Ένα από τα πιο ανατριχιαστικά και συγκλονιστικά ευρήματα των τελευταίων ετών έρχεται όχι από το Διάστημα, αλλά από τα σκοτεινά βάθη των ωκεανών μας: οι επιβλητικές φάλαινες humpback, (σ.σ. μεγάπτερες ή καμπούρες φάλαινες) φαίνεται ότι μιλούν και μια νέα, άγνωστη μέχρι τώρα «υποβρύχια γλώσσα» – και οι άνθρωποι είναι παρόντες στους πρώτους «διαλόγους».
Υποθαλάσσια φωνή: Μια μορφή παιχνιδιού ή μια προσπάθεια επαφής;
Σε ένα εύρημα που έχει ενθουσιάσει τους επιστήμονες που μελετούν τη μη ανθρώπινη νοημοσύνη, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι φάλαινες humpback δημιουργούν «δαχτυλίδια από φούσκες», παρόμοια με καπνούς, σε στιγμές φιλικής αλληλεπίδρασης με ανθρώπους.
Η συμπεριφορά αυτή δεν συνδέεται με κυνήγι ή άμυνα, αλλά εμφανίζεται μόνο όταν βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους, ιδιαίτερα όταν βλέπουν να δημιουργούνται σαπουνόφουσκες από δύτες ή επιβάτες σκαφών.
Οι φάλαινες πλησιάζουν εθελοντικά, δεν δείχνουν φόβο και ανταποδίδουν με δικά τους «σήματα».
Οι επιστήμονες δεν μιλούν απλώς για παιχνίδι, αλλά για μια νέα πιθανή μορφή διαλόγου ανάμεσα στα είδη.
Το πείραμα: 11 φάλαινες, 39 «δαχτυλίδια επικοινωνίας»
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν σε κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό, η ερευνητική ομάδα κατέγραψε 12 περιστατικά, στα οποία 11 φάλαινες δημιούργησαν συνολικά 39 δαχτυλίδια από φούσκες.
Η ερμηνεία σοκάρει: οι φάλαινες ίσως δοκιμάζουν πώς αντιδρά ο άνθρωπος, σαν να εξετάζουν αν υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας.
Οι φάλαινες humpback δεν είναι απλώς θηλαστικά – είναι φορείς πολιτισμού.
Διαθέτουν πολύπλοκη κοινωνική δομή, χρησιμοποιούν ηχητικά σήματα με «γραμματική», και έχουν καταγραφεί να βοηθούν άλλα είδη να διαφύγουν από θηρευτές, επιδεικνύοντας ενσυναίσθηση και νοημοσύνη.
Μια κοινωνία κάτω από τα κύματα, με νοημοσύνη και αλτρουισμό… Μάθημα για την αναζήτηση εξωγήινου πολιτισμού;
Το εντυπωσιακό είναι ότι το φαινόμενο αυτό δεν απασχολεί μόνο τους βιολόγους.
Η συμπεριφορά των φαλαινών έγινε μέρος ενός παγκόσμιου ερευνητικού σχεδίου, με στόχο να κατανοηθεί πώς μπορεί να εκδηλωθεί η επικοινωνία νοημόνων όντων —όχι μόνο στη Γη, αλλά και στο Διάστημα.
«Αν οι φάλαινες προσπαθούν να επικοινωνήσουν με ένα τελείως διαφορετικό είδος, όπως ο άνθρωπος, τότε ίσως αυτό είναι δείκτης του πώς θα προσπαθούσε και μια εξωγήινη νοημοσύνη να έρθει σε επαφή με εμάς», επισημαίνουν οι επιστήμονες.
Φούσκες, όχι λέξεις: Ένας «εξωγήινος» κώδικας που δεν υπακούει στις ανθρώπινες νόρμες που πάει από τους ωκεανούς στο Διάστημα – και πάλι πίσω
Η ομάδα τονίζει ότι οι φάλαινες χρησιμοποιούν φούσκες σαν εργαλείο επικοινωνίας, κάτι αδιανόητο για τα χερσαία θηλαστικά.
Η μοναδική αυτή μορφή έκφρασης είναι ίσως το «κλειδί» για να κατανοήσουμε μη λεκτικά, μη γραμμικά μηνύματα – όπως θα μπορούσαν να είναι τα σήματα από εξωγήινη προέλευση.
Η ερευνητική προσέγγιση θυμίζει άλλες αποστολές, όπως η εξερεύνηση της Ανταρκτικής, που βοηθά στην κατανόηση συνθηκών σε πλανήτες όπως ο Άρης.
Οι επιστήμονες ελπίζουν πως αυτή η ανακάλυψη θα αλλάξει όχι μόνο την κατανόησή μας για τη νοημοσύνη των φαλαινών, αλλά και τον τρόπο που αναζητούμε σημάδια ζωής στο Σύμπαν.
Το υποβρύχιο σύμπαν ίσως είναι ο καθρέφτης μιας εξωγήινης κοινωνίας, και οι φάλαινες —οι πρεσβευτές της.
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων δεν είναι απλώς θέμα περιβαλλοντικής ηθικής.
Είναι ζήτημα πολιτισμικής και βιολογικής επιβίωσης.
Αν χαθούν τα είδη που μπορούν να μας «δείξουν» την εξωγήινη νοημοσύνη, ίσως να μην αναγνωρίσουμε ποτέ όταν αυτή έρθει.
