Ερευνητές που ασχολούνται με την ανάλυση αρχειακών δεδομένων ραντάρ από την αποστολή Magellan της NASA έχουν εντοπίσει στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η τεκτονική δραστηριότητα μπορεί να συνεχίζει να διαμορφώνει την επιφάνεια της Αφροδίτης, του πλανήτη που συχνά αναφέρεται ως ο αδελφός πλανήτης της Γης.
Η μελέτη αυτή προσφέρει νέες προοπτικές σχετικά με τη γεωλογία του πλανήτη, προτείνοντας ότι οι διαδικασίες που σχετίζονται με την τεκτονική των πλακών μπορεί να είναι ενεργές και σήμερα.
Η εικόνα που παρέχεται από τη NASA/JPL-Caltech απεικονίζει την Αφροδίτη όπως καταγράφηκε από το διαστημικό σκάφος Mariner 10. Οι ερευνητές, αναλύοντας εκ νέου δεδομένα που συλλέχθηκαν πριν από περισσότερες από τρεις δεκαετίες, εντόπισαν τεκτονικά σήματα γύρω από μεγάλα επιφανειακά χαρακτηριστικά γνωστά ως στεφάνια. Αυτά τα σήματα ενδέχεται να υποδεικνύουν έναν ενεργό και πιθανώς εξελισσόμενο πλανητικό φλοιό.
Τα εν λόγω δεδομένα προέρχονται από το τροχιακό σκάφος Magellan της NASA, το οποίο λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και σχεδιάστηκε για να διεισδύσει στην πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης χρησιμοποιώντας απεικόνιση μέσω ραντάρ.
Ενώ το Magellan έχει ολοκληρώσει προ πολλού την αποστολή του, οι βαρυτικοί και τοπογραφικοί χάρτες που παρήγαγε παραμένουν μερικοί από τους πιο λεπτομερείς που έχουν συλλεχθεί ποτέ για την επιφάνεια της Αφροδίτης.
Αυτή η πρόσφατη ανάλυση επικεντρώθηκε στο στέμμα – μεγάλα, κυκλικά ή οβάλ χαρακτηριστικά που εκτείνονται σε δεκάδες ή και εκατοντάδες μίλια. Σε αντίθεση με τη Γη, η οποία διαμορφώνει την επιφάνειά της μέσω της μετατόπισης των τεκτονικών πλακών, η Αφροδίτη φαίνεται να παραμορφώνεται μέσω εσωτερικών ανυψώσεων καυτού υλικού του μανδύα που πιέζει το φλοιό από κάτω.
Τι μπορεί να μας πει η Αφροδίτη για τον δικό μας πλανήτη
Η απουσία τεκτονικών πλακών στην Αφροδίτη έχει προβληματίσει εδώ και καιρό τους πλανητικούς επιστήμονες. Ωστόσο, αυτά τα νέα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η Αφροδίτη μπορεί να λειτουργεί κάτω από ένα διαφορετικό, αλλά ακόμα δυναμικό τεκτονικό καθεστώς. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εντόπισαν συμπεριφορά που μοιάζει με υποβύθιση γύρω από ορισμένα στεφάνια – όπου θερμά πλουμίδια μανδύα ανεβαίνουν, πιέζοντας το περιβάλλον λιθοσφαιρικό υλικό προς τα έξω και κάτω. Αυτό απηχεί διαδικασίες που παρατηρήθηκαν στην πρώιμη Γη, όταν η εσωτερική θερμότητα οδηγούσε παρόμοιες κατακόρυφες τεκτονικές κινήσεις πριν σταθεροποιηθεί το σύγχρονο σύστημα μετακινούμενων πλακών.
Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διαδικασία είναι γνωστή ως λιθοσφαιρική σταγόνα, όπου πυκνό, ψυχρότερο υλικό του φλοιού αποκολλάται αργά και βυθίζεται στο μανδύα. Αυτή η μορφή παραμόρφωσης πιθανολογείται έντονα ότι συμβαίνει κάτω από τους στεφάνους της Αφροδίτης και προσφέρει έναν ακόμη παραλληλισμό με τα χρόνια διαμόρφωσης της Γης. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εξελίσσεται το εσωτερικό της Αφροδίτης θα μπορούσε, επομένως, να προσφέρει μια χρονομηχανή στο αρχέγονο τεκτονικό περιβάλλον της Γης – μια περίοδο απρόσιτη μόνο μέσω της γήινης γεωλογίας.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στις 14 Μαΐου 2025 στο Science Advances
