Η αυξανόμενη ανησυχία για τον αποκλεισμό της Ουκρανίας και των ευρωπαίων συμμάχων της από τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις στην Αλάσκα έχει οδηγήσει τους αναλυτές να κάνουν λόγο για μια νέα «Γιάλτα», με κίνδυνο να επαναληφθούν ιστορικά λάθη.
Οι προοπτικές επιτυχίας της συνάντησης που έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή μεταξύ των προέδρων των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, τίθενται ήδη υπό αμφισβήτηση. Ο Αμερικανός πρόεδρος άφησε να εννοηθεί ότι η Ουκρανία ενδεχομένως θα πρέπει να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία.
Από την πλευρά του, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέρριψε κατηγορηματικά οποιαδήποτε πρόταση που θα περιελάμβανε παραχωρήσεις ουκρανικών εδαφών, υπογραμμίζοντας πως «οι Ουκρανοί δεν θα παραδώσουν ποτέ τη γη τους στους κατακτητές». Παράλληλα, έχει ξεκαθαρίσει πως αρνείται να συμμετάσχει σε συνομιλίες ειρήνης που δεν θα περιλαμβάνουν την ενεργό παρουσία και τη συμμετοχή της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδόθηκαν από το NBC και επικαλούνται αμερικανό αξιωματούχο, ο Λευκός Οίκος εξετάζει το ενδεχόμενο να καλέσει τον Ζελένσκι στη συνάντηση, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη απόφαση.
Η επικείμενη σύνοδος, όπως επισημαίνει το TIME, σηματοδοτεί την πρώτη συνάντηση εν ενεργεία προέδρων των δύο χωρών μετά το 2021 (όταν συναντήθηκαν ο Μπάιντεν και ο Πούτιν στη Γενεύη), καθώς και την πρώτη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν από το 2019. Επιπλέον, αποτελεί την πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία που ο Πούτιν θα βρεθεί επί αμερικανικού εδάφους. Ο σύμβουλος της ρωσικής προεδρίας, Γιούρι Ουσάκοφ, αποκάλυψε πως ο Τραμπ έχει ήδη προσκληθεί να επισκεφθεί τη Ρωσία σε μελλοντική ημερομηνία.
Και οι δύο πλευρές επιδιώκουν εδαφικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία
Η πιθανότητα επίτευξης μιας συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός συνδέεται άμεσα με το κατά πόσο ο Τραμπ θα καταφέρει να πείσει την Ουκρανία να αποδεχτεί τις απαιτήσεις της Μόσχας, που περιλαμβάνουν την παραχώρηση σημαντικών εδαφικών τμημάτων, ήδη υπό ρωσικό έλεγχο.
Όπως δήλωσε ο Τραμπ την Παρασκευή από τον Λευκό Οίκο, «θα υπάρξει επιστροφή κάποιων εδαφών και ανταλλαγή άλλων», επισημαίνοντας ότι αυτές οι ανταλλαγές θα ωφελήσουν και τις δύο πλευρές. Στην ουσία, και οι δύο πλευρές αναφέρονται σε ουκρανικά εδάφη, μέρος των οποίων βρίσκεται υπό στρατιωτική κατοχή από τη Ρωσία.
Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι για να επέλθει ειρήνη, η Ουκρανία θα χρειαστεί να προχωρήσει σε εδαφικές παραχωρήσεις. Τον Μάρτιο, ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε δηλώσει πως θα είναι «πολύ δύσκολο, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να επιστρέψει η Ρωσία πλήρως στα σύνορα του 2014», προτείνοντας στο Κίεβο να εξετάσει το ενδεχόμενο συμβιβασμών.
Από την πλευρά της, σύμφωνα με το CNN, ρωσικές αρχές έχουν παραδώσει στον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ μια λίστα με όρους για εκεχειρία, που περιλαμβάνει την παραχώρηση της περιοχής του Ντονμπάς – όπου η Ρωσία ελέγχει ήδη το μεγαλύτερο μέρος – καθώς και της Κριμαίας, η οποία είχε μεταβιβαστεί από τη Ρωσία στην Ουκρανία το 1954 και προσαρτήθηκε ξανά από τη Μόσχα το 2014 μέσω στρατιωτικής επέμβασης και δημοψηφίσματος.
Παρότι ο Τραμπ δεν έχει αναφερθεί δημόσια στην άρνηση του Ζελένσκι να συμμετάσχει στις συνομιλίες, στο παρελθόν έχει εκφράσει κριτική για την «ακαμψία» του ουκρανού προέδρου, υποστηρίζοντας πως δεν είναι «έτοιμος για ειρήνη».
Η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να λαμβάνει ισχυρή υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν, ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κρίστεν Μίκαλ και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ επικοινώνησαν το Σάββατο με τον Ζελένσκι, εκφράζοντας την αμέριστη στήριξή τους στην εδαφική ακεραιότητα της χώρας και την επιδίωξη τερματισμού της σύρραξης.
Εκτός από τα εδαφικά, ζητούνται και πολιτικές υποχωρήσεις
Οι απαιτήσεις της Ρωσίας ωστόσο δεν περιορίζονται σε παραχωρήσεις γης. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Κρεμλίνο ζητά από την Ουκρανία να εγκαταλείψει οριστικά την προσπάθεια ένταξής της στο ΝΑΤΟ, τη στρατιωτική συμμαχία της οποίας οι ΗΠΑ αποτελούν ιδρυτικό μέλος. Η συγκεκριμένη απαίτηση είχε τεθεί και στις ειρηνευτικές συνομιλίες του περασμένου Ιουνίου, όπως αναφέρει το TIME.
Τα σημεία-κλειδιά της ενδεχόμενης συμφωνίας
Τα βασικά σημεία της πιθανής συμφωνίας που έχει θέσει το Κρεμλίνο είναι:
-
Παραχώρηση εδαφών: Υποχρεωτική παράδοση ουκρανικών περιοχών στην Ρωσία, όπως το Ντονέτσκ, το Λουχάνσκ, ο Χερσώνας, η Ζαπορίζια και φυσικά η Κριμαία, ως αντάλλαγμα για κατάπαυση του πυρός.
-
Εγγυήσεις προς τη Ρωσία: Προτάσεις για άρση κυρώσεων, αναγνώριση των ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή και διεθνείς εγγυήσεις ασφαλείας.
-
Νέα «Συμφωνία της Γιάλτας»: Η προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας χωρίς την άμεση συμμετοχή της Ουκρανίας και των ευρωπαϊκών συμμάχων της έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με πολλούς να προειδοποιούν για τον κίνδυνο επανάληψης των ιστορικών λαθών της διάσκεψης της Γιάλτας.
Πολλοί αναλυτές προειδοποιούν πως χωρίς ουσιαστική συμμετοχή της Ουκρανίας και ισχυρές διεθνείς εγγυήσεις, οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι ευάλωτη στην πιθανότητα νέων επιθετικών ενεργειών από πλευράς Ρωσίας.
