Το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia, που προορίζεται για τη χαρτογράφηση των άστρων του Γαλαξία μας, κατά τύχη έγινε μάρτυρας του πιο ισχυρού κοσμικού φαινομένου από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang).
Οι επιστήμονες ονομάζουν αυτό το φαινόμενο «ακραία πυρηνική μετάβαση» (Extreme Nuclear Transition — ENT) και πιστεύουν ότι μπορεί να αλλάξει ριζικά την κατανόησή μας για τις μαύρες τρύπες.
Τι κατέγραψε το Gaia
Καθώς μελετούσε το φως από μακρινές γαλαξίες, το τηλεσκόπιο κατέγραψε απότομες και παρατεταμένες εκρήξεις φωτεινότητας, πολύ πιο ισχυρές και μακροχρόνιες από οποιαδήποτε υπερκαινοφανή (σούπερνόβα) ή γνωστά φαινόμενα έως τώρα.
Οι τεράστιες αυτές λάμψεις, όπως διαπιστώθηκε, προκαλούνται όταν υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες διαμελίζουν άστρα πολλαπλάσια σε μέγεθος από τον Ήλιο.
«Παρακολουθούμε παλιρροϊκές καταστροφές άστρων πάνω από δέκα χρόνια, αλλά τα ENT είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.
Η φωτεινότητά τους είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από τα γνωστά TDE (tidal disruption events)», δήλωσε ο αστροφυσικός Jason Hinkle από το Ινστιτούτο Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Χαβάης.
ENT: Καταστροφή σε κλίμακα Σύμπαντος
Τα ENT είναι εξαιρετικά σπάνια γεγονότα που συμβαίνουν όταν ένα άστρο πλησιάζει υπερβολικά μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα.
Υπό την τεράστια βαρυτική της δύναμη, το άστρο διαλύεται πλήρως, απελευθερώνοντας ενέργεια συγκρίσιμη με την συνολική ισχύ ζωής 100 Ήλιων.
Η μοναδικότητα των ENT δεν βρίσκεται μόνο στη φωτεινότητά τους, αλλά και στη διάρκεια: η εκπομπή φωτός διαρκεί χρόνια, σε αντίθεση με τις υπερκαινοφανείς που σβήνουν σε λίγες εβδομάδες ή μήνες.
Μηνύματα από το παρελθόν του Σύμπαντος
Ο Jason Hinkle και η ομάδα του ανέλυσαν δεδομένα από δύο γεγονότα — Gaia16aaw και Gaia18cdj, που καταγράφηκαν το 2016 και το 2018 αντίστοιχα.
Οι εκρήξεις τους ταυτίζονται με μια ανωμαλία φωτεινότητας του 2020, που οι αστρονόμοι βάφτισαν «Τρομακτική Barbie» (ZTF20abrbeie).
Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και τα τρία φαινόμενα αποτελούν παραλλαγές του ίδιου είδους κοσμικής έκρηξης, αποκλείοντας την εκδοχή υπερκαινοφανών λόγω της ακραίας ενέργειας και διάρκειας.
Γιατί έχει σημασία
«Τα ENT μας δίνουν μοναδική ευκαιρία να παρατηρήσουμε την ανάπτυξη υπερμεγέθων μαύρων οπών στο πρώιμο Σύμπαν. Είναι σαν να ρίχνουμε μια ματιά πίσω, δισεκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν», εξηγεί ο αστροφυσικός Benjamin Shappi.
Οι εκρήξεις αυτές είναι τόσο έντονες που είναι ορατές σε τεράστιες αποστάσεις, επιτρέποντας στους επιστήμονες να μελετήσουν την εποχή σχηματισμού των πρώτων γαλαξιών και την «τροφή» που τροφοδότησε τις μαύρες τρύπες εκείνης της εποχής.
