Όλο και βαθαίνει η δημογραφική κρίση στην Ιαπωνία, καθώς για πρώτη φορά εδώ και πάνω από έναν αιώνα, οι γεννήσεις υποχώρησαν κάτω από 700.000 σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα στοιχεία του ιαπωνικού υπουργείου υγείας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Guardian, το 2024 καταγράφηκαν μόλις 686.061 γεννήσεις, αριθμός μειωμένος κατά 5,7% σε σύγκριση με το 2023 και ο χαμηλότερος από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή, το 1899. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει παιδιά που γεννήθηκαν από αλλοδαπούς κατοίκους.
Η γονιμότητα – δηλαδή ο μέσος αριθμός παιδιών που αποκτά μια γυναίκα στη διάρκεια της ζωής της – έπεσε σε νέο ιστορικό χαμηλό, στο 1,15, από 1,20 το 2023. Το ελάχιστο όριο που απαιτείται για τη διατήρηση ενός σταθερού πληθυσμού είναι 2,1 παιδιά ανά γυναίκα.
Το 2024 καταγράφηκαν 1,6 εκατομμύρια θάνατοι, αυξημένοι κατά 1,9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυτό σημαίνει ότι η φυσική μείωση του πληθυσμού (διαφορά γεννήσεων – θανάτων) διευρύνεται με ανησυχητικό ρυθμό.
Αν και οι γάμοι – που θεωρούνται κρίσιμος παράγοντας γονιμότητας σε μια χώρα όπου ελάχιστα παιδιά γεννιούνται εκτός γάμου – αυξήθηκαν ελαφρώς (485.063 συνολικά, αυξημένοι κατά 10.322 από το 2023), η γενικότερη τάση παραμένει καθοδική από τη δεκαετία του 1970.
Η Ιαπωνία είχε φτάσει στο αποκορύφωμα των γεννήσεων το 1949, με 2,7 εκατομμύρια γεννήσεις. Ο φετινός αριθμός αντιστοιχεί περίπου στο ένα τέταρτο εκείνου του μεταπολεμικού «baby boom».
Σύμφωνα με το κρατικό Ινστιτούτο Έρευνας Πληθυσμού και Κοινωνικής Ασφάλισης, η πτώση του αριθμού γεννήσεων κάτω από τις 700.000 αναμενόταν περίπου το 2040. Η πρόωρη άφιξή της – κατά 15 χρόνια νωρίτερα – δείχνει ότι η κρίση επιταχύνεται.
Αν οι τάσεις συνεχιστούν, ο πληθυσμός της Ιαπωνίας, που σήμερα ανέρχεται σε περίπου 124 εκατομμύρια, προβλέπεται να πέσει στα 87 εκατομμύρια έως το 2070, εκ των οποίων το 40% θα είναι άνω των 65 ετών.
Η συρρίκνωση και γήρανση του πληθυσμού προκαλούν ανησυχία όχι μόνο για το ασφαλιστικό σύστημα και την οικονομία, αλλά και για την εθνική ασφάλεια, καθώς η χώρα ενισχύει τις αμυντικές της δυνατότητες έναντι απειλών από την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα.
Ο πρωθυπουργός Σιγκερού Ισίμπα έχει χαρακτηρίσει τη δημογραφική τάση ως «σιωπηρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης», παρουσιάζοντας νέα μέτρα για την ενίσχυση των γεννήσεων: αύξηση του επιδόματος τέκνων, δωρεάν δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εγγύηση 100% του καθαρού μισθού για γονείς που παίρνουν ταυτόχρονα άδεια ανατροφής παιδιού.
Ο προκάτοχός του, Φουμίο Κισίντα, είχε επίσης προειδοποιήσει ότι η Ιαπωνία βρίσκεται σε «τώρα ή ποτέ» σημείο καμπής, τονίζοντας πως η συνεχής μείωση των γεννήσεων απειλεί «τη λειτουργία της κοινωνίας».
Παρά τα μέτρα, η μέση ηλικία γάμου ανεβαίνει συνεχώς, κάτι που μειώνει τον αριθμό παιδιών ανά οικογένεια. Πολλοί νέοι αναβάλλουν ή αποφεύγουν τον γάμο, επικαλούμενοι την ανασφάλεια στην εργασία, το αυξανόμενο κόστος ζωής, και τη συνεχιζόμενη ανισότητα φύλων στην αγορά εργασίας.
Στο μεταξύ, έρευνα του Ιδρύματος Nippon (2023) έδειξε ότι μόλις 16,5% των νέων ηλικίας 17 έως 19 πιστεύουν ότι θα παντρευτούν κάποια στιγμή, παρότι μεγάλο ποσοστό δηλώνει ότι θα το ήθελε.
Η κυβέρνηση δέχεται αυξανόμενη κριτική ότι επικεντρώνεται υπερβολικά στους έγγαμους και παραβλέπει τους ανύπαντρους νέους, που αποτελούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού και επηρεάζονται άμεσα από τις οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις.
