Πολιτικές και οικονομικές πιέσεις ενδέχεται να αναγκάσουν τον Κινέζο Πρόεδρο και ανώτατο ηγέτη Xi Jinping να αναθέσει μέρος των εξουσιών του σε υφισταμένους του, σε μια κίνηση με εξαιρετικά μεγάλη σημασία για το μέλλον της δεύτερης οικονομίας και της δεύτερης υπερδύναμης στον κόσμο.
Αυτό έχει ωθήσει ορισμένους παρατηρητές και μέσα ενημέρωσης να εικάζουν ότι η απόλυτη πολιτική κυριαρχία του Xi ενδέχεται να αποδυναμώνεται.
Ένας βασικός λόγος γι’ αυτή την εξέλιξη πιθανόν να προέρχεται από τις δυσκολίες του Xi στην αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων της Κίνας, τα οποία ξεκίνησαν με μια κρίση στην αγορά ακινήτων το 2021.
Επί χρόνια, το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (CCP) βασιζόταν στην παροχή οικονομικής ευημερίας για να νομιμοποιήσει την κυριαρχία του στη χώρα – η αγορά εργασίας είναι το.. κλειδί για την αποφυγή κοινωνικών αναταραχών όπως αυτά την πλατεία Tiananmen to 1989.
Ωστόσο, η συνεχώς ασθενής επίδοση της κινεζικής οικονομίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια και ο εμπορικός πόλεμος του Trump με το Πεκίνο καθιστούν την ανάκαμψη δύσκολο έργο.
Και αυτό πιθανότατα θα είναι ένας παράγοντας που αναμένεται να υπονομεύσει την εξουσία του Xi.
Τα Μηνύματα του Politburo – Τι Κρύβεται Πίσω από τις Λέξεις;
Αυτές οι φήμες για τον Xi ξεκίνησαν αμέσως μετά την τελευταία συνάντηση, στις 30 Ιουνίου, του Politburo (Πολιτικού Γραφείου του βασικού οργάνου λήψης αποφάσεων του κόμματος), το οποίο φέρνει κοντά τους κορυφαίους ηγέτες της Κίνας για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
Για όσους δεν παρακολουθούν την κινεζική πολιτική, η ιδέα της ανάθεσης μέρους της εξουσίας από τον Xi μπορεί να φαίνεται αμελητέα.
Ωστόσο, για να κατανοήσουμε την Κίνα, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι ο Xi διαθέτει τεράστια ισχύ, και φαίνεται ότι το Politburo σηματοδοτεί ότι έρχονται κάποιες αλλαγές.
Ποια είναι τα στοιχεία;
Ο συμβολισμός και η έμμεση φρασεολογία παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο επικοινωνίας του Κομμουνιστικού Κόμματος με τον κινεζικό λαό. Ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι μέσω συνθημάτων ή βασικών φράσεων, οι οποίες είναι συλλογικά γνωστές ως «tifa» (提法).
Αυτή η μέθοδος πληροφόρησης είναι σημαντική καθώς διαμορφώνει την πολιτική γλώσσα και συζήτηση και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τόσο ένα κινεζικό όσο και ένα διεθνές κοινό κατανοούν τι συμβαίνει.
Ενώ εκ πρώτης όψεως, η έκκληση του Politburo για ενίσχυση του «συντονισμού πολιτικών» και της «διαδικασίας επανεξέτασης» σημαντικών πολιτικών καθηκόντων μπορεί να υποδηλώνει ότι η κεντρική κυβέρνηση επιδιώκει να διασφαλίσει ότι οι τοπικοί αξιωματούχοι ακολουθούν την ατζέντα του Πεκίνου.
Ωστόσο, πιθανότατα υπάρχει περισσότερο νόημα στην δήλωση του Politburo απ’ ό,τι φαίνεται.
Η δήλωση ανέφερε ότι εξειδικευμένα όργανα που υπάρχουν εντός της κεντρικής επιτροπής του κόμματος, η οποία περιλαμβάνει τις ισχυρές επιτροπές που κατέχουν τώρα οι πιστοί του Xi, θα πρέπει να επικεντρωθούν στην «καθοδήγηση και τον συντονισμό των μεγάλων πρωτοβουλιών» και να «αποφεύγουν την ανάληψη λειτουργιών άλλων ή την υπέρβαση των ορίων».
Για έμπειρους παρατηρητές της πολιτικής σκηνής της Κίνας, υπάρχουν εδώ υπαινιγμοί ότι αυτό το ισχυρό όργανο λήψης αποφάσεων απευθύνει μια συγκαλυμμένη απειλή κατά του Xi για το ότι κατέχει υπερβολική δύναμη.
Όμως, η αδιαφανής φύση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της κινεζικής ελίτ, όπου μεγάλο μέρος των πολιτικών παρασκηνίου συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες, σημαίνει ότι η αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων της δεν είναι πάντα εύκολη.
Εκκαθαρίσεις και αποδυνάμωση συμμάχων
Λόγω όλων αυτών, αυξάνονται οι εικασίες ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια πάλη για την αναδιανομή των μεριδίων εξουσίας.
Αυτό δεν είναι εντελώς έκπληξη, δεδομένου ότι η εκκαθάριση πολλών ανώτερων κομματικών αξιωματούχων από τον Xi μέσω εκστρατειών κατά της διαφθοράς και η κυριαρχία του στα υψηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης πιθανότατα του έχουν δημιουργήσει πολλούς εχθρούς όλα αυτά τα χρόνια.
Ένα άλλο σημάδι ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά με το καθεστώς του Xi είναι η απομάκρυνση ορισμένων από τους συμμάχους του από βασικές θέσεις εντός της κυβέρνησης.
Ο Xi ξεκίνησε την εκστρατεία κατά της διαφθοράς το 2012 όταν και έγινε ηγέτης της Κίνας.
Στα χαρτιά, ενώ η εκστρατεία επισήμως πλαισιώνεται ως προσπάθεια για την καταπολέμηση της διαφθοράς, στοιχεία υποδηλώνουν ότι μπορεί να χρησιμοποιήθηκε για την απομάκρυνση πολιτικών αντιπάλων του Xi.
Το πρόβλημα για τον Xi είναι ότι η εκστρατεία χρησιμοποιείται και εναντίον των πιστών του συμμάχων.
Τον Οκτώβριο του 2023, ο Υπουργός Άμυνας Li Shangfu, ο οποίος θεωρούνταν σύμμαχος του Xi, έχασε τη θέση του λόγω αυτών που αργότερα επιβεβαιώθηκαν το 2024 ως κατηγορίες για διαφθορά.
Όμως οι καρατομήσεις των πιστών συμμάχων του Xi συνεχίστηκαν.
Ο Ναύαρχος Miao Hua, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τον ιδεολογικό έλεγχο και τον διορισμό προσωπικού εντός των ενόπλων δυνάμεων και συνεργάτης του Xi από την εποχή του ως κομματικός αξιωματούχος στην επαρχία Fujian, τιμωρήθηκε με αναστολή από το αξίωμά του τον Νοέμβριο του 2024.
Και τον Ιούνιο του 2025, απομακρύνθηκε αφού διερευνήθηκε για διαφθορά.
Τον προηγούμενο μήνα, ο Στρατηγός He Weidong, ο οποίος ήταν αντιπρόεδρος της ισχυρής Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, συνελήφθη επίσης για φερόμενη διαφθορά.
Είναι οι εκκαθαρίσεις συνέπεια του ότι ο Xi παραχωρεί έδαφος σε πολιτικούς αντιπάλους; Αυτή είναι μια πιθανότητα.
Αλλά ακόμα κι αν δεν ήταν έτσι και οι εκκαθαρίσεις είναι μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας για την εξάλειψη της διαφθοράς, η εκστρατεία του Xi όχι μόνο θα αμφισβητήσει την ικανότητά του να διορίζει τα σωστά άτομα στην κυβέρνηση, αλλά θα δημιουργήσει επίσης ένα κλίμα φόβου μεταξύ των συμμάχων και ενδεχομένως να δημιουργήσει περαιτέρω εχθρούς.
Ο πιο ισχυρός ηγέτης μετά τον Mao;
Κάθε ένα από αυτά τα σενάρια φέρνει τον Xi σε δύσκολη θέση.
Αλλά από τότε που ο Xi έγινε αρχηγός κράτους της Κίνας το 2013, αυτός και οι πιστοί του έχουν αναλάβει την ηγεσία πολλών βασικών εθνικών επιτροπών, καθιστώντας τον τόν πιο ισχυρό Κινέζο ηγέτη από την εποχή του Προέδρου Mao.
Αυτές οι επιτροπές περιλαμβάνουν την Κεντρική Οικονομική Επιτροπή, η οποία ρυθμίζει τις χρηματοπιστωτικές αγορές της Κίνας, την Κεντρική Επιτροπή Επιστήμης και Τεχνολογίας, η οποία στοχεύει στην επιτάχυνση της τεχνολογικής προόδου της Κίνας, και την Κεντρική Επιτροπή Υποθέσεων Κυβερνοχώρου, η οποία ρυθμίζει το ψηφιακό περιεχόμενο της Κίνας.
Ποιος ανεβαίνει;
Φαίνεται όμως ότι ο Xi πρόκειται να αναθέσει μέρος της εξουσίας του, και υπάρχουν και άλλες αποφάσεις που μπορεί να υποδηλώνουν μια μετατόπιση.
Για πρώτη φορά από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2012, ο Xi παρέλειψε την ετήσια σύνοδο κορυφής που διοργανώνεται από την ομάδα BRICS (που ονομάστηκε από τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική).
Αντ’ αυτού, από τις 5 έως τις 7 Ιουλίου φέτος, ο Κινέζος Πρωθυπουργός Li Qiang (φωτό) ηγήθηκε μιας αντιπροσωπείας στο Ρίο ντε Τζανέιρο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Li εκπροσωπεί τον Xi σε υψηλού προφίλ συνέδρια στο εξωτερικό.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Li παρακολούθησε τη σύνοδο κορυφής της G20 στο Νέο Δελχί της Ινδίας, και έχει λάβει μέρος σε συνόδους κορυφής του ASEAN.
Ωστόσο, η εμφάνιση του Li στις BRICS μαζί με τον όλο και πιο εξέχοντα ρόλο του στη χάραξη οικονομικής πολιτικής μπορεί να υποδηλώνει ότι η επιρροή του αυξάνεται, ενώ αυτή του Xi μειώνεται.
Οι εξελίξεις αναμένεται να είναι συναρπαστικές – και αφορούν τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και το παγκόσμιο κέντρο της μεταποίησης.
