Σε ηλικία 97 ετών, ο Τζέιμς Γουότσον, ο άνθρωπος που μαζί με τον Φράνσις Κρικ και με τη συμβολή της Ρόζαλιντ Τόμας αποκωδικοποίησε τη δομή του DNA, άφησε την τελευταία του πνοή την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, σε κέντρο φροντίδας στο Ιστ Νόρθπορτ της Νέας Υόρκης.
Η σημαντική του ανακάλυψη το 1953, που αποκάλυψε τη δομή της διπλής έλικας του γενετικού υλικού, αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της επιστήμης, καθώς έθεσε τα θεμέλια για την εξέλιξη της γενετικής και των βιοτεχνολογικών επιστημών.
Η ανακάλυψη αυτή, η οποία χαρακτηρίστηκε ως το «βιβλίο της ζωής», επηρέασε καθοριστικά την επιστημονική σκέψη και άνοιξε νέους ορίζοντες στον τομέα της ιατρικής, της βιολογίας και της γενετικής. Για την συνεισφορά του αυτή, ο Γουότσον και ο Κρικ τιμήθηκαν το 1962 με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής, ενώ η Ρόζαλιντ Τόμας, η οποία είχε παίξει καταλυτικό ρόλο στην ανακάλυψη, δεν μπόρεσε να βραβευτεί λόγω του πρόωρου θανάτου της το 1958.
Μετά την ανακάλυψη του DNA, ο Τζέιμς Γουότσον ανέλαβε το 1968 τη διεύθυνση του Cold Spring Harbor Laboratory, το οποίο με τη δική του καθοδήγηση εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα μικροβιολογικής έρευνας παγκοσμίως, παραμένοντας σε αυτή τη θέση έως το 1993.
Ωστόσο, η επιστημονική του πορεία δεν υπήρξε χωρίς αμφισβητήσεις. Στα απομνημονεύματά του το 1968, υπήρξαν αντιδράσεις από συναδέλφους του, οι οποίοι κατηγόρησαν τον Γουότσον ότι υπερτόνισε τον προσωπικό του ρόλο στην ανακάλυψη του DNA, ελαχιστοποιώντας τη συνεισφορά των άλλων.
Ακόμα πιο αμφιλεγόμενη υπήρξε η δήλωση του το 2007 στους Sunday Times του Λονδίνου, στην οποία ισχυρίστηκε ότι οι μαύροι ήταν γενικά λιγότερο έξυπνοι από τους λευκούς. Παρά την άμεση αποκήρυξη αυτών των δηλώσεων από τον ίδιο, η φήμη του υπήρξε βαριά πλήγμα και δεν έλειψαν οι αντιδράσεις σε δημόσιες εμφανίσεις του, όπως συνέβη το 2011 στην Πάτρα, όταν φανατισμένοι διαδηλωτές διαμαρτυρήθηκαν για τις απόψεις δημιουργώντας εντάσεις και μη σεβόμενοι τη στιγμή της επιστημονικής παρουσίασης του.
Ωστόσο, πέρα από τις αμφιλεγόμενες στιγμές στην προσωπική του ζωή και τις προκλητικές δηλώσεις του, η κληρονομιά του Τζέιμς Γουότσον παραμένει ανεξίτηλη στην επιστημονική κοινότητα. Η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA άλλαξε την επιστήμη και τον κόσμο, ανοίγοντας το δρόμο για την κατανόηση των γενετικών ασθενειών, την ανάπτυξη νέων θεραπειών και τη γενετική μηχανική. Αξιοσημείωτο είναι ότι, παρά τις αντιξοότητες και τις διαμαρτυρίες που τον ακολούθησαν, το έργο του στον τομέα της βιολογίας έχει καθιερωθεί ως θεμελιώδες για τις σύγχρονες επιστήμες.
Ο Τζέιμς Γουότσον δεν υπήρξε ένας απλός επιστήμονας· υπήρξε ένας άνθρωπος που άφησε το στίγμα του στον κόσμο, με έργο που συνεχίζει να εμπνέει και να προκαλεί συζητήσεις, δείχνοντας ότι η επιστήμη, όπως και η ζωή, είναι γεμάτη αμφισβητήσεις, προκλήσεις και επαναστάσεις.
