Μια σημαντική μεταρρύθμιση στον τομέα της ελευθερίας της έκφρασης στα ψηφιακά μέσα έλαβε χώρα στο Τατζικιστάν, καθώς ο πρόεδρος της χώρας, Emomali Rahmon, υπέγραψε τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, με την οποία καταργείται η ποινική ευθύνη για την τοποθέτηση «like» ή άλλων ψηφιακών αντιδράσεων (emojis, σύμβολα) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η σχετική ανακοίνωση έγινε από την υπηρεσία Τύπου της προεδρίας. Σύμφωνα με τη δημοσίευση, ο νέος νόμος αίρει τις ποινικές κυρώσεις που ίσχυαν για απλές ψηφιακές ενέργειες, όπως τα likes ή τα emoji σε αναρτήσεις στα social media.
Περισσότεροι από 500 πολίτες είχαν τιμωρηθεί
Η απόφαση αυτή ήρθε ως απάντηση σε έντονες επικρίσεις, μεταξύ άλλων και από τον ίδιο τον πρόεδρο, ο οποίος τον περασμένο Δεκέμβριο, στην ετήσια ομιλία του στο κοινοβούλιο, χαρακτήρισε υπερβολική και αδικαιολόγητη τη δίωξη πολιτών για τόσο απλές ενέργειες.
Σύμφωνα με το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, τουλάχιστον 500 άτομα – συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και απλών χρηστών – είχαν βρεθεί αντιμέτωποι με ποινές για αντίδραση σε αναρτήσεις ή περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα.
Προβληματισμός για τον έλεγχο της ψηφιακής επικοινωνίας
Το θέμα αυτό έχει προκαλέσει διεθνή συζήτηση σχετικά με τα όρια της ελευθερίας έκφρασης στο διαδίκτυο. Χαρακτηριστική είναι και η πρόσφατη δήλωση της Ελίνα Σιντορένκο, επικεφαλής του ANO «Λευκό Διαδίκτυο» και μέλος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Ρωσία, η οποία υπογράμμισε ότι ορισμένες μορφές ψηφιακής επικοινωνίας, όπως τα αυτοκόλλητα και τα emojis, μπορούν να περιέχουν εξτρεμιστικά ή φασιστικά σύμβολα, με αποτέλεσμα να θεωρούνται – σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα – ποινικά επιλήψιμα.
Όπως τόνισε η Σιντορένκο, η δικαστική πρακτική παρακολουθεί πλέον με μεγαλύτερη αυστηρότητα την ψηφιακή συμπεριφορά, καλώντας τους χρήστες να είναι πιο προσεκτικοί ακόμη και με τα emoticons που χρησιμοποιούν στην προσωπική ή δημόσια αλληλογραφία τους.
Ένα βήμα προς τον εκδημοκρατισμό του λόγου ή πρόσκαιρη υποχώρηση;
Η απόφαση του Ραχμόν θεωρείται από πολλούς ως ένα βήμα προς μια πιο φιλελεύθερη προσέγγιση στον έλεγχο της ψηφιακής έκφρασης, αν και μένει να φανεί αν θα ακολουθήσουν και άλλες ανάλογες μεταρρυθμίσεις στο μέλλον. Πάντως, η κατάργηση ενός τέτοιου αυστηρού και συχνά αμφιλεγόμενου άρθρου του Ποινικού Κώδικα αποτελεί ένδειξη προσαρμογής στις διεθνείς πιέσεις και τις τεχνολογικές πραγματικότητες της εποχής.
