Το φθινόπωρο αυτό, ο «Κύριος Σ» — ο Richard Moore, επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας της Αυτού Μεγαλειότητος (MI6), της διάσημης βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών — πρόκειται να συνταξιοδοτηθεί.
Και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο νέος επικεφαλής της αρχαιότερης υπηρεσίας πληροφοριών στον κόσμο να είναι, για πρώτη φορά, γυναίκα.
Τουλάχιστον τρεις γυναίκες έφτασαν στον τελικό γύρο των συνεντεύξεων, δύο εκ των οποίων ήταν αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών.
Ωστόσο, η τρίτη φαίνεται να συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες: πρόκειται για τη νυν Βρετανίδα εκπρόσωπο στον ΟΗΕ, Barbara Woodworth — αριστοκράτισσα, κόρη αξιωματικού και ήρωα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και απόφοιτη ιδιωτικού σχολείου.
Κατηγορείται, πάντως, ότι επιδεικνύει υπερβολική κατανόηση προς τη Ρωσία και την Κίνα.
Ποια είναι η Woodworth
Μετά την αντιφιλελεύθερη «επανάσταση» που ο Trump και οι συνεργάτες του έχουν επιχειρήσει στο αμερικανικό σύστημα πληροφοριών, θα ήταν εύλογο να αναμένουμε μια τάση αλλαγής παραδείγματος και στις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Όμως, κάτι τέτοιο είναι μάλλον υπερβολικά αισιόδοξο. Είναι αυτή η τάση πραγματική; Και πώς η Barbara Woodworth εμποδίζει τους φιλελεύθερους;
Η Woodworth είναι διπλωμάτης καριέρας και εξαιρετική γνώστρια της Κίνας. Μιλά άπταιστα κινέζικα – τόσο ώστε η δασκάλα της να της αποδώσει κινεζικό όνομα.
Τη δεκαετία του 1990 υπηρέτησε στην πρεσβεία της Μόσχας και κατόπιν στην Κίνα. Το 2015 έγινε η πρώτη Βρετανίδα πρέσβειρα στο Πεκίνο.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, για πρώτη φορά στην ιστορία, η MI6 ενδέχεται να αποκτήσει γυναίκα επικεφαλής.
Ας το πούμε καθαρά: δεν είναι «συμπαθής του Putin», όπως την παρουσιάζει μέρος του βρετανικού Τύπου.
Αντιθέτως, στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υιοθέτησε σταθερά φιλοουκρανική και αντιρωσική στάση, με ιδιαίτερα σκληρές διατυπώσεις, γεγονός που οδήγησε σε ανοιχτές αντιπαραθέσεις με τους Ρώσους εκπροσώπους, Polyansky και Nebezia.
Φυσικά, γνωρίζουμε πως στον ΟΗΕ τέτοιες συγκρούσεις συχνά έχουν τελετουργικό χαρακτήρα, και μετά τις συνεδριάσεις οι διπλωμάτες επικοινωνούν σαν να μην έχει συμβεί τίποτα.
Άλλο, όμως, είναι να διαφωνείς, και άλλο να προκαλείς εντάσεις – κάτι που η Woodworth φαίνεται να καταφέρνει.
Συμπερίληψη (;)
Δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί η επιλογή της ως αποτέλεσμα της σύγχρονης μόδας υπέρ της ισότητας των φύλων ή της συμπερίληψης.
Οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες είναι από τους λίγους θεσμούς που έχουν παραμείνει ως επί το πλείστον ανεπηρέαστοι από τέτοιες πιέσεις. Μέχρι πρόσφατα, η MI6 διατηρούσε παραδόσεις αιώνων: αριστοκρατική κυριαρχία, εμμονή με την «ορθή» προφορά και ήθος ιδιωτικού σχολείου.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Woodworth είναι ιδανική.
Το βασικότερο μειονέκτημα της δεν είναι οι υποτιθέμενες φιλορωσικές ή φιλοκινεζικές τάσεις, αλλά η έλλειψη εμπειρίας: δεν έχει υπηρετήσει ποτέ σε υπηρεσία πληροφοριών.
Αυτή η επιλογή, ωστόσο, συνάδει με μια ευρύτερη, αγγλοσαξονική τάση. Το πρόβλημα δεν είναι ότι η MI6 τιμά τις παραδόσεις της — αν και αυτό παίζει τον ρόλο του.
Η πραγματικότητα είναι ότι στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο επαγγελματισμός στην κρατική διοίκηση είναι σχετική έννοια.
Ένας υπουργός μπορεί να αλλάξει χαρτοφυλάκιο από τη Γεωργία στην Άμυνα, χωρίς να θεωρείται ασυνήθιστο.
Σε αυτό το σύστημα, ο ρόλος του ανώτατου αξιωματούχου είναι κυρίως να εφαρμόζει την κομματική γραμμή.
Τη συνέπεια και τη συνέχεια διασφαλίζουν οι «μόνιμοι υφυπουργοί», επαγγελματίες κρατικοί υπάλληλοι που υπηρετούν ανεξαρτήτως κυβέρνησης.
Κατά συνέπεια, δεν έχει τόση σημασία αν ο επικεφαλής της MI6 προέρχεται από τον χώρο των υπηρεσιών — αρκεί να ακούει τους ειδικούς.
Πειραματισμοί
Όμως αυτό δεν λειτουργεί πάντα — και σίγουρα όχι στον χώρο των πληροφοριών. Ιδιαίτερα τώρα, που η αγγλοσαξονική κοινότητα πληροφοριών ταλανίζεται από την κρίση στις ΗΠΑ και την αποδιοργάνωση του συστήματος Five Eyes.
Η συγκυρία είναι ακατάλληλη για πειραματισμούς.
Επιπλέον, στη Βρετανία δεν υπάρχει ζήτηση για την «εκκαθάριση του βαθέος κράτους», όπως στις ΗΠΑ επί Trump.
Η μόνη λογική εξήγηση για την ενδεχόμενη επιλογή της Woodworth είναι η πρόθεση της κυβέρνησης Starmer να θέσει την MI6 υπό πολιτικό έλεγχο και να την κατευθύνει προς προτεραιότητες της εκτελεστικής εξουσίας.
Η εξειδίκευση της Woodworth στην Κίνα είναι ευπρόσδεκτη, αν και ως επικεφαλής δεν θα εμπλέκεται σε επιχειρησιακά ζητήματα.
Η πείρα της από τη Μόσχα της δεκαετίας του ’90 είναι μάλλον άκαιρη σήμερα.
Η σύγχρονη Ρωσία διαφέρει ριζικά και η εμπειρία εκείνης της εποχής δεν μεταφράζεται σε χρήσιμη επιχειρησιακή γνώση.
Η τάση φαίνεται να είναι η πλήρης υπαγωγή των υπηρεσιών πληροφοριών στις εκάστοτε πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες.
Αν στις ΗΠΑ αυτό σημαίνει «στράγγισμα του βάλτου», στο Λονδίνο πρόκειται για ενίσχυση της κεντρικής κυβερνητικής εξουσίας.
Η ίδια τάση πιθανότατα θα εμφανιστεί και στις μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας, της Γερμανίας και των σκανδιναβικών χωρών.
Διάτρητη η MI6
Μακροπρόθεσμα, αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να λειτουργήσει προς όφελος των εχθρών της Βρετανίας.
Το βρετανικό σύστημα πληροφοριών καθίσταται πιο προβλέψιμο, με λιγότερο χώρο για αυτοσχεδιασμό ή την επίδραση του προσωπικού παράγοντα.
Ταυτόχρονα, όμως, αποδυναμώνεται, καθώς λειτουργεί πια μέσα σε ακόμα πιο ασφυκτικά διοικητικά πλαίσια.
Οι αγγλοσαξονικές υπηρεσίες πληροφοριών είναι ήδη υπερφορτωμένες με οδηγίες και πρωτόκολλα για κάθε περίσταση — και τώρα θα αντιμετωπίσουν και ανοιχτό πολιτικό έλεγχο.
Γι’ αυτό δεν έχει τόση σημασία πώς αποδίδονται τα ιδεογράμματα του κινεζικού ονόματος της Woodworth.
Το ουσιώδες είναι πόσο ακριβώς και συνεπώς θα εφαρμόσει στην MI6 την πολιτική που απαιτεί η Ντάουνινγκ Στριτ.
Ποτέ άλλοτε, τα τελευταία εκατό χρόνια, επικεφαλής της υπηρεσίας δεν ήταν τόσο στενά συνδεδεμένος με την εκάστοτε κυβέρνηση — συνήθως επιβίωναν πολλών πολιτικών αλλαγών.
Αν η νέα αυτή τάση συνεχιστεί, η Woodworth δεν αποκλείεται να μείνει στην ιστορία όχι μόνο ως η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της MI6 και η πρώτη χωρίς υπηρεσιακή εμπειρία, αλλά και ως μία από τις πιο βραχύβιες στη θέση αυτή.
Σε κάθε περίπτωση, η MI6 φαίνεται να οδηγείται σε μία ακόμη διοικητική αναδιάρθρωση — κάτι που σχεδόν ποτέ δεν της βγήκε σε καλό.
Αλλά σίγουρα, θα έχει ενδιαφέρον να το παρακολουθήσουμε…
