβησαν αποκλειστικά διαδικτυακά, ενώ μόλις 6% αφορούσαν περιστατικά αποκλειστικά διά ζώσης. Εξαιτίας του sextortion ένα στα επτά θύματα οδηγήθηκε σε αυτοτραυματισμό. Για τους LGBTQ+ νέους το ποσοστό σχεδόν τριπλασιάζεται, φτάνοντας στο 28%.
Η ηλικία αποτελεί επίσης κρίσιμο παράγοντα: ένα στα έξι θύματα ήταν 12 ετών ή μικρότερο όταν έπεσε θύμα σεξουαλικής εκβίασης. Τα μικρά παιδιά είναι πάντα στο στόχαστρο των εγκληματικών ομάδων καθώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και δεν διαθέτουν τα συναισθηματικά εργαλεία για να αναγνωρίσουν τη χειραγώγηση ούτε γνωρίζουν πώς να ζητήσουν βοήθεια όταν γίνονται στόχος.
Αυτή η μορφή κακοποίησης αφορά την εξουσία, τον έλεγχο και την πρόκληση φόβου. Για το θύμα, η εμπειρία μπορεί να μοιάζει με παγίδα χωρίς έξοδο. Το φαινόμενο κλιμακώνεται διαρκώς, καθώς οι δράστες εκμεταλλεύονται τη διαθεσιμότητα των πλατφορμών που έχουν σχεδιαστεί για να φέρνουν κοντά τους ανθρώπους, μετατρέποντας αυτά τα ίδια εργαλεία σε μέσα απομόνωσης, χειραγώγησης και εκμετάλλευσης.
Κάθε περιστατικό έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, αλλά η τεχνολογία σχεδόν πάντα εμπλέκεται. Αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια καταγράφει και το λεγόμενο Sadistic sextortion. Οι απαιτήσεις εδώ περιλαμβάνουν πρόκληση πόνου, εξαναγκασμό σε υποταγή, αυτοτραυματισμό ή καταστροφή πραγμάτων. Συχνά οργανώνεται από διαδικτυακές ομάδες.
Πώς συμβαίνει το sextortion
Ακόμα και όταν ο δράστης γνωρίζει το θύμα εκτός διαδικτύου, οι απειλές sextortion συχνά ξεκινούν μέσω διαδικτύου: στα social media, σε πλατφόρμες gaming ή σε εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων.
Οι δράστες μπορεί να χρησιμοποιούν ψεύτικα προφίλ, να προσποιούνται συνομηλίκους ή να αξιοποιούν προϋπάρχουσες διά ζώσης επαφές για να χτίσουν περιβάλλον εμπιστοσύνης με τα πιθανά θύματα.
Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να κλιμακωθούν πολύ γρήγορα. Σχεδόν ένας στους τρεις (30%) εφήβους στις ΗΠΑ δέχεται εκβιασμούς μέσα στις πρώτες 24 ώρες από την αρχική επαφή. Αυτό το ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο αφήνει ελάχιστο περιθώριο στους νέους να αναγνωρίσουν προειδοποιητικά σημάδια ή να ζητήσουν βοήθεια προτού δεχθούν απειλές.
Συχνά ο εκβιασμός αφορά το υλικό που «θα σταλεί» σε γονείς, φίλους ή συμμαθητές. Αυτή η στοχευμένη τακτική κάνει το sextortion ιδιαίτερα αποτελεσματικό, εγκλωβίζοντας τα θύματα στον φόβο και στην ντροπή ενώ η κακοποίηση συνεχίζεται.
Σύμφωνα με την έρευνα της THORN, το 44% των θυμάτων δήλωσαν ότι φωτογραφίες ελήφθησαν ή έγιναν screenshot χωρίς τη συγκατάθεσή τους και 13% ότι εκβιάστηκαν με AI-generated deepfake γυμνές εικόνες.
Ωστόσο, η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά για τα νεαρά θύματα. Όταν οι νέοι λαμβάνουν εγκαίρως υποστήριξη από αξιόπιστους ενήλικες και έχουν πρόσβαση στους κατάλληλους πόρους, ο κύκλος της κακοποίησης μπορεί να σπάσει. Για τον σκοπό αυτόν, οι ειδικοί συστήνουν ανοιχτές συζητήσεις για την ασφάλεια στο διαδίκτυο που θα διαβεβαιώνουν τους νέους – χωρίς καμία διάθεση επίκρισης – ότι μπορούν να απευθυνθούν κάπου όταν τα πράγματα στραβώνουν online.
