Η μετάβαση από το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων στο «εξορθολογισμένο» κείμενο των 19 δεν αποτελεί απλώς τεχνική αναπροσαρμογή. Είναι η έμπρακτη παραδοχή ότι η Ουκρανία δεν διαμορφώνει πια την ατζέντα του πολέμου∙ στην καλύτερη περίπτωση ακολουθεί. Από ένα πρώτο κείμενο που έμοιαζε σαν να είχε συμφωνηθεί πίσω από κλειστές πόρτες μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, φτάσαμε σε ένα νέο πλαίσιο στο οποίο η Ουκρανία εμφανίζεται ως «συντάκτης» περισσότερο για τους τύπους παρά για την ουσία. Το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον σήμερα προωθεί αυτό το νέο πλαίσιο ως βάση, δεν σημαίνει ότι το Κίεβο έχει αποφασιστικό λόγο—σημαίνει απλώς ότι αναγκάζεται να προσαρμοστεί.
Η Ουκρανία, ύστερα από μήνες άκαμπτης ρητορικής, εγκαταλείπει σταδιακά το λεξιλόγιο της απόλυτης άρνησης και μιλά για «ευαίσθητα θέματα» που πλέον «συζητά». Η αλλαγή δεν οφείλεται σε στρατηγική ωρίμανση, αλλά σε πολιτική και στρατιωτική κόπωση, καθώς και στην ολοένα πιο σκληρή αμερικανική πίεση. Το Κίεβο δεν αποδέχεται ένα πλαίσιο επειδή το θεωρεί σωστό, αλλά επειδή δεν έχει εναλλακτική. Έτσι, εγκαταλείπει τις αρχικές κόκκινες γραμμές για το Ντονμπάς, την Κριμαία, την ουδετερότητα και τις εγγυήσεις ασφαλείας—όλα όσα μέχρι χθες παρουσίαζε ως αδιαπραγμάτευτα.
Η γλωσσική και διαπραγματευτική μετατόπιση είναι εμφανής. Η Ουκρανία μιλά πλέον για «συμφωνία πλαισίου» μελλοντικών διαπραγματεύσεων, ουσιαστικά αποδεχόμενη το αμερικανικό μοντέλο όπου πρώτα παγώνει το πεδίο και μετά τα κρίσιμα ζητήματα παραδίδονται στην προσωπική διαχείριση του Ντόναλντ Τραμπ. Και με δεδομένη τη στάση του Αμερικανού προέδρου τους τελευταίους μήνες, τίποτα δεν αποκλείει το ότι θα συζητήσει πρώτα με τον Πούτιν αντί για τον Ζελένσκι.
Το κόστος για το Κίεβο είναι προφανές. Η ουκρανική ηγεσία μοιάζει περισσότερο εγκλωβισμένη παρά ενεργά συμμέτοχη. Η εξάρτηση από τις ΗΠΑ έχει φτάσει σε σημείο όπου μια απόκλιση από τη γραμμή της Ουάσιγκτον απειλεί όχι απλώς την πολεμική προσπάθεια, αλλά και την πολιτική επιβίωση του Ζελένσκι. Από την άλλη πλευρά, μια συμφωνία που παγιώνει τη διχοτόμηση χωρίς σαφές αντάλλαγμα θα προκαλέσει μείζονα εσωτερική κρίση—σε μια χώρα όπου οι έλεγχοι στα όπλα και στα δυτικά κονδύλια δεν αποτελούν πλέον αυτονόητο δεδομένο.
Αυτή η αδυναμία εξηγεί και την εμμονή του Κιέβου να κρατήσει την Ευρώπη στο τραπέζι. Όχι επειδή Παρίσι και Βερολίνο έχουν αποφασιστική ισχύ, αλλά επειδή το Κίεβο χρειάζεται πολιτική κάλυψη ώστε να μοιραστεί το βάρος μιας επώδυνης συμφωνίας. Μια συμφωνία με πολλά χέρια αφήνει τουλάχιστον την ψευδαίσθηση της συλλογικής απόφασης.
Την ίδια στιγμή, η Ρωσία γνωρίζει καλά ότι η ουκρανική θέση εξασθενεί. Παρά τα κέρδη που ήδη έχει εξασφαλίσει, συνεχίζει να υιοθετεί μια αδιάλλακτη ρητορική όχι επειδή τα πιστεύει όλα—αλλά επειδή βλέπει την Ουκρανία να μαλακώνει. Και αξιοποιεί αυτή την αδυναμία στο έπακρο. Η πραγματικότητα στο πεδίο δεν επιτρέπει αστραπιαίες προελάσεις, αλλά η Ουκρανία δεν ανακτά τίποτα. Αυτή η στασιμότητα μετατρέπεται σε όπλο πίεσης προς τις δυτικές πρωτεύουσες: «Υπογράψτε τώρα, αλλιώς η Ουκρανία θα χάσει κι άλλα».
Στα τρία επικρατέστερα σενάρια—«Ψυχρή Ειρήνη», παρατεταμένος πόλεμος ή κατάρρευση—η Ουκρανία εμφανίζεται ως ο αδύναμος κρίκος. Στο πρώτο σενάριο, επωμίζεται πολιτικό κόστος. Στο δεύτερο, συνεχίζει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να γυρίσει υπέρ της. Στο τρίτο, κινδυνεύει να απογυμνωθεί από υποστήριξη και να καταρρεύσει στρατιωτικά και πολιτικά.
Το συμπέρασμα είναι σκληρό αλλά αναπόφευκτο: η Ουκρανία δεν κατευθύνει πλέον τις εξελίξεις. Προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί από την στρατηγική της αυτονομία, αλλά τα περιθώρια στενεύουν. Η Ρωσία μετατρέπει τη φθορά σε πολιτικό κέρδος. Οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται με βάση τη δική τους ατζέντα. Η Ευρώπη προσπαθεί απλώς να μείνει στο κάδρο.
Και η Ουκρανία; Περιορίζεται να μεταφράζει τη νέα πραγματικότητα σε «πλαίσια», «προϋποθέσεις» και «βήματα». Με την πικρή συνείδηση ότι ο πόλεμος που δίνει εδώ και τέσσερα χρόνια αποφασίζεται σε δωμάτια στα οποία πλέον μπαίνει μόνο ως υποσημείωση.
