Η Λιβύη βρίσκεται για άλλη μια φορά στο χείλος της κατάρρευσης.
Η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) υπό τον πρωθυπουργό Abdul Hamid al-Dbeibah αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη πολιτικοστρατιωτική κρίση της από την ίδρυσή της, με μαζικές διαδηλώσεις στην Τρίπολη, παραιτήσεις υπουργών και επανεμφάνιση αιματηρών ενόπλων συγκρούσεων στους δρόμους της πρωτεύουσας.
Η δολοφονία που άναψε το φιτίλι
Όλα ξεκίνησαν στις 12 Μαΐου, όταν ο ισχυρός διοικητής της Αρχής Υποστήριξης Σταθερότητας (SSA), Abdel Ghani al-Kikli —γνωστός ως Gheniwa δολοφονήθηκε σε βάση της 444ης Ταξιαρχίας, υπό τον Mahmoud Hamza, έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους του Dbeibah με ισχυρή υποστήριξη από την Τουρκία.
Πληροφορίες αναφέρουν πως Σύροι μισθοφόροι, μεταφερθέντες στη Λιβύη από την Άγκυρα το 2020, ενεπλάκησαν στο περιστατικό.
Η δολοφονία πυροδότησε εκτεταμένες συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων πολιτοφυλακών, αφήνοντας τουλάχιστον έξι νεκρούς την πρώτη ημέρα, ενώ η ένταση συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες παρά τις ανακοινώσεις για στρατιωτικές επιχειρήσεις και υποτιθέμενη εξουδετέρωση «παράνομων ένοπλων ομάδων».
Η κατάρρευση της SSA και η ανάφλεξη στους δρόμους
Στις 15 Μαΐου ανακοινώθηκε εκεχειρία και τυπική διάλυση της SSA.
Όμως, η πολιτική κρίση μόλις ξεκινούσε.
Μαζικές διαδηλώσεις κατά του Dbeibah ξέσπασαν στην Τρίπολη, με χιλιάδες πολίτες να συγκεντρώνονται στην Πλατεία των Μαρτύρων φωνάζοντας συνθήματα κατά της κυβέρνησης και υπέρ συνταγματικού δημοψηφίσματος και διαφανών εκλογών.
Τα αιτήματα είχαν σαφές μήνυμα: ο λαός της Δυτικής Λιβύης επιθυμεί ένα τέλος στις ένοπλες παρεμβάσεις και μια δημοκρατική έξοδο από τη χρόνια πολιτική αστάθεια.
Επίθεση στο γραφείο του πρωθυπουργού, παραιτήσεις υπουργών
Η κατάσταση κλιμακώθηκε όταν διαδηλωτές φέρεται να προσπάθησαν να πυρπολήσουν το γραφείο του Πρωθυπουργού, με την κυβέρνηση να ανακοινώνει πως ένας αστυνομικός σκοτώθηκε σε «απόπειρα επίθεσης» από αγνώστους.
Υπό την πίεση των γεγονότων, τρεις βασικοί υπουργοί —Οικονομίας και Εμπορίου, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κατοικίας— υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους. Η κρίση αποκτά πλέον θεσμική διάσταση, καθώς η αποδυνάμωση του κυβερνητικού σχήματος επιταχύνει τη φθορά της ήδη κλονισμένης νομιμοποίησης του GNU.
Ο ρόλος της Τουρκίας και το αβέβαιο μέλλον
Η Τουρκία, βασικός στρατηγικός σύμμαχος του Dbeibah βλέπει πλέον την επιρροή της να απειλείται ευθέως.
Οι φιλοτουρκικές πολιτοφυλακές όπως η 444η Ταξιαρχία παραμένουν ενεργές, ενώ αντισυγκεντρώσεις υπέρ του Dbeibah οργανώθηκαν στη Μισράτα, έδρα αυτών των ομάδων.
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι πλέον σαφής: το πολιτικό ρήγμα βαθαίνει, και οι ισορροπίες που κρατούσαν τον Dbeibah στην εξουσία φαίνεται πως καταρρέουν.
Δεκατρία χρόνια μετά την πτώση του Muammar Gaddafi και την αρχή της χαοτικής μετάβασης, η Λιβύη εξακολουθεί να παραμένει διχασμένη, με δυο κυβερνήσεις, ανταγωνιστικά εξαρτώμενα ξένα συμφέροντα και πληθώρα ένοπλων ομάδων.
Η απόπειρα εδραίωσης εξουσίας από τον Dbeibah μέσα από στρατιωτικά εργαλεία και εξωτερική στήριξη φαίνεται να έχει αποτύχει —με το κόστος αυτής της αποτυχίας να το πληρώνει για άλλη μια φορά ο λιβυκός λαός.
Το μέλλον της Λιβύης εξαρτάται πλέον από την ικανότητα εσωτερικής συνεννόησης, αποστρατιωτικοποίησης της πολιτικής και ανάκτησης της δημοκρατικής νομιμότητας.
Και το ερώτημα παραμένει: θα δοθεί αυτή τη φορά στον λιβυκό λαό η ευκαιρία για πραγματική ειρήνη;
