Σε ισχύ ο νέος Κ.Ο.Κ.: Έρχονται πρόστιμα και ποινές «μπουρίνι» – Τι αλλάζει για τους οδηγούς

Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) αποσκοπεί στην πρόληψη των σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων, τα οποία ευθύνονται για ένα μεγάλο ποσοστό των περιστατικών στους δρόμους. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει κλιμακωτές ποινές για τους οδηγούς που παραβαίνουν τους κανόνες, με τις κυρώσεις να αυξάνονται σημαντικά με κάθε επανάληψη της παράβασης. Επιπλέον, αν η παράβαση οδηγήσει σε ατύχημα, οι συνέπειες είναι ακόμη αυστηρότερες.

Στη συνέχεια, παρατίθενται αναλυτικά οι νέες ποινές – χρηματικά πρόστιμα, διοικητικές ποινές (όπως η αφαίρεση διπλώματος) και ποινικές διώξεις – για τρεις βασικές παραβάσεις: τη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, την υπερβολική ταχύτητα και την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, καθώς και συνοπτικά για άλλες σοβαρές παραβάσεις.

Χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση

Η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση είναι μία από τις κύριες αιτίες τροχαίων ατυχημάτων. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ήταν η τρίτη πιο συχνή αιτία ατυχημάτων το 2024. Στο παρελθόν, η ποινή περιοριζόταν σε αφαίρεση διπλώματος και πινακίδων για 60 ημέρες, χωρίς πρόστιμο ή ποινικές συνέπειες σε περίπτωση ατυχήματος.

Με τον νέο ΚΟΚ, επιβάλλεται άμεσα χρηματικό πρόστιμο ύψους 350 € και αφαίρεση διπλώματος για 30 ημέρες στην πρώτη παράβαση, ανεξαρτήτως αν έχει συμβεί ατύχημα. Σε περίπτωση που ο οδηγός επαναλάβει την παράβαση, οι ποινές γίνονται πολύ αυστηρότερες: για τη δεύτερη παράβαση, το πρόστιμο ανέρχεται σε 1.000 € και η αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας είναι 6 μήνες. Στην τρίτη παράβαση (δεύτερη υποτροπή) το πρόστιμο φτάνει τα 2.000 € και το δίπλωμα αφαιρείται για έναν ολόκληρο χρόνο.

Αυτές οι αλλαγές στον ΚΟΚ αποσκοπούν στο να ενισχύσουν την οδική ασφάλεια και να περιορίσουν τα ατυχήματα που προκαλούνται από την απροσεξία κατά την οδήγηση.

Αν η χρήση κινητού τηλεφώνου σχετιστεί με την πρόκληση τροχαίου ατυχήματος, οι ποινές είναι εξαιρετικά αυστηρές. Από την πρώτη υποτροπή που συνοδεύεται από ατύχημα, επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 € και αφαίρεση διπλώματος για 4 χρόνια. Στη δεύτερη υποτροπή με ατύχημα, το πρόστιμο ανέρχεται σε 4.000 € και η στέρηση της άδειας οδήγησης επεκτείνεται σε 8 χρόνια.

Επιπλέον, εισάγεται ποινική δίωξη για περιπτώσεις επικίνδυνης οδήγησης. Σύμφωνα με το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα, ο οδηγός που προκαλεί τροχαίο ατύχημα λόγω χρήσης κινητού αντιμετωπίζει ποινές φυλάκισης ή κάθειρξης έως 10 χρόνια αν προκληθεί βαριά σωματική βλάβη. Σε περιπτώσεις θανάτου, ειδικά αν υπάρχουν πολλοί θάνατοι, οι ποινές αυξάνονται σε 10 έως 20 χρόνια, ακόμη και ισόβια.

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, μπορεί να γίνει άρση του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών για να διαπιστωθεί αν ο οδηγός χρησιμοποιούσε κινητό τη στιγμή του συμβάντος. Αυτές οι ρυθμίσεις αποσκοπούν στη δραστική μείωση των τροχαίων ατυχημάτων που οφείλονται σε απροσεξία και στην ενίσχυση της οδικής ασφάλειας.

Υπέρβαση ορίου ταχύτητας

Η υπερβολική ταχύτητα παραμένει μια από τις κύριες αιτίες τροχαίων ατυχημάτων, γι’ αυτό ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) εισάγει αυστηρότερα όρια ταχύτητας, ιδίως σε κατοικημένες περιοχές, όπως 30 km/h σε μικρούς δρόμους γειτονιάς. Οι ποινές για τους παραβάτες είναι πλέον αυστηρές.

Συγκεκριμένα, όποιος υπερβαίνει το ανώτατο όριο ταχύτητας κατά περισσότερο από 50 km/h θα αντιμετωπίσει πρόστιμο 700 € και αφαίρεση άδειας οδήγησης για 60 ημέρες από την πρώτη παράβαση. Για τους οδηγούς που επαναλαμβάνουν την παράβαση, οι ποινές γίνονται ακόμη πιο αυστηρές: στην πρώτη υποτροπή το πρόστιμο ανέρχεται σε 1.000 € και η στέρηση του διπλώματος μπορεί να φτάσει τους 6 μήνες, ενώ στη δεύτερη υποτροπή το πρόστιμο αυξάνεται στα 2.000 € και η αφαίρεση του διπλώματος παρατείνεται για 1 έτος.

Στις περιπτώσεις ακραίας ταχύτητας, δηλαδή όταν ο οδηγός κινείται με ταχύτητες άνω των 200 km/h ή συμμετέχει σε παράνομες αυτοσχέδιες κούρσες, οι ποινές είναι ακόμη πιο σφοδρές. Στην πρώτη παράβαση, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο 2.000 € και αφαίρεση διπλώματος για 1 έτος, μια σημαντική αύξηση από τις προηγούμενες ποινές των 700 € και 30 ημερών στέρησης άδειας. Εάν ο οδηγός επαναλάβει αυτή τη συμπεριφορά, το πρόστιμο εκτοξεύεται στα 4.000 € και η αφαίρεση άδειας αυξάνεται στα 2 έτη (πρώτη υποτροπή), ενώ σε τυχόν δεύτερη υποτροπή το πρόστιμο φτάνει τα 8.000 € και η στέρηση διπλώματος επεκτείνεται σε 4 χρόνια.

Επιπλέον, η συμμετοχή σε αγώνες ταχύτητας σε δημόσιους δρόμους ή η υπέρβαση ταχύτητας που θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές μπορεί να οδηγήσει σε βαριές ποινικές συνέπειες. Αυτές οι περιπτώσεις θα θεωρούνται ως επικίνδυνη οδήγηση και μπορεί να επιφέρουν πολυετείς ποινές φυλάκισης, ειδικά σε περιπτώσεις όπου προκύπτουν σοβαρές σωματικές βλάβες ή θάνατοι.

Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ

Η οδήγηση σε κατάσταση μέθης είναι από τις πλέον θανατηφόρες παραβάσεις – υπολογίζεται ότι συνδέεται με το 25% των θανάτων σε τροχαία το 2024 στην Ελλάδα. Ο νέος ΚΟΚ υιοθετεί ένα τριεπίπεδο σύστημα για το αλκοόλ, με αυξανόμενες ποινές όσο ανεβαίνει το ποσοστό αιθυλικής αλκοόλης στο αίμα (BAC). Παράλληλα καθίσταται υποχρεωτική η άμεση ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος όταν διαπιστωθεί παράβαση ορίου αλκοόλ. Οι κατηγορίες και οι κυρώσεις έχουν ως εξής:

α) Μέθη 1ου επιπέδου (0,25–0,39 mg/L στον εκπνεόμενο αέρα):
Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 30 ημέρες.

β) Μέθη 2ου επιπέδου (0,40–0,59 mg/L στον εκπνεόμενο αέρα):
Πρόστιμο 700 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 90 ημέρες και υποχρεωτική ακινητοποίηση του οχήματος επί τόπου.

γ) Μέθη 3ου επιπέδου (άνω των 0,60 mg/L στον εκπνεόμενο αέρα):
Πρόστιμο 1.200 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για 180 ημέρες και ποινική δίωξη. Ο παραβάτης υπόκειται σε φυλάκιση από 2 έως 5 μήνες, ακόμη και χωρίς να έχει προκληθεί τροχαίο.

Λοιπές σοβαρές παραβάσεις

Πέρα από τις παραπάνω περιπτώσεις, ο νέος ΚΟΚ αυστηροποιεί τις κυρώσεις και για άλλες επικίνδυνες ή αντικοινωνικές παραβάσεις. Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Παραβίαση ερυθρού σηματοδότη ή STOP: Πρόστιμο 700 € και αφαίρεση διπλώματος 60 ημέρες στην 1η παράβαση (ανεξαρτήτως πρόκλησης ατυχήματος). Σε επανάληψη, επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 € και έως εξάμηνη στέρηση άδειας (1η υποτροπή) και 2.000 € με στέρηση 1 έτους (2η υποτροπή). Αν η παραβίαση φωτεινού σηματοδότη προκαλέσει τροχαίο, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει τα 4.000 € με αφαίρεση διπλώματος για 8 έτη, ενώ σε θανατηφόρα δυστυχήματα προβλέπονται και εδώ ποινές κάθειρξης (έως και ισόβια).
• Στάθμευση σε θέση ΑμεΑ: Η αντικοινωνική αυτή παράβαση αντιμετωπίζεται με μηδενική ανοχή. Σήμερα το διοικητικό πρόστιμο είναι 150 € και προβλέπεται αφαίρεση πινακίδων και άδειας για 60 ημέρες για την 1η παράβαση. Με τον νέο ΚΟΚ, αν ο ίδιος οδηγός το επαναλάβει, έρχεται αντιμέτωπος με πρόστιμο 1.000 € και 6μηνη στέρηση διπλώματος (1η υποτροπή), ενώ σε δεύτερη υποτροπή το πρόστιμο διπλασιάζεται στα 2.000 € και το δίπλωμα αφαιρείται για 1 έτος.
• Οδήγηση χωρίς δίπλωμα: Μετατρέπεται σε σοβαρό ποινικό αδίκημα. Μέχρι πρότινος τιμωρούνταν πλημμεληματικά με μικρό πρόστιμο ~100 € και δυνητική φυλάκιση έως 12 μηνών. Πλέον, ο οδηγός που συλλαμβάνεται να οδηγεί χωρίς έγκυρο δίπλωμα αντιμετωπίζει νομικές κυρώσεις που περιλαμβάνουν πρόστιμο 1.000 €, φυλάκιση έως 2 έτη και αφαίρεση τυχόν άδειας οδήγησης για 1 έτος από το δικαστήριο, ήδη από την πρώτη φορά. Σε περίπτωση υποτροπής, τα πρόστιμα και οι διοικητικές ποινές εκτοξεύονται (2.000 € και στέρηση άδειας 4 ετών στην 1η υποτροπή, 4.000 € και στέρηση 8 ετών στη 2η). Εάν ένας αδειούχος οδηγός που του έχει αφαιρεθεί το δίπλωμα συνεχίσει να οδηγεί και προκαλέσει δυστύχημα, κινδυνεύει και αυτός με τις βαριές ποινές του άρθρου 290Α (κάθειρξη έως 10 έτη για βαριές βλάβες, 20 έτη ή ισόβια για θανατηφόρα περιστατικά).
• Μη χρήση προστατευτικού κράνους (δίκυκλα): Πρόστιμο 350 € και αφαίρεση διπλώματος για 30 ημέρες στην 1η παράβαση (αμετάβλητα σε σχέση με πριν). Ωστόσο, πλέον τιμωρείται και ο συνεπιβάτης που δεν φορά κράνος: του επιβάλλεται πρόστιμο 350 € – ενώ και ο οδηγός φέρει ισόποσο πρόστιμο, ακόμη κι αν ο ίδιος φορούσε κράνος. Σε επαναλαμβανόμενες παραβάσεις, οι ποινές γίνονται πολύ αυστηρές: 1η υποτροπή με πρόστιμο 1.000 € και αφαίρεση διπλώματος για 6 μήνες, 2η υποτροπή με 2.000 € και στέρηση άδειας για έως 1 έτος.
• Μη χρήση ζώνης ασφαλείας: Αντίστοιχα με το κράνος, το πρόστιμο παραμένει 350 € (και αφαίρεση διπλώματος 30 ημερών) για τον οδηγό στην πρώτη παράβαση, αλλά πλέον ο συνεπιβάτης χωρίς ζώνη τιμωρείται και αυτός με 150 € πρόστιμο – ποσό που επιβάλλεται και στον οδηγό, ακόμη κι αν αυτός έφερε ζώνη. Στους υπότροπους παραβάτες ζώνης, προβλέπεται κλιμάκωση χρηματικού προστίμου σε 1.000 € (1η υποτροπή) και 2.000 € (2η υποτροπή), με ταυτόχρονη αφαίρεση του διπλώματος για 6 μήνες και 1 έτος αντίστοιχα.