Μια ανησυχητική εικόνα των φυλακών της Κούβας έρχεται στο φως της δημοσιότητας, έπειτα από έκθεση της ΜΚΟ Prisoners Defenders, η οποία τεκμηριώνει την ύπαρξη εκτεταμένου συστήματος καταναγκαστικής εργασίας με στόχο την εξυπηρέτηση εξαγωγικών συμφερόντων της χώρας.
Σύμφωνα με την έκθεση, τουλάχιστον 60.000 κρατούμενοι, πολλοί από αυτούς χωρίς αμοιβή, εξαναγκάζονται να εργάζονται υπό σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες, στην παραγωγή πούρων Habanos και ξυλοκάρβουνου μαραμπού, που διοχετεύονται κυρίως στην ευρωπαϊκή αγορά – με παραλήπτες και στην Ελλάδα.
Το ξυλοκάρβουνο εξάγεται με την ετικέτα «οικολογικό», ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση, παράγεται «σε καθεστώς σύγχρονης δουλείας», καθώς κρατούμενοι εργάζονται χωρίς προστασία, εργαλεία ή εκπαίδευση, συχνά υπό την απειλή αντιποίνων, βίας και στερήσεων βασικών δικαιωμάτων, όπως επισκέψεις από την οικογένεια ή αιτήματα για αναστολή.
Οι καταγγελίες στηρίζονται σε συνεντεύξεις 53 πρώην κρατουμένων από 40 διαφορετικά σωφρονιστικά ιδρύματα, καθώς και σε άλλες 60 επιβεβαιωμένες μαρτυρίες, που συλλέχθηκαν μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου 2025. Οι περισσότεροι περιέγραψαν συνθήκες εξάντλησης, εκμετάλλευσης και σε ορισμένες περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών κρατουμένων.
Στη φυλακή υψηλής ασφαλείας Aguacate (Quivicán), κρατούμενοι καλούνται να παράγουν έως και 60 χειροποίητα πούρα ημερησίως, με την ποσόστωση να αναγνωρίζεται μόνο για τα προϊόντα που πληρούν τις προδιαγραφές εξαγωγής. Η έρευνα υπολογίζει ότι περίπου το 7,5% της ετήσιας παραγωγής πούρων στην Κούβα προέρχεται από φυλακές.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η φυλετική διάσταση του ζητήματος: ενώ οι Αφροκουβανοί αποτελούν το 34% του πληθυσμού, το 58% των κρατουμένων είναι μαύροι, και σύμφωνα με καταγγελίες, υποβάλλονται δυσανάλογα σε καταναγκαστική εργασία, με καταγγελίες για εκτεταμένο ρατσισμό εντός των φυλακών.
Η Prisoners Defenders, με έδρα τη Μαδρίτη, ξεκίνησε την έρευνα μετά την παρέμβαση του ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για τη σύγχρονη δουλεία, Τομόγια Ομποκάτα, που το 2024 είχε ήδη προειδοποιήσει για καταναγκαστικές πρακτικές στο νησί.
Παρά το γεγονός ότι τα εν λόγω προϊόντα διατίθενται ως ποιοτικά ή ακόμα και οικολογικά, η έκθεση ρίχνει φως σε μια σκοτεινή αλήθεια πίσω από την ετικέτα, καλώντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τις σχέσεις τους με το κουβανικό εξαγωγικό εμπόριο.
