Η δυτική δημοκρατία τρίζει συθέμελα σύμφωνα με τα αποκαλυπτικά στοιχεία νέας έρευνας της Ipsos, η οποία καταγράφει βαθιά απογοήτευση, φόβο και οργή σε εννέα χώρες. Σε σχεδόν όλες – από ΗΠΑ μέχρι Γαλλία και Ιταλία – η πλειοψηφία των πολιτών δηλώνει πως η δημοκρατία δεν λειτουργεί πια, ενώ οι ψευδείς ειδήσεις (fake news), ο εξτρεμισμός και η διαφθορά αναγνωρίζονται ως οι βασικές απειλές που «ροκανίζουν» τα θεμέλια των θεσμών.
Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε περίπου 10.000 άτομα, δείχνει ότι μόνο η Σουηδία παραμένει νησίδα αισιοδοξίας: εκεί το 65% δηλώνει ικανοποιημένο από τη λειτουργία της δημοκρατίας. Σε όλες τις άλλες χώρες, η εικόνα είναι σκοτεινή. Στην Κροατία μόλις το 18% δηλώνει ικανοποίηση, στη Γαλλία 19%, στις ΗΠΑ 20%, στη Βρετανία 26%, στην Ισπανία 27% και στην Ιταλία 29%. Στην Ολλανδία και την Πολωνία οι γνώμες «σπάνε» σχεδόν στα δύο, όμως η ανησυχία παραμένει διάχυτη.
Η δημοκρατία… κατηφόρα
Οι πολίτες σε όλες σχεδόν τις χώρες πιστεύουν ότι η κατάσταση έχει χειροτερέψει τα τελευταία πέντε χρόνια, με τη Γαλλία (81%) και την Ολλανδία (76%) να παρουσιάζουν τα πιο εκκωφαντικά ποσοστά απογοήτευσης. Μοναδική εξαίρεση η Πολωνία, όπου το 42% θεωρεί ότι η δημοκρατία βελτιώθηκε – αν και ούτε εκεί η εικόνα είναι ιδανική.
Για το μέλλον, η απαισιοδοξία κυριαρχεί: πάνω από 75% σε χώρες όπως Γαλλία, Ισπανία, Βρετανία και Πολωνία πιστεύουν ότι η δημοκρατία θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα πέντε χρόνια. Τα δεδομένα δείχνουν πως οι πολίτες έχουν πάψει να εμπιστεύονται ότι οι κυβερνήσεις – ειδικά οι εθνικές – εκπροσωπούν τη φωνή τους.
Ποιος σκοτώνει τη δημοκρατία;
Οι απειλές που αναγνωρίζουν οι ερωτηθέντες είναι ενδεικτικές της εποχής:
-
Παραπληροφόρηση και fake news: κορυφαία απειλή στη Γαλλία, Βρετανία, Σουηδία, Ολλανδία και Πολωνία.
-
Διαφθορά: κυριαρχεί στις ΗΠΑ, την Ισπανία, την Κροατία και την Ιταλία, όπου θεωρείται το μεγαλύτερο πρόβλημα μαζί με την οικονομική ανισότητα.
-
Έλλειψη λογοδοσίας και εξτρεμισμός: συμπληρώνουν το πάζλ της δυσπιστίας.
Οι πολίτες βλέπουν ένα σύστημα που – όπως λένε – «είναι φτιαγμένο για τους λίγους», αφήνοντας την κοινωνική πλειοψηφία στο περιθώριο.
Η οργή φέρνει ζήτηση για ριζική αλλαγή
Τα ποσοστά είναι ενδεικτικά: 52% στην Ισπανία, 55% στην Ιταλία, 60% σε Πολωνία και Βρετανία, 66% στη Γαλλία και 69% στην Κροατία θεωρούν αναγκαία μια βαθιά, δομική, ριζική αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, οι πολίτες δεν ζητούν «εκρηκτικούς» ηγέτες, αλλά πολιτικούς που μπορούν να χτίσουν συναίνεση και να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Η δημοκρατία δεν έχει πεθάνει – αλλά όπως δείχνει η έρευνα, οι πολίτες προειδοποιούν ξεκάθαρα: ή αλλάζει, ή καταρρέει.
