Ο θυμός, αν και συχνά θεωρείται ένα αρνητικό συναίσθημα που οι άνθρωποι επιθυμούν να αποφεύγουν, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να έχει θετικές επιδράσεις. Ο Δρ. Raymond Chip Tafrate, κλινικός ψυχολόγος και καθηγητής στο Central Connecticut State University, αναφέρει ότι ο θυμός μπορεί να λειτουργήσει ως σήμα για την αναγνώριση προβλημάτων που απαιτούν προσοχή ή αλλαγή. Σύμφωνα με τον ίδιο, η συναισθηματική αυτή αντίδραση μπορεί να κινητοποιήσει τα άτομα να αναλάβουν δράση και να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που τους ενοχλούν.
Η παρουσία του θυμού μπορεί να αποκαλύψει ζητήματα που χρειάζονται λύση και να ενθαρρύνει τις απαραίτητες αλλαγές στη ζωή ενός ατόμου. Επίσης, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για δύσκολες αλλά αναγκαίες συζητήσεις που θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε βελτίωση των σχέσεων ή της προσωπικής κατάστασης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η συχνότητα και η ένταση του θυμού παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επίδρασή του.
Όταν ο θυμός εκδηλώνεται υπερβολικά συχνά ή με έντονη μορφή, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην ψυχική υγεία του ατόμου. Η διαχείριση αυτού του συναισθήματος είναι κρίσιμη για την ευημερία των ανθρώπων. Ο Δρ. Tafrate υπογραμμίζει ότι η καλή διαχείριση του θυμού είναι απαραίτητη ώστε αυτό το συναίσθημα να μην εξελιχθεί σε πρόβλημα.
Τι είναι ο θυμός;
Πίσω από το έντονο αυτό συναίσθημα, κρύβονται συχνά αισθήματα απογοήτευσης, σύγκρουσης, ενόχλησης ή αδικίας. Σύμφωνα με τον Δρ. Tafrate, ο θυμός εξελίχθηκε ως μέρος της φυσικής αντίδρασης «πάλης ή φυγής», με σκοπό να προστατεύει από απειλές. Στη σύγχρονη ζωή, όμως, οι αφορμές θυμού δεν είναι απειλητικές για τη ζωή μας. Αντίθετα, πηγάζουν από καθημερινές προκλήσεις, άγχος ή και από τη γενικότερη αίσθηση αδικίας και πίεσης.
Ο Δρ. Ethan Kross, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, τονίζει ότι ο θυμός είναι συχνά μια αντίδραση όταν παραβιάζεται η προσωπική μας αντίληψη για το σωστό και το λάθος — κι όταν νιώθουμε ότι υπάρχει περιθώριο να διορθωθεί η κατάσταση.
Τι προκαλεί τον θυμό;
Οι άνθρωποι που βιώνουν συχνά θυμό είναι συνήθως εκείνοι που εκτίθενται σε συνθήκες αδικίας ή πίεσης στην καθημερινότητά τους, είτε λόγω επαγγέλματος, είτε λόγω οικογενειακής κατάστασης. Άλλοι ενδέχεται να έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον όπου ο θυμός ήταν κυρίαρχος τρόπος αντίδρασης.
Η γενετική επίσης μπορεί να επηρεάσει την ευαισθησία στο συναίσθημα αυτό. Όπως σημειώνει ο Δρ. Tafrate, ορισμένοι άνθρωποι έχουν πιο αντιδραστικό νευρικό σύστημα, ενώ τα γονίδια επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε γενικά τα συναισθήματά μας.
Παράγοντες όπως η έλλειψη ύπνου, χρόνιες παθήσεις, ψυχικά νοσήματα, η χρήση ουσιών, καθώς και το άγχος από δουλειά, οικονομικά ή προσωπικές σχέσεις, μπορούν να αυξήσουν την ευερεθιστότητα και την πιθανότητα αντίδρασης με θυμό.
Πώς μπορούμε να τον διαχειριστούμε;
Δεν υπάρχει μία λύση που να ταιριάζει σε όλους, ωστόσο υπάρχουν αρκετές πρακτικές που μπορούν να μας βοηθήσουν. Όπως συμβουλεύει ο Δρ. Kross, είναι χρήσιμο να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να ηρεμήσει πριν αντιδράσουμε, είτε απομακρυνόμενοι προσωρινά από το ερέθισμα είτε αλλάζοντας δραστηριότητα. Ο θυμός, λέει, τείνει να μειώνεται με τον χρόνο.
Τεχνικές όπως βαθιές αναπνοές, κρύο νερό, μέτρημα αντίστροφης αναπνοής, άσκηση, μουσική, δημιουργική ενασχόληση ή ακόμη και η συνειδητή αποφόρτιση των σκέψεων μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε έλεγχο.
Εξίσου σημαντική είναι και η αλλαγή της οπτικής: να δούμε διαφορετικά την πρόθεση του άλλου ή να επανεκτιμήσουμε την κατάσταση. Όταν είναι δυνατόν, είναι χρήσιμο να αποφεύγουμε άτομα ή καταστάσεις που επανειλημμένα μας προκαλούν θυμό, από έναν τοξικό συνάδελφο μέχρι την υπερβολική έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις.
Τέλος, η γενικότερη αυτοφροντίδα παίζει καθοριστικό ρόλο. Όπως τονίζει ο Δρ. Tafrate, «ο θυμός είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί όταν είμαστε εξαντλημένοι. Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο, τη σωστή διατροφή, την άσκηση και περιορίστε την υπερκατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης».
