Η κυρίαρχη τουρκική κοινή γνώμη είναι πολύ επιφυλακτική απέναντι στο PKK, ενώ και οι ίδιοι οι Κούρδοι είναι εξαιρετικά διστακτικοί ως προς το να εμπιστευτούν τις τουρκικές αρχές. Η συμφωνία αυτή απέχει πολύ από το να είναι εύκολη υπόθεση.
Κάποια αρχική πρόοδος αναμένεται την Παρασκευή, με μια πρώτη παρτίδα όπλων του PKK να παραδίδεται στο βόρειο Ιράκ, πιθανότατα στην κυρίως κουρδική επαρχία Σουλεϊμανίγια.
Έχει παραδεχτεί ότι το σχέδιό του μπορεί να τύχει «σαμποτάζ» τόσο από το εσωτερικό της Τουρκίας όσο και από τις τάξεις του PKK.
Αντιλαμβανόμενος την ενδεχόμενη αποδοκιμασία για τη συμφωνία του με το PKK, σε ομιλία του στη Βουλή την Τετάρτη, ο πρόεδρος είπε: «Πουθενά στις προσπάθειες για μια Τουρκία χωρίς τρομοκρατία δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρξει, βήμα που να αμαυρώνει τη μνήμη των μαρτύρων μας ή να πληγώνει τις ψυχές τους», είπε. «Καθοδηγούμενοι από τις αξίες για τις οποίες οι μάρτυρές μας έκαναν τις θυσίες τους, Θεού θέλοντος, σώζουμε την Τουρκία από μια καταστροφή και αφαιρούμε πλήρως αυτή τη ματωμένη αλυσίδα που έχει τοποθετηθεί στη χώρα μας.»
Ο φυλακισμένος Ocalan, μιλώντας στο πρώτο του βίντεο από το 1999, δήλωσε την Τετάρτη ότι το κίνημα του PKK και η προηγούμενη επιδίωξή του για ξεχωριστό κουρδικό έθνος-κράτος έχουν πλέον τελειώσει, καθώς ο βασικός στόχος του —η αναγνώριση της κουρδικής ύπαρξης— έχει επιτευχθεί. «Η ύπαρξη έχει αναγνωριστεί και επομένως ο πρωταρχικός στόχος έχει επιτευχθεί. Με αυτήν την έννοια, είναι ξεπερασμένο… Πρόκειται για μια εθελοντική μετάβαση από τη φάση του ένοπλου αγώνα στη φάση της δημοκρατικής πολιτικής και του νόμου. Αυτό δεν είναι ήττα, αλλά πρέπει να θεωρηθεί ως ιστορικό επίτευγμα», δήλωσε στο βίντεο.
Λίγη εμπιστοσύνη
Η Nurcan Baysal, Κούρδισσα ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγγραφέας του βιβλίου «Εμείς Υπάρχουμε: Να είσαι Κούρδος στην Τουρκία», δήλωσε ότι πολλοί Κούρδοι παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι στην κυβέρνηση. «Η κυβέρνηση παρουσιάζει αυτό ως μια διαδικασία “Τουρκίας χωρίς τρομοκρατία” και προσπαθεί να το περιορίσει απλώς στο να καταθέσει το PKK τα όπλα και να διαλυθεί. Αυτό δεν είναι ειρήνη!» είπε στο POLITICO.
Η αμοιβαία αυτή δυσπιστία οφείλεται εν μέρει στην κληρονομιά των αποτυχημένων πρωτοβουλιών του παρελθόντος, καθώς και στο γεγονός ότι η συμφωνία του Ερντογάν έρχεται εν μέσω σφοδρής καταστολής της αντιπολίτευσης.
Κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής έρευνας για αυτό το άρθρο, αρκετά πρόσωπα προσκείμενα στην κυβέρνηση εξέφρασαν επίσης τη δυσφορία τους για την κουρδική πρωτοβουλία του Erdogan, χαρακτηρίζοντας το ζήτημα εκρηκτικό ή δηλώνοντας ότι οι ίδιοι δεν πιστεύουν στη διαδικασία, αλλά αρνήθηκαν να μιλήσουν επωνύμως.
Μόνο ο Erdogan
Η Baysal, η Κούρδισσα ακτιβίστρια, θεωρεί ότι οι εξελίξεις στη Συρία είναι ο κύριος λόγος που η τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε την κουρδική της προσέγγιση.
Όμως ο Armağan, το στέλεχος του AKP, επέμεινε ότι οι δύο διαδικασίες είναι ξεχωριστές. «Αυτή η [συριακή] διαδικασία είναι τελείως διαφορετική από τη δική μας διαδικασία εξάλειψης της τρομοκρατίας», είπε.
«Η συριακή κυβέρνηση έχει ήδη καλέσει όλες τις ένοπλες ομάδες να ενταχθούν σε έναν κεντρικό στρατό και οι SDF [μια σημαντική κουρδική ομάδα της Συρίας] έχουν υπογράψει συμφωνία προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτές είναι ενθαρρυντικές εξελίξεις», δήλωσε.
Πρόεδρος διά βίου
Ο Erdogan έχει ήδη υπηρετήσει τρεις θητείες ως πρόεδρος. Για να παραμείνει στην εξουσία, ίσως χρειαστεί να αλλάξει το Σύνταγμα.
Παρά τη στήριξη του Bahçeli, η προεδρική συμμαχία δεν διαθέτει αρκετή κοινοβουλευτική πλειοψηφία για συνταγματική αναθεώρηση, οπότε ο Ερντογάν μπορεί να υπολογίζει στη στήριξη Κούρδων βουλευτών. Έχει ήδη αρχίσει να μιλά ανοιχτά για νέο Σύνταγμα, το οποίο θα αντικαταστήσει το Σύνταγμα του 1980 της Τουρκίας, που συντάχθηκε από στρατιωτικό καθεστώς μετά από αιματηρό πραξικόπημα.
Δεν συμφωνούν όμως όλοι. Κάποιοι θυμούνται τις προηγούμενες συνταγματικές αλλαγές επί Erdogan και λένε ότι ο κύριος σκοπός οποιασδήποτε περαιτέρω αναθεώρησης του Συντάγματος θα ήταν, όπως και στο παρελθόν, η προώθηση των πολιτικών φιλοδοξιών του προέδρου.
«Θα κάνει τα πάντα για να εξασφαλίσει άλλη μία θητεία ως πρόεδρος και μετά ουσιαστικά να εγκαταστήσει τον εαυτό του ως πρόεδρο διά βίου», είπε ο Çağaptay στο POLITICO.
«Ο Erdogan είναι ένας πολιτικός που έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί κάθε ζήτημα προς όφελός του και δεν θα διστάσει να εργαλειοποιήσει το κουρδικό ζήτημα. Σίγουρα θα θελήσει να το χρησιμοποιήσει για να παρατείνει την προεδρία του», είπε.
Όμως, δεν θα αποφασίσει μόνο ο πρόεδρος, όπως τόνισε. Σε τελική ανάλυση, το αν η τραγική κουρδική σύγκρουση της Τουρκίας θα περάσει στην ιστορία — και αν ο Erdogan θα αποκομίσει τα οφέλη — θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους ίδιους τους Κούρδους.
«Πιστεύω ότι το πραγματικό ζήτημα εδώ δεν είναι αν το θέλει εκείνος [ο Ερντογάν]», είπε η Baysal, «αλλά αν το θέλουν οι Κούρδοι».
