Κύθηρα: Καμπανάκι από τον Λέκκα για τεράστια οικολογική καταστροφή – «Ταχεία ερημοποίηση»

Το νησί των Κυθήρων, που είχε αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει από την καταστροφική φωτιά του 2017, βρίσκεται ξανά αντιμέτωπο με μια οικολογική κρίση χωρίς προηγούμενο.

Στο πλαίσιο αυτό, ο διακεκριμένος καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας, με μακρά εμπειρία στη διαχείριση φυσικών καταστροφών, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ολοκληρωτική υποβάθμιση του φυσικού κεφαλαίου των Κυθήρων.

«Τα Κύθηρα αποτελούν μια αυτοτελή περιβαλλοντική ενότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα βιο- και γεω- περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Η εξαιρετικά πολύπλοκη γεωλογική δομή, η έντονη νεοτεκτονική παραμόρφωση και οι γεωδυναμικές διεργασίες, οι οποίες οφείλονται στη θέση των Κυθήρων κοντά στο Ελληνικό Σεισμικό Τόξο, η μοναδική μορφολογία του εδάφους, η σύνθεση των γεωλογικών σχηματισμών, οι εδαφικοί πόροι και η μοναδική χλωρίδα και πανίδα είναι τα κυρίαρχα στοιχεία της μοναδικής περιβαλλοντικής ιδιομορφίας», αναφέρει, ωστόσο, δεν περιορίζεται στην περιγραφή της μοναδικότητας του νησιού, αλλά υπογραμμίζει και τη σημασία της προηγούμενης οικολογικής καταστροφής, η οποία ήδη είχε φέρει έντονες ανατροπές στο τοπικό οικοσύστημα:

«Οι πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν το καλοκαίρι του 2017 και οι οποίες έκαψαν πάνω από 100.000 στρέμματα στον κεντρικό κορμό του δασικού ιστού των Κυθήρων, σύμφωνα με έρευνες που εκπονήθηκαν αμέσως μετά από το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών “Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων” του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν καθοριστικές για το οικοσύστημα, τα υπόγεια και επιφανειακά νερά, τα πλημμυρικά φαινόμενα, τη θερμοκρασία του εδάφους, ενώ η χλωρίδα και η πανίδα, παρά την τεράστια καταστροφή, παρουσίαζαν τα τελευταία χρόνια σαφή ανάκαμψη λόγω ακριβώς των συγκεκριμένων πλεονεκτημάτων που αναφέρθηκαν».

Η φετινή πυρκαγιά, ωστόσο, ήρθε να εκμηδενίσει και τα τελευταία ίχνη φυσικής αναγέννησης, όπως τονίζει ο καθηγητής. «Η μεγάλη δασική πυρκαγιά, η οποία είναι ακόμα σε εξέλιξη, επεκτάθηκε στην ίδια σχεδόν περιοχή, στην οποία είχε αναπτυχθεί και η πυρκαγιά του 2017, και αποτελεί ένα τεράστιο πλήγμα στην υφιστάμενη περιβαλλοντική κατάσταση των Κυθήρων», επισημαίνει.

Ο κ. Λέκκας εξηγεί πως το δάσος που κάηκε και το οποίο είχε τάσεις ανάκαμψης πολύ δύσκολα θα μπορέσει πια να διασωθεί. Οι εδαφικοί πόροι υποβαθμίζονται σημαντικά από την νέα δασική πυρκαγιά, δεδομένου ότι το δυναμικό διάβρωσης του εδάφους αυξάνεται εκθετικά με αποτέλεσμα η φυσική χλωρίδα και οι καλλιέργειες να μην μπορούν να αναπτυχθούν, παρασύροντας σε εξαφάνιση και ένα ιδιαίτερο περιβάλλον, στο οποίο αναπτύσσεται και η μελισσοκομία. Τα επιφανειακά νερά αντί να τροφοδοτήσουν ιδιαίτερες περιοχές, όπως για παράδειγμα τους καταρράκτες στον Μυλοπόταμο, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, ενώ παράλληλα οι δυνατότητες κατείσδυσης θα είναι εξαιρετικά περιορισμένες με σημαντική ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση των υπόγειων υδροφορέων. Όλα αυτά συνιστούν την ταχεία ερημοποίηση των Κυθήρων, δηλαδή την πλήρη αδυναμία της περιοχής να υποστηρίξει τις φυσικές διεργασίες και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η λύση που δίνει ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ για τα Κύθηρα
Ο καθηγητής καταλήγει με μια προειδοποίηση, αλλά και μια σαφή πρόταση για το τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα, προκειμένου να σωθεί ό,τι σώζεται: «Η περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθμιση των Κυθήρων μπορεί να περιοριστεί μόνο μέσα από ένα πολυθεματικό πρόγραμμα δράσεων της Κεντρικής Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η εξέλιξη του οποίου θα αποτιμάται συνεχώς, δεδομένου ότι οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στις μετα-καταστροφικές εξελισσόμενες φυσικό–περιβαλλοντικές διεργασίες τις περισσότερες φορές δεν συμβάλλουν στην επανάκαμψη».

Η νέα φωτιά στα Κύθηρα δεν είναι απλώς ένα ακόμη τραγικό συμβάν στο ημερολόγιο του φετινού καλοκαιριού. Αντιπροσωπεύει μια βαθύτερη αδυναμία του κράτους και των τοπικών δομών να διαχειριστούν τις κρίσεις του περιβάλλοντος με όραμα και συνέπεια. Η προειδοποίηση του Ευθύμιου Λέκκα πρέπει να αποτελέσει αφετηρία δράσης και όχι απλώς διαπίστωση μετά την καταστροφή.