ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ! Η «περίεργη» ένεση του Άγγλου αρχίατρου που σκότωσε τον Ιωάννη Μεταξά

Ο θάνατος του Ιωάννη Μεταξά και τα ερωτηματικά που έμειναν αναπάντητα…

…Αλλά, πέραν όλων αυτών των πραγματικών περιστατικών, υπάρχει και μια πολιτικοστρατιωτική εξέλιξη πέραν πάσης αμφιβολίας, που ακολούθησε τον θάνατο του Ιωάννη Μεταξά.

Όπως ελέχθη προηγουμένως, η τελευταία δραστηριότητά του πριν καταπέσει ήταν η ρηματική διακοίνωση, με την οποία είχε αρνηθεί την άφιξη βρετανικών αεροπορικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη, όπως ήθελαν οι Άγγλοι. Το αγγλικό αυτό αίτημα, αμέσως μετά τον θάνατό του, έγινε δεκτό από τη νέα πολιτική ηγεσία. Και φυσικά, όπως ήταν
αναμενόμενο, ακολούθησε η γερμανική αντίδραση: η προετοιμασία της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα και η επακόλουθη κατοχική περίοδος…

Δυο ντοκουμέντα

Το ιατρικό ανακοινωθέν, που αναγγέλλει τον θάνατο του Έλληνα πρωθυπουργού: «Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών, ήτοι το προπαρελθόν Σάββατον, βαρείαν φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παρααμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του, ως και την μετ’ εγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία διάφορα τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς ως γαστρορραγίαν και ουραιμίαν και απέθανε σήμερον, ώραν 6.20 π.μ. Οι θεράποντες ιατροί: Μ. Γερουλάνος, Β. Μπένσης, Ν. Γεωργόπουλος, Μ. Μακκάς, Ε. Φωκάς, Δ. Δημητριάδης, Ι. Χρυσικός, Γ. Καραγιαννόπουλος, Δ. Κομνηνός, Ν. Λοράνδος, Γ. Οικονομίδης, Ν. Γεωργόπουλος».

Το δεύτερο ντοκουμέντο που δόθηκε στη δημοσιότητα δέκα ημέρες μετά τον θάνατο του Μεταξά, στις 8 Φεβρουαρίου 1941:

Έκθεσις των θεραπόντων ιατρών του προέδρου της κυβερνήσεως Ι. Μεταξά επί της τελευταίας νόσου του «Ως γνωστόν ο Ιωάννης Μεταξάς άγων ηλικίαν άνω των 65 ετών από της εποχής της αναλήψεως της αρχής υπεβάλλετο εις υπέρμετρον κόπωσιν σωματικήν και διανοητικήν άνευ ουδεμιάς αναπαύσεως ή διακοπής, ελάχιστα κοιμώμενος και λαμβάνων τα γεύματα αυτού τελείως ακανονίστως. Παρ’ όλα ταύτα η κατάστασις της υγείας αυτού διετηρήθη αρίστη μέχρι του παρελθόντος Μαρτίου οπότε και δη μετά περίοδον εξαιρετικής κοπώσεως και συγκινήσεως παρουσίασε μέλαιναν ελαφράν δι’ ην και παρέμεινε κλινήρης επί τινάς ημέρας. Της μελαίνης αυτής είχον προηγηθή άλγη τινά εδραζόμενα κατά την χώραν του τυφλού και του ανιόντος κόλου κυρίως, αποδιδόμενα εις την προ ετών γενομένην εγχείρησιν πυώδους σκωληκοειδίτιδος μετά μεγάλου αποστήματος οπισθοτυφλικού, ένεκεν της οποίας είχον παραμείνει εκτεταμέναι συμφύσεις και έμμονος δυσκοιλιότης.

Μετά την αιμορραγίαν ταύτην τα ως άνω άλγη παρήλθον τελείως μέχρι προ τινός. Εν τούτοις επειδή η ως άνω αιμορραγία παρέσχεν υπονοίας υπάρξε ως έλκους γαστρικού ή δωδεκαδακτυλικού, τω εγένοντο επίμονοι συστάσεις όπως υποβληθή εις ακτινολογικόν έλεγχον, ον όμως εκάστοτε ηρνείτο σταθερώς. Παρά ταύτα έκτοτε είχεν υποβληθή εις την ενδεδειγμένην θεραπείαν. Εσχάτως εγένετο κοπρολογική εξέτασις, ήτις και απεκάλυψε την παρουσίαν αφθόνων λαμβλιών και κατά των οποίων επίσης εφηρμόσθη φαρμακευτική θεραπεία. Πλην των ανωτέρω ουδέν άλλο σύμπτωμα ή νόσον παρουσίαζεν. Η αρτηριακή πίεσις, η λειτουργία της καρδίας, των νεφρών και του ήπατος ήσαν φυσιολογικά.

Παρούσα νόσος

Την 18ην Ιανουαρίου ημέραν Σάββατον, ησθάνθη πόνον κατά τον φάρυγγα, δεξιά, ειργάσθη εν τούτοις κατελθών εις Αθήνας καθ’ όλην την πρωίαν μέχρι της δευτέρας απογευματινής ώρας. Προσεκλήθη ο ωτορρινολαρυγγολόγος ιατρός κ. Ν. Γεωργόπουλος, όστις διεπίστωσε φλεγμονώδη εξοίδησιν της οπισθίας δεξιάς αμυγδαλικής καμάρας παρά την βάσιν της σταφυλής. Τα αυτά δε ανευρέθησαν κάπως εκδηλώτερα και με επέκτασιν προς την σταφυλήν, ήτις ήτο λίαν εξωδοικυία κατά την εσπερινήν εξέτασιν, οπότε εφηρμόσθη η δέουσα θεραπεία και χορήγησις σουλφαμιδών. Την επομένην, Κυριακήν, κατά την πρωινήν εξέτασιν παρετηρήθη επέκτασις της φλεγμονής προς την σύστοιχον δεξιάν αμυγδαλικήν χώραν, ως και πυρετός, 37ο,8. Τα αυτά δε φαινόμενα με μεγαλειτέραν έντασιν την εσπέραν της ιδίας ημέρας εμφανισθέντος και ρίγους, με μικράν σχετικώς ύψωσιν της θερμοκρασίας μετά το ρίγος (38ο).

Την πρωίαν της Δευτέρας 20ής τρέχοντος η φλεγμονή ευρέθη εντονωτέρα και με επέκτασιν προς την σκληράν υπερώαν, η δε θερμοκρασία παρέμεινε κυμαινομένη μεταξύ 37ο,5 και 37ο,9. Την εσπέραν εγένετο συμβούλιον κληθέντος και του Καθηγητού κ. Θ. Δημητριάδου, όστις διεπίστωσε τα ανωτέρω. Την νύκτα της Δευτέρας προς την Τρίτην κατά το μεσονύκτιον ενεφανίσθη εκ νέου έντονον ρίγος διαρκείας τετάρτου περίπου και η θερμοκρασία ανήλθε και πάλιν μέχρι 38ο. Το αυτό ρίγος επανελήφθη την 6ην πρωινήν της Τρίτης, τρίτην δε φοράν εντονώτατον την 11 π.μ. Εγένετο εκ νέου συμβούλιον και ανευρέθη ότι εις τ’ ανωτέρω τοπικά φαινόμενα προσετέθη εντονώτερον οίδημα διάχυτον του βλεννογόνου του φάρυγγος και της υπερώας, μετά ξηρότητος και αρχομένης προπετείας της υπεραμυγδαλικής χώρας. Η εξέτασις του αίματος απέδειξεν υπερλευκοκυττάρωσιν (11.700) μετά πολυμορφοπυρηνώσεως (85%). Συνεστήθη το έγκαιρον της επεμβάσεως, ήτις και εγένετο αμέσως παρισταμένων των ανωτέρω ως και των Καθηγητών κ.κ. Μ. Γερουλάνου και Μελ. Γεωργοπούλου. Η τομή εγένετο κατά την τυπικήν θέσιν της άνω αμυγδαλικής χώρας υπό του  ωτορρινολαρυγγολόγου κ. Ν. Γεωργοπούλου και ανεζητήθη εις ικανόν βάθος η πυώδης εστία, ήτις και ανευρέθη αναβλύσαντος αφθόνου κακόσμου πύου. Ευθύς μετά την διάνοιξιν ο ασθενής ανεκουνίσθη, η δυσκαταποσία ηλαττώθη και η θερμοκρασία κατήλθεν εις 37ο,5. Κατά την απογευματινήν εξέτασιν τα τοπικά φαινόμενα είχον βελτιωθή σημαντικώς ως και η γενική κατάστασις του ασθενούς. Ρίγη έκτοτε ουδόλως ενεφανίσθησαν. Ο ασθενής διήλθε την νύκτα ήσυχος και την επομένην Τετάρτην ως και την Πέμπτην και Παρασκευήν πρωίαν η κατάστασις εσυνεχίσθη βραδέως βελτιουμένη, το απόστημα παρωχετεύετο καλώς και η θερμοκρασία εκυμαί νετο μεταξύ  37ο,2 και 37ο,5.

Εν τούτοις η γενική κατάστασις δεν παρουσιάζετο τελείως ικανοποιητική. Ο ασθενής παρεπονείτο διά γενικήν κακουχίαν, ελαφράν αϋπνίαν, νυκτερινούς εφιάλτας και έντονον δυσκοιλιότητα δι’ ην και τω εχορηγήθη ελαφρόν υπακτικόν (θειικόν νάτριον και θειική μαγνησία ανά 8 γραμ.) όπερ συχνάκις ελάμβανε. Εδίδοντο επίσης τονωτικά αντισηπτικά γενικά και εγένοντο συστηματικαί πλύσεις αντισηπτικαί του τραύματος ως και διά αντιγαγγραινώδους ορού. Παρ’ όλα όμως τα ανωτέρω ενοχλήματα, την πρωίαν της Παρασκευής ηθέλησε να εγερθή της κλίνης και παρέμεινε παρά το παράθυρον πέραν της μιας ώρας. Γενομένων εξετάσεων την ημέραν εκείνην, ευρέθησαν τα κάτωθι:
Λευκά αιμοσφαίρια 24.200. Πολυμορφοπύρινα 73%. Ουρία αίματος 0,69 0)00. Σάκχαρον αίματος 1,64 0)00. Λόγω της μικράς αυτής αυξήσεως του σακχάρου εν τω αίματι απεφασίσθη η χορήγησις μικράς ποσότητος Ινσουλίνης. Η γενομένη αιματοκαλλιέργεια απέβη αρνητική. Την εσπέραν η θερμοκρασία ανήλθεν αποτόμως εις 38ο,5.

Την νύκτα ο ασθενής αφυπνίσθη υπό νέου άλγους κατά τον φάρυγγα, δυσκαταποσίας και δυσχερείας κατά την αναπνοήν. Γενομένης αμέσως εξετάσεως διεπιστώθη ύπαρξις αφθόνων πηγμάτων αίματος εντός του στόματος και της φαρυγγικής κοιλότητος, άτινα εδικαιολόγουν τα ανωτέρω ενοχλήματα. Τα πήγματα ταύτα ωφείλοντο εις μικράν αιμορραγίαν δημιουργηθείσαν εντός της κοιλότητος του τραύματος, ως συνήθως συμβαίνει κατά την απόπτωσιν των νεκρωμάτων. Μετά την αφαίρεσίν των επήλθεν άμεσος ανακούφισις. Την πρωίαν του Σαββάτου η αποστηματική κοιλότης παρωχετεύετο καλώς, έρρεε δε από του τραύματος πύον μεμιγμένον μεθ’ αίματος. Την  μεσημβρίαν του Σαββάτου εγένετο εκ νέου συμβούλιον παρισταμένου και του Καθηγητού κ. Ι. Χρυσικού. Το τραύμα ενεφανίζετο άτονον, η γενική εν τούτοις κατάστασις
ουδέν παρουσίαζε το ανησυχητικόν. Το απόγευμα (2 μ.μ.) η θερμοκρασία κατήλθεν εις το φυσιολογικόν (36,4), η γενική κατάστασις εβελτιώθη και τα τοπικά  φαινόμενα υπεχώρησαν.

Την 5ην απογευματινήν, διαρκούσης ουρήσεως, παρετηρήθη λιποθυμική κατάστασις και μετά ημίσειαν ώραν, ωχρότης των χειλέων, πτώσις της θερμοκρασία (35,8), αύξησις του ρυθμού των σφύξεων (110), μετά ημίσειαν δε ώραν άφθονος μέλαινα, εμφανισθέντων εκ παραλλήλου συμπτωμάτων βαρείας εσωτερικής αιμορραγίας.
Αμέσως εγένετο μετάγγισις 300 γραμμ. προσφάτου αίματος, ήτις και επέφερεν, ως ανεμένετο, άμεσον βελτίωσιν της καταστάσεως. Εγένετο επίσης φυσιολογικός ορρός υποδορίως ως και χορήγησις αιματοστατικών και αναληπτικών της κυκλοφορίας.

Την πρωίαν της Κυριακής η κατάστασις παρουσίασε σχετικήν βελτίωσιν. Η θερμοκρασία ήτο φυσιολογική 36,2, ο σφυγμός καλός (85), αρτηριακή πίεσις 101⁄2 και ο αριθμός των ερ. Αιμοσφαιρίων 3.300.000. Τα εκ του φάρυγγος τοπικά φαινόμενα είχον τελείως υποχωρήσει σχεδόν και μόνον ο αριθμός των λ. αιμοσφαιρίων παρέμενεν υψηλός (27.000). Κατά το εσπερινόν συμβούλιον διεπιστώθη η βελτίωσις και συνεβουλεύθη η επανάληψις της μεταγγίσεως προληπτικώς. Προ ταύτης όμως γενομένου προσδιορισμού της εν τω αίματι ουρίας ευρέθη αύτη αποτόμως ανελθούσα εις 2 γραμμάρια. Κατά την νύκτα της Κυριακής προς την Δευτέραν ο ασθενής παρουσίαζεν αϋπνίαν και ελαφρόν παραλήρημα. Την πρωίαν εν τούτοις της Δευτέρας η κατάστασις ήτο λίαν ικανοποιητική (απυρεξία, σφυγμός καλός, ούρησις άφθονος άνευ λευκώματος και κυλίνδρων). Το ποσόν της εν τω αίματι ουρίας έδειξεν ελαφράν υποχώρησιν (1,70 0/00) και ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ανήλθεν εις 3.600.000.
Τας απογευματινάς ώρας της Δευτέρας, παρετηρήθη εκ νέου επιδείνωσις της γενικής καταστάσεως, βραδύτης αντιλήψεως, παραλήρημα, υπνηλία, αριθμός σφύξεων 96-105 και αρτηριακή πίεσις 10 Μκ.-5 Μκ. Ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων υπεχώρησεν από 3.600 εις 2.500.000, η δε αιμοσφαιρίνη εις 45%. Εγένετο δεκτόν ότι επρόκειτο προφανώς περί νέας μικράς αιμορραγίας. Εγένετο εκ νέου συμβούλιον κληθέντων και των κ.κ. Μπένση και Μακκά και συνεζητήθη η επανάληψις μεταγγίσεως αίματος. Επειδή όμως αφ’ ενός μεν τα γενικά φαινόμενα εβελτιώθησαν αμέσως και πάλιν προς την εσπέραν, όπερ εκρίθη ως δείγμα μικράς αιμορραγίας κατασταλείσης και επειδή αφ’ ετέρου παρετηρήθη αύξησις της ουρίας εν τω αίματι και έντονος μύσις (στένωσις των κορών των οφθαλμών) απεφασίσθη εν ομοφωνία όλων των θεραπόντων η αναβολή της μεταγγίσεως και η εκτέλεσις αυτής εις περίπτωσιν καθ’ ην θα ενεφανίζοντο εκ νέου σημεία επαναλήψεως της αιμορραγίας.

Κατά την νύκτα της Δευτέρας προς την Τρίτην η θόλωσις της διανοίας επετάθη, το παραλήρημα εξηκολούθησε με απυρεξίαν, σφυγμόν καλόν και άφθονον διούρησιν. Την πρωίαν της Τρίτης η κατάστασις είχε περισσότερον επιδεινωθή. Η μύσις εσυνεχίζετο, η θόλωσις της διανοίας επετάθη με μικρά διαλείμματα, έστιν ότε δε παρουσιάζετο και αναπνευστικός ρυθμός (Sheyn-Stokes). Η θερμοκρασία ανήλθεν εις 37,8 και βραδύτερον εις 38,3, κατ’ αμφότερα δε τα ημιθωράκια ενεφανίσθησαν υγροί ρόγχοι. Δεδομένου ότι από τριημέρου δεν έσχε κένωσιν, εκρίθη σκόπιμον να γίνη προσεκτικώς μικρός υποκλεισμός. Μολονότι το ποσόν της ουρίας έβαινε συνεχώς αυξανόμενον εν τω αίματι, η δ’ εν τοις ούροις απέκκρισις μειουμένη, απεφασίσθη η μετάγγισις μικράς ποσότητος (100 γραμ.) αίματος, ήτις και εγένετο χωρίς όμως να μεταβάλη ποσώς την κατάστασιν. Προς την μεσημβρίαν εζητήθη η γνώμη του ιατρού Καθηγητού Eppinger της Βιέννης, όστις συνεφώνησε προς την τηρηθείσαν αγωγήν, συνεβούλευσε δε την επανάληψιν της μεταγγίσεως διά την επομένην. Η κατάστασις όμως επεδεινούτο ραγδαίως. Κατά τας εσπερινάς ώρας ενεφανίσθη έντονος ρόγχος, κωματώδης κατάστασις και ο σφυγμός ήρχισε γινόμενος συνεχώς μικρότερος και επιπόλαιος.

Προς τας εσπερινάς ώρας χάρις εις την ευγενή πρωτοβουλίαν του Άγγλου αρχιάτρου εσυνεχίσθη η χορήγησις οξυγόνου δι’ ειδικού μηχανήματος, όπερ εκόμισεν ο ιατρός Harveg και δι’ ού ανεκουφίσθησαν αι τελευταίαι ώραι του πάσχοντος. Την 6.20 πρωινήν ώραν της Τετάρτης απεβίωσε.

Διάγνωσις: Βαρεία φλεγμονή του φάρυγγος μετά τοξιναινιμικών φαινομένων, αφθόνου αιμορραγίας εκ του πεπτικού σωλήνος και εντόνου αζωθαιμίας.

Οι θεράποντες ιατροί: Καθ. Μ. Γερουλάνος, καθ. Βλ. Μπένσης, καθ. Μ. Γεωργόπουλος, Ματθ. Μακκάς, καθ. Ευγ. Φωκάς, καθ. Θ. Δημητριάδης, καθ. Ι. Χρυσικός, Γ. Καραγιαννόπουλος, επ. καθ. Δ. Κομνηνός, επ. καθ. Ν. Λοράνδος, επ. καθ. Κ. Καβαζαράκης, Ν. Γεωργόπουλος, Γ. Οικονομίδης».

Πηγή: εφημερίδα ΜΑΚΕΛΕΙΟ