Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι έλαβε επίσημο αίτημα από την Τουρκία και τη Νότια Κορέα για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα SAFE, το νέο ευρωπαϊκό εργαλείο ύψους 150 δισ. ευρώ για την αμυντική θωράκιση της ΕΕ.
«Έχουμε λάβει επίσημη αίτηση από την Τουρκία, καθώς και από τη Νότια Κορέα», δήλωσε την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Τόμας Ρενιέ.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Euraktiv, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ θα αναλύσει τώρα το αίτημα, ένα απαραίτητο επόμενο βήμα πριν από την υποβολή επίσημης σύστασης στο Συμβούλιο για την έναρξη διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, η συμμετοχή της Τουρκίας είναι πιθανό να αντιμετωπίσει την αντίθεση της Ελλάδας και της Κύπρου, δεδομένων των μακροχρόνιων διαφορών τους με την Άγκυρα από την τουρκική εισβολή στη βόρεια Κύπρο τη δεκαετία του 1970.
Έλληνες αξιωματούχοι έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στην ένταξη της Τουρκίας και των εταιρειών της στο πρόγραμμα. Και ενώ οι αποφάσεις για την άμυνα μπορούν να ληφθούν με ειδική πλειοψηφία, στην πράξη οι πρωτεύουσες της ΕΕ συνήθως περιμένουν να επιτευχθεί συναίνεση, γεγονός που καθιστά την έγκριση της Άγκυρας πολύ δύσκολη.
Το αίτημα της Νότιας Κορέας ενδέχεται να αντιμετωπιστεί πιο θετικά, καθώς η Σεούλ έχει καταστεί σημαντικός προμηθευτής για την προσπάθεια επανεξοπλισμού της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια, ιδίως στην Πολωνία.
Οι δικλείδες ασφαλείας της Ευρώπης
Η ΕΕ δημιούργησε αρχικά το δάνειο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για να βοηθήσει τα κράτη-μέλη να προμηθευτούν όπλα, με ανώτατο όριο για τους ξένους προμηθευτές το 35% της αξίας των συμβάσεων.
Κάθε χώρα εκτός ΕΕ που επιθυμεί να έχει πρόσβαση στο δάνειο, πρέπει να υπογράψει ειδική συμφωνία με τις Βρυξέλλες, στην οποία θα καθορίζονται οι όροι, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτικής συνεισφοράς.
Παράλληλα, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τα μέτρα προστασίας της ΕΕ απέναντι σε χώρες που ενδέχεται να απειλήσουν κράτη-μέλη, ανέφερε ότι έχουν θεσπιστεί ισχυροί μηχανισμοί ασφαλείας.
«Αυτό που μπορώ να επισημάνω για να διαβεβαιώσω τα κράτη-μέλη και τους πολίτες, είναι ότι υπάρχουν πράγματι δικλείδες ασφαλείας», σημείωσε, διευκρινίζοντας ότι η αναφορά του είναι γενική και δεν αφορά ειδικά την Τουρκία.
Όπως πρόσθεσε, το Άρθρο 16 του κανονισμού προβλέπει ότι εάν μια τρίτη χώρα παραβιάσει τα συμφέροντα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους ή της Ένωσης συνολικά, μπορεί να αποκλειστεί από το πρόγραμμα. «Δεν αναφέρομαι συγκεκριμένα στην Τουρκία, αλλά ο κανονισμός περιλαμβάνει σαφείς και ισχυρές δικλείδες ασφαλείας», σημείωσε καταληκτικά.
Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη σκληρές διαπραγματεύσεις της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, προκειμένου να επιτραπεί η συμμετοχή των βιομηχανιών τους στο πρόγραμμα. Ωστόσο, η Γαλλία εξακολουθεί να διστάζει να παραχωρήσει πρόσβαση στην Οτάβα και το Λονδίνο, καθώς προτιμά να υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή βιομηχανία από το πρόγραμμα, παρά να επιτρέψει στις κυβερνήσεις να αγοράσουν 100% βρετανικό ή καναδικό εξοπλισμό.
Οι πρέσβεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να συζητήσουν έναν συμβιβασμό σε συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου.
Τι ισχύει για τη συμμετοχή της Τουρκίας
Το SAFE ανοίγει προοπτικές συνεργασίας με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου έχουν ίση μεταχείριση με τα κράτη μέλη: μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες και να αποτελούν προμηθευτές.
Χώρες υπό ένταξη, υποψήφιες ή πιθανές υποψήφιες, μεταξύ αυτών και η Τουρκία, καθώς και χώρες με Συμφωνίες Ασφάλειας και Άμυνας με την ΕΕ – όπως το Ηνωμένο Βασίλειο – μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα σύναψης διμερών ή πολυμερών συμφωνιών για επέκταση των κριτηρίων επιλεξιμότητας.
Οι επιλέξιμες δράσεις που θα χρηματοδοτούνται μέσω του SAFE βασίζονται στη λίστα προτεραιοτήτων που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
Κατηγορία 1:
Πυρομαχικά και πυραύλοι
Πυροβολικό και δυνατότητες βαθέων πληγμάτων
Εξοπλισμός μάχης ξηράς και υποστηρικτικά συστήματα
Προστασία κρίσιμων υποδομών
Κυβερνοάμυνα
Στρατιωτική κινητικότητα και αντιμετώπιση κινητικότητας
Κατηγορία 2:
Συστήματα αεράμυνας και αντιπυραυλικά
Θαλάσσιες δυνατότητες επιφανείας και υποβρύχιες
Συστήματα drone και αντι-drone
Στρατηγικοί ενισχυτές, όπως στρατηγική αερομεταφορά, ανεφοδιασμός στον αέρα και συστήματα C4ISTAR
Διαστημικά μέσα και υπηρεσίες, προστασία διαστημικών υποδομών
Τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος
Για τα προϊόντα της κατηγορίας 2 ισχύουν αυστηρότερα κριτήρια, απαιτώντας οι ανάδοχοι να έχουν τον έλεγχο του σχεδιασμού και της εξέλιξης του προϊόντος. Για όλες τις κατηγορίες, οι συμβάσεις προμηθειών πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων εκτός ΕΕ, ΕΖΕΣ-ΕΟΧ και Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35% του συνολικού εκτιμώμενου κόστους. Σε αυτό το 35% θα μπορεί να συμμετέχει και η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας.
«Η ΕΕ επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή της για εμβάθυνση της διατλαντικής συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας, καθώς και τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ. Στο πλαίσιο αυτό, το SAFE θα προωθήσει τη διαλειτουργικότητα, τη βιομηχανική συνεργασία και την αμοιβαία πρόσβαση σε προηγμένες τεχνολογίες με έμπιστους εταίρους», τονίζεται στην ανακοίνωση.
