Ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ στο βιβλίο του «Στο δικό μου ρολόι: Κυβερνώντας το ΝΑΤΟ σε εποχή πολέμου», κάνει εκτενή αναφορά στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι περιγραφές του, άλλοτε ρεαλιστικές και άλλοτε σχεδόν σκηνικές, αποτυπώνουν έναν Ερντογάν που κινείται με αυτοπεποίθηση ανάμεσα στην πολιτική, τη θρησκεία και τη στρατηγική ισχύ.
Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, ο Στόλτενμπεργκ περιγράφει τη σχέση του με τον Τούρκο πρόεδρο ως μια συνεχή άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στη διπλωματία και τη σύγκρουση.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά:
«Γοητευμένος από το πόσο πολιτική ήταν η θέση μου, συνειδητοποίησα ότι ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς μου δεν ήταν στρατιωτικό, αλλά ένα παιχνίδι πολιτικής ισορροπίας».
Η επίσκεψη του Στόλτενμπεργκ στην Κωνσταντινούπολη το 2019 μετατρέπεται, μέσα από την αφήγησή του, σε ένα μωσαϊκό πολιτισμικών συμβολισμών.
Ο ίδιος γράφει:
«Η Κωνσταντινούπολη είναι ένα ιστορικό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, το πνευματικό και το κοσμικό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ».
Η αναφορά στη συνάντηση στον Βόσπορο και στην επίσκεψη στο νεόκτιστο Τζαμί Τσάμλιτζα φωτίζει τη διάσταση του Ερντογάν ως πολιτικού που χρησιμοποιεί τη θρησκεία ως εθνικό και πολιτισμικό εργαλείο αυτοπροσδιορισμού.
«Ο Ερντογάν είναι αποφασιστικός και γνώστης»
Σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές αποτιμήσεις του, ο πρώην γενικός γραμματέας δεν διστάζει να αποδώσει στον Ερντογάν ικανότητες στρατηγικού ηγέτη, γράφοντας:
«Ο Ερντογάν είναι ένας άνθρωπος αποφασιστικός και γνώστης των θεμάτων. Η επικοινωνία μαζί του είναι εύκολη».
Ο Στόλτενμπεργκ αναγνωρίζει ότι η Τουρκία υπήρξε «πάντα σημαντική χώρα για το ΝΑΤΟ» και «κρίσιμη στη μάχη κατά του ISIS».
Σε ένα από τα πλέον πολιτικά φορτισμένα αποσπάσματα του βιβλίου, ο Στόλτενμπεργκ παραθέτει τους διαλόγους του με τον Τούρκο πρόεδρο για τη Συρία.
«Κάθε φορά που μιλούσαμε, ο Ερντογάν επανερχόταν στην ανάγκη δημιουργίας μιας ζώνης ασφαλείας στη Συρία… Όμως του υπενθύμιζα πως το ΝΑΤΟ δεν θα ενέκρινε ποτέ παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας μιας χώρας».
Ο Ερντογάν, ωστόσο, όπως σημειώνει ο Νορβηγός πρώην αξιωματούχος, δεν δίστασε να δράσει μόνος, υπερασπιζόμενος το δικαίωμα της Τουρκίας να πολεμά την τρομοκρατία με τα δικά της μέσα.
Η φράση του Τούρκου προέδρου, που ο Στόλτενμπεργκ παραθέτει αυτούσια, συμπυκνώνει την τουρκική επιχειρηματολογία.
«Η τουρκική επιχείρηση ήταν αναγκαία. Το YPG είναι τρομοκρατική οργάνωση. Εσείς οι ίδιοι το είχατε δεχτεί στο παρελθόν. Γιατί αλλάξατε γνώμη;»
«Μια ακόμη φορά, ο Ερντογάν είχε δίκιο»
Η ομολογία αυτή από τον πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ έχει ιδιαίτερο βάρος.
«Μια ακόμη φορά, ο Ερντογάν είχε δίκιο. Και εμείς, όπως και η Τουρκία, δρούσαμε χωρίς ρητή εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο όνομα της αυτοάμυνας».
Το πραξικόπημα και η απογοήτευση της Άγκυρας
Στις σελίδες όπου περιγράφει την επίσκεψή του στην Άγκυρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, ο Στόλτενμπεργκ μεταφέρει την ένταση και την πίκρα του Τούρκου προέδρου απέναντι στους συμμάχους.
«Ο Ερντογάν μου είπε: “Μόνο η Τερέζα Μέι, ο Καρλ Μπιλντ και εσείς σταθήκατε δίπλα μας”».
«Το κλειδί ήταν στα χέρια του Ερντογάν»
Κλείνοντας το κεφάλαιο για την Τουρκία, ο Στόλτενμπεργκ αναφέρεται στις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, σημειώνοντας ότι «το πώς θα προχωρήσει η διαδικασία εξαρτάται από τα βήματα που θα κάνουν εκείνοι. Το κλειδί βρισκόταν στα χέρια του Ερντογάν».
