Με την Βουλγαρία να προγραμματίζει την υιοθέτηση του ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2026, πολλοί πολίτες της—ιδιαίτερα σε φτωχότερες και αγροτικές περιοχές—ανησυχούν ότι η αλλαγή νομίσματος θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τους ήδη στενούς οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Η βαλκανική χώρα θα γίνει το 21ο μέλος της ευρωζώνης την επόμενη εβδομάδα, σχεδόν 19 χρόνια μετά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η κίνηση σηματοδοτεί το τέλος μιας μακράς νομισματικής μετάβασης, κατά την οποία το βουλγαρικό λέβ έχει συνδεθεί με το ευρώ.
Η απόφαση αυτή έρχεται μια δεκαετία μετά την εκπλήρωση των τεχνικών κριτηρίων της ΕΕ για την είσοδο στην κοινή νομισματική πολιτική.
Παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις από αξιωματούχους και οικονομολόγους ότι η αλλαγή νομίσματος δεν θα οδηγήσει σε απότομες αυξήσεις τιμών, η κοινή γνώμη παραμένει διχασμένη. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας, το 57% των Βουλγάρων αντιτίθεται στην υιοθέτηση του ευρώ, ενώ μόλις το 39% το υποστηρίζει.
Οι ανησυχίες εστιάζονται κυρίως στην πληθωριστική πίεση και την αύξηση του κόστους ζωής—φοβίες που οι οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι προέρχονται περισσότερο από την αντίληψη παρά από την πραγματικότητα. Ο Πάτρικ Μπισκιάρι, οικονομολόγος στην Εθνική Τράπεζα του Βελγίου και ένας από τους συγγραφείς μιας έκθεσης για την υιοθέτηση του ευρώ στη Βουλγαρία, δήλωσε στο Brussels Signal ότι οι προηγούμενες αλλαγές νομίσματος δείχνουν ότι η πραγματική επίπτωση στις τιμές είναι περιορισμένη.
«Όπως συμβαίνει και με άλλες χώρες που υιοθέτησαν το ευρώ, μια από τις κύριες ανησυχίες των πολιτών είναι η αύξηση των τιμών που συνδέεται με την αλλαγή», ανέφερε ο Μπισκιάρι. «Στην πράξη, η επίδραση είναι τις περισσότερες φορές μικρή και προσωρινή».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε σε ομιλία της στη Σόφια τον περασμένο μήνα ότι οι επιπτώσεις του πληθωρισμού κατά τις αλλαγές νομίσματος από το 2002 έως το 2024 κυμαίνονταν μεταξύ 0,2 και 0,4 ποσοστιαίων μονάδων. Στην Κροατία, τη νεότερη χώρα που υιοθέτησε το ευρώ, η επίπτωση περιορίστηκε γύρω στο 0,4 και εξασθένησε γρήγορα, πρόσθεσε.
Ο Μπισκιάρι σημείωσε ότι οι πολίτες συχνά νιώθουν ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος επειδή οι τιμές των συχνά αγοραζόμενων αγαθών—όπως τα τρόφιμα—αυξάνονται πιο γρήγορα από άλλες, δημιουργώντας την αίσθηση ότι οι συνολικές τιμές εκτοξεύονται. «Είναι συχνά θέμα αντίληψης», είπε, προσθέτοντας ότι οι καταναλωτές μπορεί να αποδίδουν τον πληθωρισμό στο ευρώ, ενώ οι τιμές θα είχαν αυξηθεί ούτως ή άλλως.
Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν επίσης ότι η οικονομία της Βουλγαρίας είναι ήδη στενά συνδεδεμένη με το ευρώ εδώ και χρόνια. Πάνω από το 80% των εισαγωγών είναι σε ευρώ, ενώ περίπου το 45% των εξαγωγών κατευθύνεται στη ζώνη του ευρώ.
Ωστόσο, η σκεπτικιστική διάθεση παραμένει έντονη, ιδιαίτερα σε περιοχές που εξαρτώνται από μετρητά. Σε χωριά της βορειοδυτικής Βουλγαρίας, οι καταστηματάρχες αναφέρουν ότι η εισαγωγή διπλής τιμολόγησης έχει ήδη προκαλέσει σύγχυση και ένταση. Οι ιδιοκτήτες μπακάλικων φοβούνται ότι τον Ιανουάριο θα γίνει «χαμός», καθώς οι πελάτες θα προσπαθούν να κατανοήσουν τις τιμές που εμφανίζονται σε δύο νομίσματα, όπως ανέφερε το AFP στις 23 Δεκεμβρίου.
Αυτές οι ανησυχίες επαναλαμβάνονται σε μικρές κοινότητες, όπου τα ποσοστά φτώχειας είναι υψηλότερα και η χρηματοοικονομική παιδεία συχνά χαμηλότερη. «Αυτές είναι οι κύριες ανησυχίες που συναντάμε σε μικρές κοινότητες: ο φόβος της φτώχειας, καθώς οι άνθρωποι έχουν πολύ λίγα αποθέματα», δήλωσε η Μποριάνα Δημητρόβα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Alpha Research, που έχει μελετήσει τις στάσεις απέναντι στο ευρώ τον τελευταίο χρόνο.
Η πολιτική αστάθεια έχει επιδεινώσει αυτή την οικονομική ανασφάλεια. Η κυβέρνηση που επιβλέπει τις τελευταίες φάσεις της υιοθέτησης του ευρώ κατέρρευσε νωρίτερα τον Δεκέμβριο, μετά από εβδομάδες μαζικών διαδηλώσεων που προκλήθηκαν από μια αμφιλεγόμενη πρόταση προϋπολογισμού. Αυτό που ξεκίνησε ως αντίθεση σε φορολογικά και δημοσιονομικά μέτρα εξελίχθηκε σε ευρύτερες διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς και της διακυβέρνησης.
Ο απερχόμενος Πρωθυπουργός Ρόσεν Ζελιαζκόφ δήλωσε ότι η παραίτησή του αντικατοπτρίζει την οργή του κοινού. «Ακούμε τη φωνή των πολιτών που διαμαρτύρονται κατά της κυβέρνησης», είπε, μετά από εβδομάδες διαδηλώσεων σε πολλές πόλεις.
Η πολιτική κρίση έχει συνδεθεί ολοένα και περισσότερο διαδικτυακά με την αλλαγή νομίσματος, αν και οι διαμαρτυρίες προήλθαν από εγχώριες δημοσιονομικές και διακυβερνητικές διαφορές και όχι από νομισματική πολιτική, ανέφερε το Reuters στις 19 Δεκεμβρίου. Παραπλανητικοί ισχυρισμοί που κυκλοφορούν στα κοινωνικά μέσα έχουν πλαισιώσει το ευρώ ως την αιτία της πολιτικής αστάθειας, θολώνοντας τις ρίζες των διαδηλώσεων και τον ρόλο του ενιαίου νομίσματος.
Αυτές οι αφηγήσεις συχνά συγχωνεύουν άσχετες ανησυχίες—από κατηγορίες διαφθοράς μέχρι τιμές ενέργειας—σε μια ενιαία ιστορία που απεικονίζει την υιοθέτηση του ευρώ ως απώλεια κυριαρχίας ή ως αιτία οικονομικής παρακμής. Αναλυτές που επικαλούνται το Reuters δήλωσαν ότι αυτό το περιβάλλον καθιστά πιο δύσκολες τις επίσημες διαβεβαιώσεις να βρουν απήχηση, ιδιαίτερα σε μια χώρα με μακροχρόνια δυσπιστία προς τους πολιτικούς θεσμούς.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, η Βουλγαρία πληροί τα τυπικά κριτήρια για την υιοθέτηση του ευρώ και έχει δει σημαντική οικονομική σύγκλιση τα τελευταία είκοσι χρόνια. Το ΑΕΠ ανά κάτοικο της Βουλγαρίας αυξήθηκε από περίπου 40% του μέσου όρου της ΕΕ το 2007 σε 66% το 2024, σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΕ που παρατίθενται στην έκθεση της Εθνικής Τράπεζας του Βελγίου.
