Η ακτινοβολία και η σκόνη από τον Άρη αποτελεί μια απρόσμενη απειλή για την ανθρωπότητα και τα εργαλεία της στην εξερεύνησή του, γεγονός που δεν είχε γίνει γνωστό μέχρι σήμερα.
Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο περιοδικό Physics of Plasmas αποκαλύπτει νέα δεδομένα για τους στροβίλους σκόνης στον Άρη, οι οποίοι μπορεί να αποτελέσουν απειλή για τον εξοπλισμό της NASA — συμπεριλαμβανομένων των ροβερ, όπως το Perseverance.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η κίνηση των σωματιδίων σκόνης μέσα σε αυτούς τους στροβίλους μπορεί να δημιουργήσει ηλεκτρικά ρεύματα, τα οποία με τη σειρά τους ενδέχεται να προκαλέσουν κεραυνούς.
Αυτή η ανακάλυψη εγείρει ανησυχίες πως η ηλεκτρισμένη σκόνη μπορεί να κολλάει στον εξοπλισμό, διαταράσσοντας τη λειτουργία του.
Οι στροβιλισμοί σκόνης είναι αρκετά συχνό φαινόμενο στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη, γεγονός που εξηγείται από την ξηρότητα, τη σκόνη, τη χαμηλή βαρύτητα και την αραιή ατμόσφαιρα.
Για να κατανοηθεί πώς δημιουργούνται, πρέπει να εξετάσουμε τη διαδικασία σχηματισμού τους: ο Ήλιος θερμαίνει την επιφάνεια του Άρη, κάτι που προκαλεί τη θέρμανση του αέρα πάνω από αυτή.
Ο θερμός αέρας, ως ελαφρύτερος, ανεβαίνει, δημιουργώντας ανοδικά ρεύματα. Αυτά τα ρεύματα, περνώντας μέσα από ψυχρότερα στρώματα, μεταβάλλουν την κίνηση των ανέμων, σχηματίζοντας στροβίλους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο στρόβιλος αρχίζει να περιστρέφεται και να επιμηκύνεται κάθετα, αυξάνοντας την ταχύτητά του και σηκώνοντας σκόνη από την επιφάνεια — δημιουργώντας έτσι τους χαρακτηριστικούς στήλους σκόνης.
Στον Άρη, αυτοί οι στρόβιλοι μπορεί να φτάσουν σε ύψη τριπλάσια από αυτά των αντίστοιχων φαινομένων στη Γη.
Η νέα μελέτη έδειξε ότι μέσα σε αυτούς τους στροβίλους μπορεί να αναπτυχθούν ηλεκτρικές εκκενώσεις, παρόμοιες με κεραυνούς.
Στη Γη, οι κεραυνοί δημιουργούνται σε καταιγίδες λόγω της τριβής ανάμεσα σε σωματίδια νερού και πάγου, η οποία δημιουργεί ηλεκτρικά φορτία.
Στον Άρη, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, παρόμοια διαδικασία προκύπτει από την τριβή μεταξύ σωματιδίων σκόνης μέσα στους στροβίλους.
Για να επιβεβαιώσουν αυτήν την υπόθεση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν υπολογιστικά μοντέλα, τα οποία έδειξαν πώς σχηματίζονται ηλεκτρικά φορτία μέσα στη στήλη σκόνης.
Ο επικεφαλής της έρευνας από το Τμήμα Πλανητικών Επιστημών του Ινδικού Εργαστηρίου Φυσικής, σε συνέντευξή του στο Space.com, σημείωσε ότι η δυνατότητα άμεσης παρατήρησης τέτοιων κεραυνών στο μέλλον είναι το πιο συναρπαστικό κομμάτι της δουλειάς τους.
Επιπλέον, η έρευνα αυτή είναι η πρώτη που ασχολείται με την κατανομή του μεγέθους των σωματιδίων σκόνης μέσα σε έναν στρόβιλο, κάτι που μέχρι τώρα δεν είχε μελετηθεί.
Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι οι επιστήμονες τον ενθουσιασμό των συγγραφέων της μελέτης.
Καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Reichman στο Ισραήλ, ειδικός στους πλανητικούς κεραυνούς, εξέφρασε την έκπληξή του για το γεγονός ότι οι συγγραφείς συζητούν για την πιθανότητα κεραυνών στους στροβίλους, αγνοώντας ότι για την εμφάνισή τους απαιτούνται πολύ χαμηλότερα ηλεκτρικά πεδία.
Από την πλευρά του, καθηγητής αστροφυσικής από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα τόνισε ότι ακόμη και στη Γη η πρόβλεψη κεραυνών παραμένει δύσκολη, και για την επιβεβαίωση του φαινομένου στον Άρη απαιτούνται άμεσες παρατηρήσεις — οι οποίες προς το παρόν δεν υπάρχουν.
Και οι δύο επιστήμονες δεν συμμετείχαν στη συγκεκριμένη μελέτη.
Οι στρόβιλοι σκόνης στον Άρη αποτελούν εν δυνάμει απειλή για τα ρομπότ της NASA.
Το φαινόμενο καταγράφηκε για πρώτη φορά από το ρόβερ Viking, και αργότερα επιβεβαιώθηκε με εικόνες από τα Curiosity και Perseverance.
Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις οι στροβίλοι αποδείχθηκαν χρήσιμοι — όπως το 2005, όταν ένας καθάρισε τη σκόνη από τα ηλιακά πάνελ του ρόβερ Spirit, επιτρέποντάς του να συνεχίσει τη λειτουργία του — εν γένει η σκόνη παραμένει σημαντικό πρόβλημα.
Ειδικά η ηλεκτρισμένη σκόνη, και ακόμη περισσότερο εάν πράγματι παράγει κεραυνούς εντός των στροβίλων, μπορεί να δυσκολέψει περαιτέρω τη λειτουργία εξοπλισμού στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη.
