Η αντιπαράθεση ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και το Πανεπιστήμιο Harvard έχει λάβει διαστάσεις που ξεπερνούν τα όρια της ακαδημαϊκής πολιτικής. Το ζήτημα δεν περιορίζεται στη διαχείριση κρατικής χρηματοδότησης αλλά αφορά τον ιδεολογικό προσανατολισμό της αμερικανικής ανώτατης εκπαίδευσης και, κατ’ επέκταση, της κοινωνίας.
Ο Τραμπ έχει εξαπολύσει ευθείες επιθέσεις κατά του Harvard, χαρακτηρίζοντάς το μέσω της πλατφόρμας του Truth Social ως «αντισημιτικό» και «ακροαριστερό», ενώ το περιέγραψε ακόμη και ως «ασθένεια με τρομοκρατικά χαρακτηριστικά». Αφορμή απετέλεσε η πρόθεση της πανεπιστημιακής διοίκησης να προσφύγει νομικά ενάντια στην απόφαση για περικοπή της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης.
Το μέτωπο κατά της «woke» ιδεολογίας
Στην καρδιά της σύγκρουσης βρίσκεται η DEI-πολιτική (Diversity, Equity, Inclusion – μετ. Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπεριληπτικότητα), την οποία η κυβέρνηση Τραμπ θεωρεί πηγή διακρίσεων σε βάρος λευκών, Ασιατών και Εβραίων φοιτητών. Σύμφωνα με τους επικριτές της, πρόκειται για ένα σύστημα «θετικής διάκρισης» που βασίζεται σε φυλετικά κριτήρια και όχι στην αξιοκρατία.
Η προσπάθεια κατάργησης των DEI-προγραμμάτων εντάσσεται στη γενικότερη εκστρατεία των Ρεπουμπλικανών ενάντια στην ιδεολογική κυριαρχία της αριστεράς στον πανεπιστημιακό χώρο. Η κυβέρνηση Τραμπ επιχειρεί να μειώσει ή να διακόψει την κρατική στήριξη σε δεκάδες πανεπιστήμια, με το Columbia και τώρα το Harvard να βρίσκονται πρώτα στη λίστα.
Η οικονομική πίεση ως όπλο
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απειλεί με πάγωμα χρηματοδοτήσεων που ξεπερνούν τα 2,2 δισ. δολάρια. Παρά το γεγονός ότι το Harvard διαθέτει τεράστιο αποθεματικό ύψους 53 δισ. δολαρίων, πολλά από αυτά τα κονδύλια είναι δεσμευμένα για συγκεκριμένες δράσεις. Έτσι, η διακοπή των κρατικών πόρων πλήττει τομείς όπως η ιατρική έρευνα, που δεν σχετίζονται με τις ιδεολογικές εντάσεις.
Ο πρόεδρος του Harvard, Άλαν Γκάρμπερ, κατήγγειλε τις κινήσεις της κυβέρνησης ως αυθαίρετη παρέμβαση στην αυτονομία των πανεπιστημίων και προανήγγειλε νομικές ενέργειες. Πάνω από 150 πανεπιστημιακοί ηγέτες από κορυφαία ιδρύματα, όπως το MIT, το Yale και το Princeton, συνυπέγραψαν επιστολή υπέρ της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Η δικαστική μάχη και η συνταγματικότητα
Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει ήδη κρίνει τις φυλετικές προτιμήσεις στις εισαγωγές στα πανεπιστήμια ως αντισυνταγματικές. Παρ’ όλα αυτά, αρκετά ιδρύματα συνεχίζουν να εφαρμόζουν DEI-κριτήρια, βασιζόμενα στη λεγόμενη Critical Race Theory. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι ο δυτικός κόσμος είναι εγγενώς ρατσιστικός και επιβάλλει μια ηθική ιεραρχία ευθυνών, στην οποία οι λευκοί θεωρούνται διαρκώς προνομιούχοι.
Η κυβέρνηση Τραμπ ανταπαντά με προεδρικά διατάγματα, όπως το πρόσφατο «Αποκατάσταση της ισότητας ευκαιριών και της αξιοκρατίας», με στόχο την πλήρη ανατροπή της πολιτικής DEI.
Ο ρόλος του Κρίστοφερ Ρούφο
Πίσω από τη στρατηγική κατά των πανεπιστημίων βρίσκεται ο ακτιβιστής Κρίστοφερ Ρούφο, που θεωρείται από τα πιο επιδραστικά πρόσωπα της συντηρητικής δεξιάς. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην παραίτηση της πρώην προέδρου του Harvard, Κλοντίν Γκέι, μετά από αποκαλύψεις για λογοκλοπή. Ο Ρούφο δηλώνει πως επιδιώκει να αλλάξει «τη χρηματοδοτική εξίσωση» των πανεπιστημίων ώστε να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα DEI-πρότυπα.
Σε δηλώσεις του σε podcast της New York Times, υποστήριξε πως αν τα πανεπιστήμια δεν προσαρμοστούν, θα αντιμετωπίσουν «υπαρξιακή απειλή».
Η πόλωση στο πανεπιστημιακό τοπίο
Η μάχη γύρω από τα DEI-προγράμματα έχει αναδείξει βαθιές ιδεολογικές ρωγμές στον αμερικανικό πανεπιστημιακό χώρο. Ενώ οι Δημοκρατικοί βλέπουν τις πρωτοβουλίες αυτές ως μέσο αποκατάστασης ιστορικών αδικιών, οι Ρεπουμπλικάνοι τις καταγγέλλουν ως νέα μορφή συστημικής διάκρισης.
Το διακύβευμα αφορά όχι μόνο τη χρηματοδότηση και τη διοίκηση των ιδρυμάτων, αλλά και τον χαρακτήρα της γνώσης, την ακαδημαϊκή ελευθερία και τη σχέση των πανεπιστημίων με την κοινωνία. Καθώς η πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ κλιμακώνεται, το μέτωπο της ανώτατης εκπαίδευσης μετατρέπεται σε ένα από τα πιο εκρηκτικά πολιτικά ζητήματα.
