ΚΑΘΗΛΩΜΕΝΟ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ: ΤΣΑΚΙΣΜΕΝΟΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ, Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ Ο ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΙ ΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ – Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΜΕΙΛΙΚΤΗ

Μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα γιατί οι επτά στους δέκα κατοίκους της Ελλάδας νιώθουν φτωχοί δίνουν τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) για το εισόδημα των νοικοκυριών.

Παρά τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για βελτίωση των μισθών και των εισοδημάτων και παρά την αύξηση ρεκόρ των φορο-εσόδων, το 2024 το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών παρέμεινε σχεδόν καθηλωμένο.

Μάλιστα στο τέταρτο τρίμηνο του 2024, όπως σημειώνει το τελευταίο αγγλόφωνο δελτίο της ΤτΕ για την ελληνική οικονομία, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έκανε βουτιά κατά -2,6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2024. Σε ονομαστικούς όρους αυξήθηκε κατά 1,4%, χάρη στη θετική συνεισφορά του εισοδήματος από εργασία –των μισθωτών και των αυτοαπασχολούμενων. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ ονομαστικής αύξησης και πραγματικής μείωσης, δείχνει και την επίδραση του πληθωρισμού αλλά και της φορολογίας στα εισοδήματα.

Συνολικά καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά μόλις 0,7% – μια σημαντική επιδείνωση σε σύγκριση με την αύξηση 3,4% το 2023.

Οι αποδοχές αυξήθηκαν, αλλά η φτώχεια (επι)μένει
Η ΤτΕ παραθέτει τα τελευταία στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ για το 2024, σύμφωνα με τα οποία οι μέσες μηνιαίες αποδοχές των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκαν σε 1.342 ευρώ το 2024, αυξημένες κατά 7,3% συγκριτικά με το 2023.

Συνεπώς, σημειώνει η ΤτΕ, ο αριθμός των εργαζομένων που λαμβάνουν περισσότερα από 900 ευρώ μηνιαίως αυξήθηκε. Συγκεκριμένα, σε σύγκριση με το 2023, ο αριθμός των εργαζομένων με μισθούς μεταξύ 901-1200 ευρώ μηνιαίως αυξήθηκε κατά 16,7%.

Επιπλέον, αντανακλώντας την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 830 ευρώ, το ποσοστό των εργαζομένων που κερδίζουν λιγότερα από 800 ευρώ μηνιαίως (ακαθάριστα) μειώθηκε στο 17,8%, από 30,9% το 2022.

Επιπροσθέτως, από την 1η Απριλίου ο νόμιμος κατώτατος μισθός ενισχύθηκε κατά 6,0%, στα 880 ευρώ. Οι προηγούμενες αυξήσεις κατώτατου μισθού πραγματοποιήθηκαν το 2024 (6,4%), το 2023 (9,4%), το 2022 (9,5%) και το 2019 (11%). Συνολικά, από το τέλος του 2018, ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 50,2% διαπιστώνει η ΤτΕ.

Καθηλωμένη η αγοραστική δύναμη του μισθού
Θα περίμενε κανείς μετά από τόσες ονομαστικές αυξήσεις, οι πιο χαμηλόμισθοι ανάμεσά μας να αισθάνονται… 50% πλουσιότεροι. Όμως η πραγματικότητα διηγείται μια εντελώς διαφορετική εικόνα.

Για τα έξι στα δέκα νοικοκυριά τα χρήματα εξακολουθούν τελειώνουν στις 19 του μήνα, ενώ για ορισμένες κατηγορίες πληθυσμού – όπως τα πολυμελή νοικοκυριά, το 2024 ήταν χειρότερο από το 2023.

Την ίδια εικόνα επιδείνωσης στην ανισότητα, τις υλικές και κοινωνικές στερήσεις και τη φτώχεια δείχνει και η ΕΛΣΤΑΤ, με τη Eurostat να μας κατατάσσει στην τρίτη χειρότερη θέση στην ΕΕ, μετά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

Την καθήλωση των πραγματικών εισοδημάτων που διαπιστώνει η ΤτΕ την εντοπισει και το Ινστιτούτο Εργασία της ΓΣΕΕ, υπολογίζοντας την αγοραστική δύναμη του καθαρού ονομαστικού μισθού – που με βάση το ΕΡΓΑΝΗ είναι 1044 καθαρά.

Αποπληθωρίζοντας τον μέσο ονομαστικό μισθό του 2024, με βάση την αθροιστική μεταβολή του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή το διάστημα 2020-24, διαπιστώνουμε ότι ο πραγματικός καθαρός μέσος μισθός το 2024 ανέρχεται στα 885 ευρώ. Το 2020 ήταν 839 ευρώ. Άρα η πραγματική αγοραστική δύναμη του καθαρού μέσου ονομαστικού μισθού αυξήθηκε μόλις 49 ευρώ σε διάστημα τετραετίας.

Με βάση δε τον δείκτη τιμών των τροφίμων, ο «αποπληθωρισμένος» καθαρός μέσος μισθός του 2024 είναι ακόμα χαμηλότερος, μόλις στα 799 ευρ

Αρνητική αποταμίευση
Η Τράπεζα της Ελλάδος εντοπίζει και άλλο ένα ανησυχητικό φαινόμενο, εκείνο της αρνητικής αποταμίευσης. Κατά τη διετία 2023 – 2024, τα νοικοκυριά άρχισαν να «τρώνε» τις αποταμιεύσεις τους για να καλύψουν την κατανάλωσή τους και εμφανίσθηκε το φαινόμενο της αρνητικής αποταμίευσης.

Όπως υπογραμμίζει η ΤτΕ, το ποσοστό αρνητικής αποταμίευσης (dissaving) υπερδιπλασιάστηκε το 2024 (-1,9% του ΑΕΠ) συγκριτικά με το 2023 (-0,9%), καθώς ο ρυθμός αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος υπολειπόταν έναντι της έντονης αύξησης της κατανάλωσης.

Η κατάργηση των μέτρων στήριξης για την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, παράλληλα με την αποπληρωμή των φορολογικών υποχρεώσεων και την αύξηση των καταναλωτικών δαπανών, δημιούργησαν σημαντικές καθοδικές πιέσεις στις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών, ωθώντας τες περαιτέρω σε αρνητικό έδαφος, επισημαίνει η ΤτΕ.

Η παρατήρηση της ΤτΕ επιβεβαιώνεται τόσο από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που δείχνουν αρνητικά ποσοστά αποταμίευσης, όσο και από τις έρευνες οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ.

Ειδικότερα το τέταρτο τρίμηνο του 2024, το ποσοστό αποταμίευσης στα ελληνικά νοικοκυριά βούλιαξε στο -4,1%, έναντι -1,1% το αντίστοιχο διάστημα του 2023.

Αντίστοιχα, στην τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ, η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών (83%) απαντά ότι δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση το επόμενο 12μηνο, έναντι μόλις 16% που τη θεωρεί πιθανή.
Αντίστοιχα, το 64% μόλις που τα βγάζει πέρα, ενώ 9%-10% βάζουν χέρι στα έτοιμα για να καλύψουν από τις αποταμιεύσεις τους για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες.
Παρά τις ενδείξεις επιβράδυνσης του πληθωρισμού τον Απρίλιο, οι Έλληνες καταναλωτές εμφανίζονται ακόμα πιο ανήσυχοι.

Σύμφωνα πάντα με την έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, τον Απρίλιο το 64% των νοικοκυριών προέβλεψε άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και μόνο το 15% αναμένει σταθερότητα. Πρόκειται για μια σημαντική επιδείνωση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό σε σύγκριση με τον Μάρτιο, όταν το ποσοστό όσων περίμενε αύξηση τιμών ανερχόταν στο 57%.