Τα αποτελέσματα της επιστημονικης έρευνας παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Σε σημείο συγκέντρωσης θαλάσσιων απορριμμάτων που προέρχονται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας αναδεικνύονται οι Κυκλάδες, σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα που καταγράφει για πρώτη φορά με ακρίβεια τη διαδρομή των σκουπιδιών μέσω των θαλάσσιων και ποτάμιων ρευμάτων.
Η μελέτη στηρίχθηκε σε δεδομένα από 200 ειδικές πλωτές συσκευές με GPS, οι οποίες τοποθετήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια σε ποτάμια και θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου. Στόχος των ερευνητών ήταν να χαρτογραφήσουν πώς οι άνεμοι και τα θαλάσσια ρεύματα μεταφέρουν τα απορρίμματα από τόπο σε τόπο, αποκαλύπτοντας τα «μονοπάτια» της ρύπανσης.
Η δράση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος REMEDIES MISS 2021 OCEAN03, που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. με στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για την παρακολούθηση, συλλογή και αξιοποίηση μικροπλαστικών στους ωκεανούς.
Όπως εξηγεί ο μηχανικός περιβάλλοντος Γιάννης Δελέκης, ο οποίος σχεδίασε τις συσκευές σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, τα δεδομένα κατέδειξαν ότι η πορεία των θαλάσσιων απορριμμάτων εξαρτάται άμεσα από την αλληλεπίδραση ανέμων και ρευμάτων. «Σε ορισμένες περιοχές κυριαρχεί ο άνεμος, σε άλλες το ρεύμα — και αυτή η λεπτή ισορροπία καθορίζει πού θα συγκεντρωθούν τελικά τα σκουπίδια», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Τα αποτελέσματα, τα οποία παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δείχνουν εντυπωσιακές διαδρομές: συσκευές που ξεκίνησαν από τη Μύκονο βρέθηκαν στο Ισραήλ, από την Άνδρο έφτασαν μέχρι τη Λιβύη περνώντας δυτικά της Κρήτης, ενώ άλλες που τοποθετήθηκαν στη Χίο και τις Οινούσσες κατέληξαν… στις Κυκλάδες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επίδραση της Μαύρης Θάλασσας στα βόρεια θαλάσσια οικοσυστήματα της Ελλάδας. Η διαφορετική αλατότητα μεταξύ Μαύρης Θάλασσας και Αιγαίου δημιουργεί δίνες που αλλάζουν την πορεία των ρευμάτων, «παγιδεύοντας» τα πλαστικά είτε στις βόρειες ακτές είτε οδηγώντας τα προς βύθιση. Την ίδια στιγμή, οι ισχυροί βόρειοι άνεμοι ωθούν τα απορρίμματα νοτιότερα, με αποτέλεσμα να περνούν και να εγκλωβίζονται γύρω από τις Κυκλάδες – μετατρέποντας τα νησιά σε φυσικό φίλτρο για τα θαλάσσια σκουπίδια.
Κατά τη διάρκεια της έρευνας, αρκετές από τις πλωτές συσκευές —που έφεραν εμφανή διακριτικά και ταμπελάκι με στοιχεία του ερευνητικού έργου— χάθηκαν ή κλάπηκαν. Ορισμένοι πολίτες που τις εντόπισαν τις επέστρεψαν, πιστεύοντας αρχικά ότι ίσως σχετίζονταν με παράνομες δραστηριότητες, όπως μεταφορά ναρκωτικών. «Περισσότερες από 30 συσκευές εξαφανίστηκαν», αναφέρει ο κ. Δελέκης.
Αρχικά, οι ερευνητές κατασκεύαζαν τις συσκευές από ξύλο, ωστόσο παρατήρησαν ότι κινούνταν διαφορετικά από τα πλαστικά απορρίμματα. Έτσι, επέλεξαν τελικά πλαστικές συσκευές με βάρος αντίστοιχο ενός μεγάλου μπουκαλιού νερού, ώστε να προσομοιάζουν καλύτερα την κίνηση των πραγματικών σκουπιδιών.
Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι, παρότι ο τουρισμός έχει τη δική του συμβολή στη ρύπανση, το πρόβλημα των πλαστικών στη θάλασσα είναι διεθνές. Πλαστικά που ξεκινούν από τη Μαύρη Θάλασσα, τη Βουλγαρία ή την Τουρκία φτάνουν μέχρι τις ακτές της Ελλάδας και συνεχίζουν την πορεία τους προς την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Λιβύη.
Όπως καταλήγουν οι ερευνητές, η αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης απαιτεί κοινό σχέδιο δράσης όλων των κρατών της Μεσογείου — καθώς τα θαλάσσια ρεύματα δεν γνωρίζουν σύνορα, αλλά μεταφέρουν τις συνέπειες των πράξεων όλων.
