Πόσες φορές έχεις δει το παιδί σου να σταματάει να τρώει και έχεις πιάσει τον εαυτό σου να λέει τη φράση που άκουγες κι εσύ μικρός; Εκείνο το γνώριμο: “Φάε όλο το φαγητό σου.” Για πολλούς από εμάς, ήταν κανόνας στο τραπέζι. Δεν σηκωνόμασταν αν δεν είχαν εξαφανιστεί και τα τελευταία ψίχουλα. Σήμερα όμως ξέρουμε περισσότερα. Γνωρίζουμε ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να μπερδέψει τη φυσική ικανότητα ενός παιδιού να αναγνωρίζει πότε πεινάει και πότε όχι. Γιατί, τελικά, στόχος δεν είναι να καθαριστεί το πιάτο, αλλά να μάθει το παιδί να ακούει το σώμα του και να τρώει με βάση τις δικές του ανάγκες.
Αν δεν πεινάει, γιατί να συνεχίσει;
Όταν λες στο παιδί να φάει κι άλλο ενώ έχει ήδη χορτάσει, χωρίς να το καταλαβαίνεις, του δίνεις το μήνυμα ότι δεν πρέπει να εμπιστεύεται αυτό που νιώθει. Το σώμα του λέει “ως εδώ”, αλλά εσύ επιμένεις. Έτσι, σταδιακά μπορεί να χάσει την ικανότητα να αναγνωρίζει τα σήματα της πείνας και του κορεσμού, κάτι που μελλοντικά συνδέεται με ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες — από υπερφαγία μέχρι ενοχές γύρω από το φαγητό.
Κι όμως, η ικανότητα αυτή υπάρχει από πολύ νωρίς. Σκέψου ένα βρέφος που σταματά να πίνει γάλα μόλις χορτάσει — είναι απόλυτα συντονισμένο με τις ανάγκες του. Το ζητούμενο είναι να το βοηθήσουμε να διατηρήσει αυτή τη σύνδεση, όχι να την αμφισβητήσει.
Η όρεξη δεν είναι πάντα ίδια – και αυτό είναι ΟΚ
Ένα παιδί μπορεί σήμερα να καταβροχθίσει ό,τι βρει μπροστά του και αύριο να μη θέλει σχεδόν τίποτα. Και αυτό είναι φυσιολογικό. Όπως κι εμείς, έτσι και τα παιδιά έχουν διακυμάνσεις στην όρεξη — εξαρτάται από το πόσο κουνήθηκαν, πώς κοιμήθηκαν, τι συναισθήματα κουβαλάνε μέσα στη μέρα. Αν εμείς περιμένουμε να τρώνε κάθε φορά το ίδιο, τους διδάσκουμε να αγνοούν αυτές τις φυσικές εναλλαγές. Αντίθετα, όταν τους επιτρέπουμε να σταματήσουν όταν νιώσουν χορτασμένα, τα βοηθάμε να εμπιστεύονται τον εαυτό τους.
Κι όμως, δεν χρειάζεται να πετάξεις το φαγητό
Ένα συχνό επιχείρημα είναι ότι το φαγητό δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένο. Απόλυτα σωστό — αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η λύση είναι να το φάει υποχρεωτικά το παιδί. Αν βλέπεις ότι μένει συχνά φαγητό, μπορείς να ξεκινάς με μικρότερες ποσότητες στο πιάτο. Αν πεινάσει, θα ζητήσει κι άλλο. Έτσι αποφεύγεις τη σπατάλη χωρίς να πιέζεις. Μπορείς επίσης να κρατήσεις το υπόλοιπο για αργότερα, ή ακόμα και να αφήσεις το παιδί να σερβιριστεί μόνο του – μια πράξη που το κάνει να νιώθει εμπιστοσύνη και αυτονομία.
Το ζητούμενο δεν είναι να “καθαρίζει το πιάτο”
Το “φάε όλο το φαγητό σου” είναι μια φράση που έρχεται από άλλες εποχές — τότε που η αφθονία δεν ήταν δεδομένη και η σπατάλη ήταν αδιανόητη. Σήμερα, το θέμα δεν είναι αν θα μείνει λίγο ρύζι ή αν οι μπουκιές ήταν ακριβώς όσες είχαμε υπολογίσει. Αυτό που έχει σημασία είναι να μεγαλώσουμε παιδιά που έχουν υγιή σχέση με το φαγητό, που μπορούν να πουν “χόρτασα” χωρίς να νιώθουν ενοχές ή πίεση.
Αντί να επιμένεις να αδειάσει το πιάτο, άνοιξε συζήτηση: “Πεινάς ακόμα;”, “Πώς νιώθεις μετά από μερικές μπουκιές;”, “Θες να σταματήσεις;”. Τέτοιες κουβέντες τους δίνουν εργαλεία να ακούνε το σώμα τους και να τρέφονται με σεβασμό — όχι μόνο προς το φαγητό, αλλά και προς τον εαυτό τους.
