Σε μια εποχή όπου τα ενεργειακά ροφήματα κυριαρχούν στην καθημερινότητά μας, μια νέα τάση φαίνεται να κερδίζει την προσοχή: ο καφές πριν τον ύπνο ή αλλιώς το «coffee nap». Πρόκειται για έναν συνδυασμό καφεΐνης και σύντομου ύπνου, που σύμφωνα με έρευνες μπορεί να βελτιώσει τη συγκέντρωση και την ενέργεια, ενώ μειώνει την αίσθηση της κόπωσης.
Η πρακτική δεν είναι καινούργια. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, είναι σύνηθες να καταναλώνεται καφές μετά το μεσημεριανό γεύμα, ακολουθούμενος από έναν σύντομο ύπνο. Παρά την παλαιότητα της ιδέας, η επιστημονική κοινότητα άρχισε πρόσφατα να εξετάζει τη βιολογική βάση αυτής της πρακτικής.
Η χημεία του φαινομένου είναι απλή: Η αδενοσίνη, μια ουσία που συσσωρεύεται στον εγκέφαλο και προκαλεί υπνηλία, «αντιμετωπίζεται» από την καφεΐνη, η οποία δεσμεύει τους υποδοχείς της αδενοσίνης, εμποδίζοντας τη δράση της. Ενώ η καφεΐνη δρα αμέσως και ενισχύει την εγρήγορση, ο ύπνος βοηθά να απομακρυνθεί η αδενοσίνη φυσικά από τον εγκέφαλο.
Ο καθηγητής Seiji Nishino από το Πανεπιστήμιο Stanford εξηγεί ότι ο συνδυασμός καφέ και ύπνου μπορεί να ενισχύσει τη δράση και των δύο. «Ο ύπνος καταπολεμά τη νύστα, το ίδιο κάνει και η καφεΐνη. Συνδυάζοντας τα, πετυχαίνουμε ισχυρότερο αποτέλεσμα», τονίζει.
Αυτό το «διπλό» όφελος φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό καθώς η καφεΐνη χρειάζεται περίπου 20–30 λεπτά για να δράσει, χρόνο που συμπίπτει με τη διάρκεια ενός σύντομου ύπνου. Όταν κάποιος ξυπνά από έναν τέτοιο ύπνο, η καφεΐνη αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της, προσφέροντας αυξημένη ενέργεια και συγκέντρωση ακριβώς τη στιγμή που ο εγκέφαλος αρχίζει να νιώθει την ανάγκη για περαιτέρω ξεκούραση.
@doctormyro Coffee nap: studies show that trying take a nap while the coffee is kicking in can leave you more refreshed! The effect revolves around adenosine, which is a “tiredness” chemical in your brain. When adenosine accumulates over the course of the day, you feel more tired. Caffeine is an adenosine receptor blocker. So even if adenosine is present, it can’t make you feel tired, because caffeine blocks the receptor. Sleep, with time, actually reduces the amount of adenosine. Doing both together seem to have an additive effect. Thus, Coffee Nap! Now, what will you do with this knowledge? #doctor #coffeehack #productivityhack #caffeine #stayingup #nosleep #PepsiApplePieChallenge ♬ FEEL THE GROOVE – Queens Road, Fabian Graetz
Μια μελέτη του 1997 έδειξε ότι οι οδηγοί που έκαναν έναν «coffee nap» είχαν καλύτερη απόδοση και μεγαλύτερη εγρήγορση μετά την επανάληψη του ύπνου, ενώ μια μελέτη το 2001 υποστήριξε ότι η καφεΐνη μειώνει την υπνηλία μετά το ξύπνημα.
Πιο πρόσφατα, το 2020, η καθηγήτρια Siobhan Banks από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας δοκίμασε την αποτελεσματικότητα του coffee nap σε πιλοτική μελέτη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η κατανάλωση 200 mg καφεΐνης πριν από έναν ύπνο 30 λεπτών είχε θετική επίδραση στη μείωση της κόπωσης και στην ενίσχυση της γνωστικής απόδοσης.
Αν και τα πρώτα αποτελέσματα είναι υποσχόμενα, οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερες μελέτες, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες ή σε άτομα με διαταραχές ύπνου. «Δεν είναι βέβαιο ότι όλοι θα ανταποκριθούν το ίδιο», εξηγεί η νευροεπιστήμονας Nora D. Volkow.
Όσοι επιθυμούν να δοκιμάσουν την πρακτική, η διαδικασία είναι απλή: πίνετε έναν καφέ (όχι υπερβολικά δυνατό) και ξαπλώνετε για έναν ύπνο 15–30 λεπτών. Όταν ξυπνήσετε, η καφεΐνη θα έχει αρχίσει να δρα, δίνοντάς σας περισσότερη ενέργεια και καθαρό μυαλό για τις επόμενες ώρες.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το «coffee nap» δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον κανονικό νυχτερινό ύπνο, ο οποίος είναι απαραίτητος για τη συνολική υγεία και ευεξία. Ως καθημερινό hack για αυξημένη παραγωγικότητα, όμως, μπορεί να προσφέρει αξιόλογα αποτελέσματα για όσους το ενσωματώσουν σωστά στην καθημερινότητά τους.
