Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι για την επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών της στόχων, με την ανάγκη σταδιακής κατάργησης των παλαιών αυτοκινήτων βενζίνης και diesel να αναδεικνύεται σε προτεραιότητα. Παρά τα αυστηρά μέτρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση των εκπομπών CO2 κατά 90% έως το 2035, η μέση ηλικία του ευρωπαϊκού στόλου αυτοκινήτων συνεχίζει να αυξάνεται, εμποδίζοντας την πρόοδο προς την κλιματική ουδετερότητα. Ο κανονισμός για την κατάργηση των κινητήρων εσωτερικής καύσης (ICE) το 2035 αποτελεί βασικό πυλώνα, αλλά απαιτούνται πρόσθετα μέτρα για την ανανέωση του στόλου των 73 εκατομμυρίων οχημάτων ICE που θα κυκλοφορούν έως το 2050.
Ο οδικός χάρτης για την απαλλαγή από τον άνθρακα
Η οργάνωση Transport & Environment (T&E) προτείνει έναν ολοκληρωμένο οδικό χάρτη, το Road-to-Zero, για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ, με έμφαση στην αντικατάσταση των παλαιών οχημάτων με αμιγώς ηλεκτρικά (BEV) και την προώθηση ηλεκτρικών μετασκευών. Ο κανονισμός για τις εκπομπές CO2, που προβλέπει μείωση κατά 57% έως το 2040 σε σχέση με το 2015, είναι κρίσιμος, αλλά η εστίαση μόνο στις νέες πωλήσεις δεν επαρκεί. Η T&E υπογραμμίζει την ανάγκη για «καθάρισμα» του υπάρχοντος στόλου μέσω περιορισμών στις πωλήσεις και την κυκλοφορία οχημάτων ICE μετά από μια ορισμένη ηλικία, καθώς και την έγκριση ενός νέου ευρωπαϊκού κανονισμού για ηλεκτρικά μετασκευασμένα οχήματα.
Στρατηγικές για την επιτάχυνση της μετάβασης
Η σταδιακή κατάργηση των παλαιών οχημάτων βενζίνης και diesel μπορεί να επιτευχθεί μέσω δύο βασικών στρατηγικών: της αντικατάστασής τους με BEV και της ηλεκτρικής μετασκευής, δηλαδή της μετατροπής οχημάτων ICE σε ηλεκτρικά. Η T&E απορρίπτει τα e-Fuels ως αναποτελεσματική και δαπανηρή λύση, καθώς όχι μόνο είναι ακριβότερα, αλλά δεν μειώνουν την αστική ατμοσφαιρική ρύπανση και απαιτούν πόρους που προορίζονται για τομείς όπως η αεροπορία και η ναυτιλία.
Οι ηλεκτρικές μετασκευές, αντίθετα, προσφέρουν μια προσιτή λύση, ιδιαίτερα για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, μειώνοντας τις εκπομπές κατά 11% επιπλέον έως το 2040.Παράλληλα, η επιτάχυνση της υιοθέτησης ηλεκτρικών οχημάτων στους εταιρικούς στόλους αποτελεί κρίσιμο βήμα. Η T&E προτείνει στόχο 100% πωλήσεων BEV για εταιρικά αυτοκίνητα έως το 2030, με ενδιάμεσο στόχο 50% το 2027. Αυτό θα μειώσει τις εκπομπές κατά 5% επιπλέον έως το 2040 και θα δημιουργήσει έναν μεγάλο στόλο μεταχειρισμένων ηλεκτρικών οχημάτων, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε προσιτές επιλογές.
Εναλλακτικές λύσεις και κοινωνική δικαιοσύνη
Για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών, η T&E προτείνει τη στροφή σε εναλλακτικές μορφές κινητικότητας, όπως οι δημόσιες συγκοινωνίες, το car sharing και η ενεργή κινητικότητα (ποδήλατα, πεζοπορία) σε περιοχές με ανεπτυγμένες υποδομές. Η αποφυγή κατασκευής νέων δρόμων, η προώθηση σιδηροδρόμων για μεγάλες αποστάσεις και η αύξηση της πληρότητας των οχημάτων μέσω κοινής χρήσης μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές κατά 14% επιπλέον έως το 2040. Επιπρόσθετα, προγράμματα μετατροπής που περιλαμβάνουν επιδοτήσεις για την αγορά ή μίσθωση ηλεκτρικών οχημάτων ή τη χρήση δημόσιων μέσων μεταφοράς θα εξασφαλίσουν μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση, ιδιαίτερα για ευάλωτες ομάδες.
Η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει τη δέσμευσή της για την κατάργηση των οχημάτων ICE το 2035, ενώ παράλληλα να προωθήσει πολιτικές για τον εξηλεκτρισμό του υπάρχοντος στόλου. Η ανάπτυξη ενός κανονισμού για ηλεκτρικά μετασκευασμένα οχήματα, η υποχρεωτική υιοθέτηση BEV στους εταιρικούς στόλους και η αποτροπή της αύξησης της κυκλοφορίας αυτοκινήτων αποτελούν κρίσιμα βήματα.
Η μετάβαση σε έναν αποανθρακοποιημένο στόλο απαιτεί συντονισμένη δράση, ώστε να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών CO2 κατά 86% έως το 2050 σε σχέση με το 2015, χωρίς να επιβαρυνθούν δυσανάλογα οι πολίτες χαμηλού εισοδήματος.Η πρόκληση είναι σαφής: η ΕΕ πρέπει να δράσει άμεσα για να ανανεώσει τον γηρασμένο στόλο αυτοκινήτων, αξιοποιώντας την ηλεκτροκίνηση και τις εναλλακτικές μορφές μετακίνησης, ώστε να επιτύχει τους κλιματικούς της στόχους χωρίς να θυσιάσει την κοινωνική συνοχή.
