Ο φλεγόμενος κρατήρας στην έρημο Καρακουμ έχει γίνει εδώ και καιρό σύμβολο του Τουρκμενιστάν και αίνιγμα για τους επιστήμονες.
Αυτή η βαθιά τρύπα, από την οποία ανεβαίνουν αδιάκοπα γλώσσες φλόγας, είναι γνωστή ως «Πύλες της Κόλασης».
Χιλιάδες τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο το σημείο για να δουν πώς η γη κάτω από την επιφάνεια καίγεται αέναα.
Αλλά γιατί αυτή η φωτιά δεν έχει σβήσει για περισσότερα από 50 χρόνια και γιατί είναι αδύνατο να τη σβήσουμε;
Η ιστορία της δημιουργίας του κρατήρα της φωτιάς
Το χωριό Νταρβάζα, στην καρδιά της ερήμου Καρακούμ, ήταν μια συνηθισμένη τοποθεσία στον χάρτη μέχρι το 1971, όταν οι σοβιετικοί γεωλόγοι ανακάλυψαν ένα μεγάλο πεδίο φυσικού αερίου στην περιοχή.
Κατά τη διάρκεια των γεωτρήσεων, μια από τις πλατφόρμες κατέρρευσε σε υπόγειο κενό, δημιουργώντας έναν τεράστιο κρατήρα με διάμετρο περίπου 70 μέτρων και βάθος 20 μέτρων.
Από εκεί άρχισε να εκτοξεύεται μεθάνιο, το οποίο αποτελεί κίνδυνο για ανθρώπους και ζώα.
Για να αποφευχθεί η διαρροή αερίου, οι ειδικοί αποφάσισαν να του βάλουν φωτιά.
Υποτίθεται ότι η φωτιά θα έσβηνε σε λίγες ημέρες, όμως οι υπολογισμοί ήταν λάθος: τα υπόγεια αποθέματα ήταν σχεδόν ανεξάντλητα και η φλόγα καίει μέχρι σήμερα.
Από το 2004, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών μεταφέρθηκαν.
Η Νταρβάζα έχει μετατραπεί σε έρημο σημείο, στο οποίο πια επισκέπτονται μόνο ταξιδιώτες και ερευνητές.
Απόπειρες για κατάσβεση της «Πύλης της Κόλασης»
Το 2022, ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν, Gurbanguly Berdimuhamedow, ζήτησε να βρεθεί τρόπος να σταματήσει η καύση του κρατήρα, εκφράζοντας ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Οι επιστήμονες πρότειναν να ανοίξουν μια νέα γεώτρηση δίπλα και να καθοδηγήσουν το αέριο σε ασφαλή κατεύθυνση, ώστε να μπορεί να συλλέγεται και να χρησιμοποιείται.
Ωστόσο, το σχέδιο αυτό αμφισβητείται, καθώς μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι, ακόμα κι αν η φωτιά σβηστεί, η φωτιά θα αναζωπυρωθεί με την πρώτη επαφή του αερίου με μια σπίθα.
Γιατί ο κρατήρας καίει ακόμη
Η κύρια αιτία είναι οι ιδιαιτερότητες των υπόγειων στρωμάτων της περιοχής.
Στην περιοχή του Καρακούμ, το μεθάνιο ανεβαίνει από τα βάθη χωρίς μεγάλη πίεση, αλλά με συνέπεια και σταθερότητα.
Έτσι, η φωτιά δεν σβήνει ούτε εκρήγνυται – απλώς καίει αργά, αλλά σταθερά.
Σε άλλες περιοχές του κόσμου όπου απαντώνται εκροές αερίου, συχνά βρίσκονται κάτω από το νερό ή σε βαλτώδη περιοχή, όπου η καύση είναι αδύνατη.
Αντίθετα, στην ξηρή έρημο, όπου σχεδόν δεν πέφτουν βροχές, οι συνθήκες για την αέναη φλόγα είναι ιδανικές.
Πόσο επικίνδυνο είναι για το περιβάλλον
Παρά την τρομακτική εμφάνιση του κρατήρα, η Νταρβάζα δεν αποτελεί σοβαρή απειλή για το περιβάλλον.
Κατά τη διάρκεια της καύσης του μεθανίου, απελευθερώνεται κυρίως διοξείδιο του άνθρακα και ατμός, χωρίς τοξικές ακαθαρσίες.
Είναι περίπου το ίδιο με το κάψιμο αερίου σε μια κουζίνα ή σε μια φλόγα πλατφόρμας πετρελαίου.
Αν όμως η φωτιά σβηστεί, το μεθάνιο θα αρχίσει να διαρρέει ανεξέλεγκτα και αυτό το αέριο είναι πολύ πιο επικίνδυνο για την ατμόσφαιρα από τα προϊόντα της καύσης του. Επομένως, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι, στην τωρινή του κατάσταση, ο κρατήρας είναι πιο ασφαλής από το να σβηστεί.
Μπορεί να σβήσει;
Θεωρητικά, ναι.
Πρακτικά, όμως, είναι άσκοπο.
Οποιαδήποτε μέθοδος κατάσβεσης, όπως η κάλυψη με άμμο, η χρήση αφρού ή ακόμη και το σκυρόδεμα, θα έχει μόνο προσωρινά αποτελέσματα. Το αέριο θα συνεχίσει να ρέει και η νέα πηγή ανάφλεξης θα μετατρέψει ξανά τον κρατήρα σε μια φωτεινή παγίδα.
Στο παρελθόν, στο Ουζμπεκιστάν, είχαν χρησιμοποιηθεί ακόμα και κατευθυνόμενες πυρηνικές εκρήξεις για να σταματήσουν τη φωτιά σε ένα γεωτρύπανο.
Ωστόσο, στην περίπτωση της Νταρβάζας, η πίεση του αερίου είναι πολύ χαμηλή — και τέτοιες μέθοδοι δεν θα λειτουργήσουν.
Έτσι, η απόπειρα κατάσβεσης της «Πύλης της Κόλασης» μάλλον θα δημιουργήσει περισσότερους κινδύνους από ό,τι θα λύσει το πρόβλημα.
Από πρόβλημα, πηγή εισοδήματος
Δεδομένου ότι η κατάσβεση του κρατήρα δεν είναι εφικτή, οι ειδικοί προτείνουν να μετατραπεί σε τουριστικό αξιοθέατο.
Η ιδέα είναι απλή: να μετατραπεί αυτό το φυσικό θαύμα σε πηγή εσόδων.
Γύρω από τη Νταρβάζα θα μπορούσε να αναπτυχθεί υποδομή: παρατηρητήρια, ξενοδοχεία, καφέ, κάμπινγκ, καταστήματα αναμνηστικών.
Παρόμοια εμπειρία έχει υλοποιηθεί με επιτυχία στη Χαβάη κοντά στο ηφαίστειο Κιλαουέα.
Οι τουρίστες είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για να δουν την «ζωντανή φλόγα της Γης».
Αυτή η προσέγγιση θα βοηθήσει και στην οικονομία της περιοχής, αλλά και στην διεθνή εικόνα της χώρας.
Οι «Πύλες της Κόλασης» έχουν ήδη γίνει το σήμα κατατεθέν του Τουρκμενιστάν — το μόνο που απομένει είναι να αξιοποιηθεί σωστά αυτό το ενδιαφέρον.
Εάν οι ροές του αερίου εξαντληθούν, ο κρατήρας θα αρχίσει σταδιακά να κρυώνει. Τότε θα μπορεί να εξερευνηθεί από μέσα — να μελετηθούν τα συστατικά των πετρωμάτων, η μορφή της κοιλότητας και να καθοριστεί πόσα χρόνια είχε διάρκεια η καύση. Ενδεχομένως, θα μετατραπεί σε ένα φυσικό μουσείο γεωλογίας και ενέργειας, υπενθυμίζοντας τη δύναμη των φυσικών πόρων.
