Η γεωπολιτική σκηνή της Μέσης Ανατολής βιώνει μια κρίσιμη κλιμάκωση, με το Ισραήλ και το Ιράν να εμπλέκονται σε άμεσες στρατιωτικές αντιπαραθέσεις τον Ιούνιο του 2025.
Το Ισραήλ ξεκίνησε την «Επιχείρηση Ανατέλλων Λέων», μια σημαντική στρατιωτική επίθεση με στόχο ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και βασικές στρατιωτικές ηγεσίες, συμπεριλαμβανομένων ανώτερων διοικητών του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC).
Το Ιράν απάντησε με μπαράζ μη επανδρωμένων αεροσκαφών και βαλλιστικών πυραύλων, οδηγώντας σε μια κηρυγμένη «κατάσταση πολέμου» και εντείνοντας τις περιφερειακές εντάσεις.
Αυτή η κλιμάκωση έχει προκαλέσει ποικίλες διεθνείς αντιδράσεις, με πολλούς να ζητούν αποκλιμάκωση για την αποτροπή μιας ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης.
Σε αντίθεση με την αρχική υπόθεση περί κινητοποίησης, το Κόμμα Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK) δεν έχει κηρύξει επίσημη κινητοποίηση ως απάντηση στην τρέχουσα σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν.
Αντιθέτως, ο συμπρόεδρος του PJAK έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η οργάνωση τηρεί μια μακροχρόνια εκεχειρία με το Ιράν από το 2011 και θα δράσει μόνο αν δεχθεί επίθεση.
Αυτή η στάση είναι συνεπής με την ευρύτερη στρατηγική μετατόπιση του κινήματος που συνδέεται με το PKK προς πολιτικές και δημοκρατικές λύσεις, όπως αποδεικνύεται από την αυτοδιάλυση του PKK τον Μάιο του 2025 και τις εκκλήσεις της Ένωσης Κοινοτήτων του Κουρδιστάν (KCK) για αποκλιμάκωση αμέσως μετά τις ισραηλινές επιθέσεις.
Οι επιπτώσεις της σύγκρουσης στους Κούρδους του Ιράν (Ροζχιλιάτ) είναι πολύπλευρες.
Ενώ ορισμένοι Κούρδοι ενδέχεται να θεωρούν ένα αποδυναμωμένο ιρανικό καθεστώς ως ευκαιρία για μεγαλύτερα δικαιώματα και αυτονομία, άλλοι φοβούνται την αύξηση των δυσκολιών και της καταστολής.
Το ιρανικό καθεστώς είναι πιθανό να εντείνει την εστίασή του στην εσωτερική ασφάλεια στις κουρδικές περιοχές, ενδεχομένως εκμεταλλευόμενο τις εξωτερικές συγκρούσεις για να καταστείλει τη διαφωνία και να διαχειριστεί τις εθνοτικές εντάσεις.
Η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε μια περίοδο έντονης γεωπολιτικής αναταραχής, με τις εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν να έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα τον Ιούνιο του 2025.
Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από άμεσες στρατιωτικές αντιπαραθέσεις, οι οποίες έχουν προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα και τις ευρύτερες επιπτώσεις.
Συγκεκριμένα, την Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025, το Ισραήλ ξεκίνησε μια εκτεταμένη στρατιωτική επιχείρηση, την «Επιχείρηση Ανατέλλων Λέων», στοχεύοντας ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και στρατιωτικές βάσεις.
Ως απάντηση, το Ιράν εξαπέλυσε δικά του πλήγματα με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, σηματοδοτώντας μια νέα, πιο άμεση φάση στην μακροχρόνια αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτή η κλιμάκωση έχει προκαλέσει άμεσες αντιδράσεις από διεθνείς και περιφερειακούς παράγοντες, οι οποίοι εκφράζουν ανησυχία για τις πιθανές συνέπειες μιας ευρύτερης σύγκρουσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Κόμμα Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK) αποτελεί έναν σημαντικό μη κρατικό παράγοντα στην περιοχή.
Το PJAK ιδρύθηκε το 2004 ως ο ιρανικός κλάδος του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Ο δηλωμένος σκοπός του είναι η επίτευξη αυτονομίας για τους Κούρδους του Ιράν εντός ενός ομοσπονδιακού και δημοκρατικού ιρανικού κράτους.
Λόγω της ιστορικής του ένοπλης πάλης κατά του ιρανικού καθεστώτος και των στενών του δεσμών με το PKK, οι δραστηριότητες και οι στρατηγικές αποφάσεις του PJAK παρακολουθούνται στενά, ιδίως σε περιόδους περιφερειακής αστάθειας.
Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει εισέλθει σε μια νέα, επικίνδυνη φάση τον Ιούνιο του 2025, χαρακτηριζόμενη από άμεσες στρατιωτικές επιθέσεις και αντίποινα. Αυτή η κλιμάκωση έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, αυξάνοντας τους φόβους για μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Ισραηλινή επίθεση: Επιχείρηση Ανατέλλων Λέων
Την Παρασκευή, 13 Ιουνίου 2025, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε την έναρξη της «Επιχείρησης Ανατέλλων Λέων» κατά του Ιράν, χαρακτηρίζοντάς την ως «μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην ιστορία».
Η επίθεση περιλάμβανε πλήγματα σε περισσότερες από 200 στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις σε όλο το Ιράν.
Στους στόχους περιλαμβάνονταν βασικές εγκαταστάσεις όπως το συγκρότημα εμπλουτισμού Νατάνζ στην επαρχία Ισφαχάν, καθώς και διάφορες τοποθεσίες στην επαρχία της Τεχεράνης, όπως η οδός Νομπονιάντ, η Λαβιζάν, ο Πύργος Τζαχάν Κουντάκ, η Φαραχζάντ, η Αμίρ Αμπάντ, η Ανταρζγκού, η οδός Λανγκάρι και η οδός Πατρίς Λουμούμπα.
Ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), Ραφαέλ Γκρόσι, επιβεβαίωσε την καταστροφή του υπέργειου τμήματος του Νατάνζ, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών υποδομών και των περιοχών εμπλουτισμού 60%.
Τα πλήγματα προκάλεσαν σημαντικές ιρανικές απώλειες, συμπεριλαμβανομένων υψηλόβαθμων στρατιωτικών ηγετών και πυρηνικών επιστημόνων.
Μεταξύ των επιβεβαιωμένων νεκρών είναι ο Υποστράτηγος Μοχαμάντ Μπαγκερί (Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων), ο Υποστράτηγος Χοσεΐν Σαλαμί (Διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης), ο Γκολάμ Αλί Ρασίντ (Διοικητής του Κεντρικού Αρχηγείου Χατάμ ολ Άνμπια) και ο ανώτερος πυρηνικός επιστήμονας Μοχαμάντ Μαχντί Τεχραντσί.
Ο Νετανιάχου δήλωσε ρητά ότι ο στόχος της επιχείρησης ήταν «να ανατρέψει την ιρανική απειλή για την ίδια την επιβίωση του Ισραήλ» και προειδοποίησε για μια παρατεταμένη εκστρατεία, δηλώνοντας ότι θα «συνεχιστεί για όσες ημέρες χρειαστούν».
Επιπλέον, απηύθυνε άμεση έκκληση στους Ιρανούς πολίτες, καλώντας τους να αδράξουν μια «ιστορική ευκαιρία» για ελευθερία από το «κακό και καταπιεστικό καθεστώς», υποδηλώνοντας μια στρατηγική πρόθεση πέρα από την απλή στρατιωτική ανάσχεση.
Η στοχευμένη εξόντωση ανώτερων στρατιωτικών και πυρηνικών προσωπικοτήτων, σε συνδυασμό με τη ρητορική του Νετανιάχου περί ιρανικής ελευθερίας, υποδηλώνει μια πολυδιάστατη ισραηλινή στρατηγική που υπερβαίνει την παραδοσιακή αποτροπή.
Αυτή η προσέγγιση φαίνεται να στοχεύει στην αποκεφάλιση των δομών διοίκησης, στη σημαντική διαταραχή των πυρηνικών δυνατοτήτων και ενδεχομένως στην ενθάρρυνση εσωτερικών αναταραχών ή εξωτερικών πιέσεων για αλλαγή καθεστώτος.
Αυτό σηματοδοτεί μια μετατόπιση προς πιο επιθετικούς, αποσταθεροποιητικούς στόχους για το καθεστώς, αντί για την απλή ανάσχεση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Αντίποινα του Ιράν και «Κήρυξη Πολέμου»
Σε άμεση απάντηση στις ισραηλινές επιθέσεις, το Ιράν χαρακτήρισε τις ενέργειες ως «κήρυξη πολέμου» και ορκίστηκε αντίποινα.
Η Τεχεράνη εξαπέλυσε ένα σημαντικό μπαράζ περίπου 100 μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ακολουθούμενο από δεκάδες βαλλιστικούς πυραύλους προς το Ισραήλ.
Αν και οι ισραηλινές αεράμυνες, με την υποστήριξη συστημάτων εδάφους των ΗΠΑ, αναχαίτισαν τα περισσότερα βλήματα, ορισμένοι ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν επιτυχώς ισραηλινές πόλεις, προκαλώντας υλικές ζημιές και τραυματίζοντας τουλάχιστον 41 άτομα.
Ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ορκίστηκε δημόσια εκδίκηση, δηλώνοντας ότι ο στρατός είναι έτοιμος να αντεπιτεθεί και ότι το Ισραήλ «δεν θα τους επιτρέψει να διαφύγουν ασφαλείς από αυτό το μεγάλο έγκλημα που διέπραξαν».
Η άμεση, μεγάλης κλίμακας πυραυλική απάντηση του Ιράν, παρά το υψηλό ποσοστό αναχαίτισης, καταδεικνύει μια στρατηγική επιταγή για την προβολή ισχύος και την αποτροπή περαιτέρω ισραηλινής επιθετικότητας.
Η ικανότητα εκτόξευσης εκατοντάδων βλημάτων και η πρόκληση ορισμένων ζημιών, ακόμη και αν είναι συμβολικές, υποδηλώνει μια ικανότητα να υπερφορτώσει τις ισραηλινές αεράμυνες υπό ορισμένες συνθήκες.
Η ρητορική της «κήρυξης πολέμου» και οι έντονες δηλώσεις του Χαμενεΐ αναβαθμίζουν τη σύγκρουση πέρα από μια απλή ανταλλαγή χτυπημάτων, σηματοδοτώντας μια νέα, πιο άμεση και ενδεχομένως παρατεταμένη φάση αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο αντιπάλων.
Διεθνείς αντιδράσεις και ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα
Η Προεδρία της ιρακινής Περιφέρειας του Κουρδιστάν (KRP) καταδίκασε άμεσα την ισραηλινή επίθεση στο Ιράν στις 13 Ιουνίου 2025, εκφράζοντας την αντίθεσή της στη χρήση στρατιωτικής βίας για την επίλυση διαφορών.
Η KRP τόνισε ότι τέτοιες ενέργειες βαθαίνουν την περιφερειακή αστάθεια και απειλούν τη διεθνή ειρήνη, ζητώντας μια «ταχεία και αποτελεσματική» διεθνή απάντηση για την αποτροπή περαιτέρω κλιμάκωσης και χάους.
Αυτή η θέση αναδεικνύει την επισφαλή θέση της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) του Ιράκ και την επιθυμία της για περιφερειακή σταθερότητα.
Ο Πρωθυπουργός του Ιράκ, Μοχάμεντ Σία αλ-Σουντάνι, επίσης κατήγγειλε τα ισραηλινά πλήγματα ως «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και «πράξη επιθετικότητας».
Προειδοποίησε ότι ο χρόνος των επιθέσεων, εν μέσω συνεχιζόμενων διπλωματικών προσπαθειών, «αποδυναμώνει τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης» και κινδυνεύει να παρασύρει το Ιράκ σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο.
Οι υποστηριζόμενες από το Ιράν σιιτικές ιρακινές φατρίες, όπως η Asaib Ahl al-Haq (AAH), και ο ανώτατος σιίτης κληρικός του Ιράκ, Μεγάλος Αγιατολάχ Αλί αλ-Σιστάνι, καταδίκασαν ομοίως τις ισραηλινές ενέργειες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, διευκρίνισαν ότι τα ισραηλινά πλήγματα ήταν μια «μονομερής ενέργεια» που πραγματοποιήθηκε χωρίς άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ, με την κορυφαία προτεραιότητα των ΗΠΑ να είναι η προστασία των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή. Ωστόσο, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την προηγούμενη γνώση της επιχείρησης.
Βασικοί διεθνείς παράγοντες εξέφρασαν ανησυχία: ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επιβεβαίωσε το «δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί την ύπαρξή του» αλλά προέτρεψε και τις δύο πλευρές να απέχουν από περαιτέρω κλιμάκωση, εκφράζοντας μακροχρόνια ανησυχία για το προηγμένο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν επίσης ορκίστηκε να υπερασπιστεί το Ισραήλ αν δεχθεί επίθεση, ενώ ο ΟΗΕ συγκάλεσε συνάντηση για την κλιμακούμενη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ.
Οι ποικίλες διεθνείς αντιδράσεις, ιδίως από περιφερειακούς παράγοντες όπως η KRG και το Ιράκ, υπογραμμίζουν τον βαθύ φόβο για περιφερειακή εξάπλωση και την πιθανότητα δημιουργίας ενός πεδίου μάχης με αντιπροσώπους.
Ενώ οι δυτικές δυνάμεις γενικά υποστηρίζουν το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, οι ταυτόχρονες εκκλήσεις τους για αποκλιμάκωση αποκαλύπτουν μια βαθιά ανησυχία για την ανεξέλεγκτη κλιμάκωση και τις απρόβλεπτες συνέπειές της.
Η καταδίκη του Ιράκ, παρά το σύμφωνο ασφαλείας του με το Ιράν σχετικά με τις κουρδικές οργανώσεις, καταδεικνύει την λεπτή ισορροπία μεταξύ της κυριαρχίας του, της σχέσης του με το Ιράν και της απεγνωσμένης επιθυμίας του να αποφύγει να γίνει πεδίο μάχης για εξωτερικές συγκρούσεις.
Η στάση του PJAK εν μέσω περιφερειακών εντάσεων
Η κατανόηση της στάσης του Κόμματος Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK) απαιτεί την εξέταση της προέλευσής του, της ιδεολογίας του και της περίπλοκης σχέσης του με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), καθώς και των τρέχουσων δηλώσεών του εν μέσω της κλιμακούμενης σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν.
PJAK: Προέλευση, ιδεολογία και σχέση με το PKK
Το Κόμμα Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK) ιδρύθηκε το 2004 από μέλη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) που κατάγονταν από το Ιρανικό Κουρδιστάν, λειτουργώντας ουσιαστικά ως ο ιρανικός κλάδος του PKK.
Ο βασικός ιδεολογικός του σκοπός είναι η αντικατάσταση της σημερινής θεοκρατίας του Ιράν με μια ομοσπονδιακή και δημοκρατική κυβέρνηση που θα χορηγεί αυτονομία στις εθνοτικές μειονότητες, ευθυγραμμισμένη με την ευρύτερη φιλοσοφία του «δημοκρατικού συνομοσπονδισμού» που υποστηρίζεται από τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK.
Οι αναλυτές τονίζουν με συνέπεια τους βαθιούς οργανωτικούς και ιδεολογικούς δεσμούς μεταξύ PJAK και PKK, σημειώνοντας συχνά «ελάχιστη διάκριση» μεταξύ των δύο.
Το PJAK εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το PKK για οικονομική υποστήριξη, οπλισμό, ακόμη και προσωπικό, οδηγώντας ορισμένους να περιγράψουν το PJAK ως «απλώς το όνομα» για τις επιχειρήσεις του PKK εντός του Ιράν.
Ιστορικά, το PJAK έχει εμπλακεί σε ένοπλες συγκρούσεις με τις ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας από τις βάσεις του στα σύνορα στο Ιρακινό Κουρδιστάν, με αυτή τη σύγκρουση να ξεκινά επίσημα τον Απρίλιο του 2004.
Ωστόσο, οι στρατιωτικές δυνατότητες του PJAK αποδυναμώθηκαν σημαντικά μετά από μια μεγάλης κλίμακας ιρανική διασυνοριακή επιχείρηση το 2011.
Παρά τους ισχυρούς δεσμούς του, το PJAK διατηρεί ένα μοναδικό επιχειρησιακό προφίλ μεταξύ των ιρανικών κουρδικών κομμάτων: ολόκληρη η μαχητική του δύναμη και η ηγεσία του εδρεύουν στα βουνά Καντίλ και Άσος, γεγονός που του παρέχει έναν βαθμό φυσικής ανεξαρτησίας.
Επιπλέον, οι γυναικείες πολιτικές και στρατιωτικές του ομάδες λειτουργούν ανεξάρτητα, διαφοροποιώντας το από άλλες ιρανικές κουρδικές φατρίες.
Οι βαθιοί οργανωτικοί και ιδεολογικοί δεσμοί του PJAK με το PKK σημαίνουν ότι οι στρατηγικές μετατοπίσεις εντός του PKK (όπως η πρόσφατη διάλυσή του και η έμφαση στις πολιτικές λύσεις) ασκούν αναπόφευκτα σημαντική επιρροή στην επιχειρησιακή στάση του PJAK.
Αυτή η δυναμική υποδηλώνει ότι οι ενέργειες του PJAK δεν καθορίζονται αποκλειστικά από άμεσες ευκαιρίες που προκύπτουν από γεγονότα στο Ιράν, αλλά και από την ευρύτερη στρατηγική επανεκτίμηση της μητρικής του οργάνωσης και του ευρύτερου κινήματος KCK.
Αξιολόγηση της αναφερόμενης κινητοποίησης του PJAK τον Ιούνιο του 2025
Μια ενδελεχής εξέταση των διαθέσιμων πληροφοριών από διάφορα κουρδικά μέσα ενημέρωσης (Kurdistan24, Rudaw, ANF, Medya News, Hawar News Agency) και διεθνείς πηγές δεν αποκαλύπτει καμία αναφορά ή κινητοποίηση του PJAK για την προστασία του κουρδικού λαού στο Ιράν από το καθεστώς των Ιρανών μουλάδων μέχρι στιγμής.
Αντιθέτως, τα έως τώρα δεδομένα υποδεικνύουν μια διαφορετική, πιο συγκρατημένη στάση από την πλευρά του PJAK.
Συγκεκριμένα, ο συμπρόεδρος του PJAK, Αμίρ Καρίμι, έχει δηλώσει ρητά ότι η οργάνωση «δεν θα παραδώσει τα όπλα ούτε θα διαλυθεί», αλλά ταυτόχρονα έχει τονίσει ότι το PJAK «δεν έχει σχέδια να επιτεθεί στο Ιράν και έχει κηρύξει εκεχειρία από το 2011, δηλώνοντας ότι δεν θα λειτουργήσει παρά μόνο αν δεχθεί επίθεση».
Αυτή η δήλωση επιβεβαιώθηκε τον Ιούνιο του 2025, υποδηλώνοντας τη δέσμευση του PJAK σε μια αμυντική στάση, παρά τις ευρύτερες περιφερειακές εντάσεις.
Η στάση του PJAK πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο των ευρύτερων εξελίξεων εντός του κουρδικού κινήματος.
Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), η μητρική οργάνωση του PJAK, ανακοίνωσε την αυτοδιάλυσή του και τον τερματισμό του ένοπλου αγώνα για την κουρδική αυτοδιοίκηση στις 12 Μαΐου 2025.
Αυτή η απόφαση, που επιβεβαιώθηκε σε συνέδριο στα βουνά Καντίλ, έχει ωθήσει τα ιρανικά κουρδικά κόμματα να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους, στρεφόμενα προς πολιτικές και διπλωματικές λύσεις.
Η Ένωση Κοινοτήτων του Κουρδιστάν (KCK), η ομπρέλα στην οποία ανήκουν οι ομάδες που συνδέονται με το PKK, εξέδωσε δήλωση στις 13 Ιουνίου 2025, καταδικάζοντας τις ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν και καλώντας σε αποκλιμάκωση, τονίζοντας ότι «ο πόλεμος δεν επιλύει κανένα πρόβλημα και μόνο προκαλεί μεγάλη ζημιά στους ανθρώπους» και ότι «όλα τα προβλήματα μπορούν και πρέπει να επιλυθούν μέσω της δημοκρατικής πολιτικής».
Αυτή η συντονισμένη μετατόπιση προς τις πολιτικές λύσεις από το ευρύτερο κίνημα του PKK, σε συνδυασμό με τη ρητή δήλωση του PJAK για εκεχειρία και αμυντική στάση, υποδηλώνει ότι η ομάδα δεν επιδιώκει επί του παρόντος μια επιθετική κινητοποίηση κατά του ιρανικού καθεστώτος.
Η εστίαση του PJAK στην «νόμιμη άμυνα» αντικατοπτρίζει μια προσαρμογή στις περιφερειακές αλλαγές και στις αυξανόμενες πιέσεις, όπως η συμφωνία ασφαλείας του Μαρτίου 2023 μεταξύ Ιράν, Ιράκ και Περιφέρειας του Κουρδιστάν, η οποία υποχρέωσε την ιρακινή κυβέρνηση να τερματίσει τη στρατιωτική παρουσία ιρανικών κουρδικών κομμάτων κοντά στα σύνορα του Ιράν.
Το Ιράν έχει ασκήσει πίεση στο Ιράκ να αφοπλίσει και να απομακρύνει τις ιρανικές κουρδικές ομάδες της αντιπολίτευσης από τα εδάφη του, απειλώντας με στρατιωτική δράση σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Αυτές οι πιέσεις ενισχύουν την πιθανότητα ότι το PJAK θα διατηρήσει μια αμυντική στάση, αποφεύγοντας ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν περαιτέρω ιρανικές επιθέσεις ή να περιπλέξουν τη θέση των κουρδικών ομάδων στο Ιράκ.
Επιπτώσεις για τους Κούρδους του Ιράν (Ροζχιλιάτ)
Η κλιμακούμενη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει άμεσες και πολύπλευρες επιπτώσεις για τον κουρδικό πληθυσμό στο Ιράν, γνωστό ως Ροζχιλιάτ.
Η ιστορία των σχέσεων μεταξύ των Κούρδων και του ιρανικού καθεστώτος είναι μακρά και περίπλοκη, χαρακτηριζόμενη από καταστολή και αγώνες για αυτονομία.
Ιστορικό πλαίσιο των Κουρδο-Ιρανικών σχέσεων
Το Ιράν έχει μια ταραγμένη ιστορία με την κουρδική του μειονότητα, με κατηγορίες για καταστολή των δικαιωμάτων τους να χρονολογούνται αιώνες πριν.
Οι Κούρδοι έχουν αντιταχθεί ανοιχτά στο ισλαμικό καθεστώς από το 1979, με το όραμά τους για το Ιράν να είναι πάντα ένα κοσμικό, ομοσπονδιακό και αποκεντρωμένο σύστημα διακυβέρνησης, αξίες που τους φέρνουν σε σύγκρουση τόσο με την κεντρική μοναρχία του Σάχη όσο και με το σημερινό θεοκρατικό σύστημα.
Οι διαδοχικές κυβερνήσεις στην Τεχεράνη αρνήθηκαν να ανεχθούν την ιδέα της περιορισμένης περιφερειακής αυτονομίας, αντιμετωπίζοντας τις κουρδικές προσδοκίες με συντριπτική βία, συμπεριλαμβανομένων μαζικών εκτελέσεων, καψίματος χωριών, αναγκαστικής αφομοίωσης και στοχευμένων δολοφονιών.
Σημαντικά γεγονότα περιλαμβάνουν την εξέγερση του 1979, η οποία οδήγησε σε μια εξέγερση του KDPI (Δημοκρατικό Κόμμα του Ιρανικού Κουρδιστάν) όπου πάνω από 30.000 Κούρδοι έχασαν τη ζωή τους.
Οι συγκρούσεις μεταξύ του PJAK και των ιρανικών δυνάμεων συνεχίζονται επίσημα από τον Απρίλιο του 2004, με εκατοντάδες μαχητές και πολίτες να έχουν χάσει τη ζωή τους. Ενώ το PJAK έχει κηρύξει εκεχειρία από το 2011, σποραδικές συγκρούσεις έχουν αναζωπυρωθεί, όπως το 2016.
Διπλός αντίκτυπος της σύγκρουσης
Η τρέχουσα σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν δημιουργεί έναν διπλό αντίκτυπο για τους Κούρδους του Ροζχιλιάτ, διαμορφώνοντας τις προσδοκίες και τους φόβους τους με διαφορετικούς τρόπους.
Ευκαιρία για Αλλαγή: Ορισμένοι Κούρδοι βλέπουν την πιθανή αποδυνάμωση του ιρανικού καθεστώτος ως μια ευκαιρία για την προώθηση των αιτημάτων τους για μεγαλύτερα δικαιώματα και αυτονομία.
Η ελπίδα είναι ότι μια αποδυναμωμένη Τεχεράνη θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα κενό εξουσίας ή σε μια αλλαγή πολιτικής που θα επέτρεπε στους Κούρδους να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία ή ακόμη και ανεξαρτησία.
Αυτή η προοπτική ενισχύεται από την πεποίθηση ότι το ιρανικό καθεστώς είναι «βρώμικο» και ότι η μεταρρύθμιση είναι αδύνατη χωρίς μια σοβαρή κρίση ή πόλεμο.
Ορισμένοι Κούρδοι εκφράζουν την προτίμησή τους για την κλιμάκωση του πολέμου μέχρι το ιρανικό κράτος να εμπλακεί πλήρως, πιστεύοντας ότι αυτό θα διαταράξει την κυριαρχία της Τεχεράνης στο Ροζχιλιάτ, ακόμη και αν σημαίνει αναπόφευκτες κρίσεις όπως έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος, καυσίμων και βασικών αγαθών.
Φόβος για αυξημένη καταστολή και δυσκολίες: Αντίθετα, πολλοί Κούρδοι φοβούνται ότι μια κλιμάκωση της σύγκρουσης θα οδηγήσει σε αυξημένη καταστολή από το ιρανικό καθεστώς και σε επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης.
Ιστορικά, το ιρανικό καθεστώς έχει εκμεταλλευτεί περιόδους εξωτερικής σύγκρουσης ή εσωτερικής αναταραχής για να εντείνει τον έλεγχο στις μειονοτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των κουρδικών.
Μια ιρανική κυβέρνηση σε κατάσταση πολέμου μπορεί να κινητοποιήσει τους Κούρδους για να πολεμήσουν στις διαμάχες της, αυξάνοντας τις δυσκολίες για τον πληθυσμό.
Υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να εντείνει τον στρατιωτικό και πολιτικό έλεγχο στις κουρδικές περιοχές για να αποτρέψει αναταραχές ή ξένες παρεμβάσεις, ειδικά στα Όρη Ζάγκρος που είναι κρίσιμα για τη στρατιωτική γεωγραφία του Ιράν και φιλοξενούν βασικές κουρδικές πόλεις.
Η ιρανική κυβέρνηση είναι πιθανό να εστιάσει στην εσωτερική ασφάλεια στις κουρδικές περιοχές, εκμεταλλευόμενη τις εξωτερικές συγκρούσεις για να καταστείλει τη διαφωνία και να διαχειριστεί τις εθνοτικές εντάσεις.
Η ιστορία δείχνει ότι το καθεστώς συχνά αντιμετωπίζει τις κουρδικές προσδοκίες με βία.
Επιπλέον, οι εντάσεις μεταξύ εθνοτικών Κούρδων και Αζέρων στη βορειοδυτική ιρανική πόλη Ούρμια έχουν κλιμακωθεί, με το καθεστώς να μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτές τις εθνοτικές διαιρέσεις για να διατηρήσει τον έλεγχο.
Η ενίσχυση του εθνικισμού, που τροφοδοτείται από κουρδικά και αζέρικα κινήματα, καθώς και από εξωτερικές επιρροές, αποτελεί ανησυχία για την ιρανική ενότητα.
Σε ένα σενάριο κλιμάκωσης, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να βρεθούν και πάλι στην πρώτη γραμμή μιας ευρύτερης γεωπολιτικής σύγκρουσης, παγιδευμένοι μεταξύ μεταβαλλόμενων συμμαχιών και περιφερειακών παιχνιδιών εξουσίας.
Η άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τον Ιούνιο του 2025 σηματοδοτεί μια σοβαρή κλιμάκωση των περιφερειακών εντάσεων, με την «Επιχείρηση Ανατέλλων Λέων» του Ισραήλ και τα ιρανικά αντίποινα να δημιουργούν ένα επικίνδυνο προηγούμενο για άμεσες αντιπαραθέσεις.
Οι διεθνείς αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων των εκκλήσεων για αποκλιμάκωση από την Περιφέρεια του Κουρδιστάν και το Ιράκ, υπογραμμίζουν τον ευρύ φόβο για μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.
Για τους Κούρδους του Ιράν (Ροζχιλιάτ), η σύγκρουση παρουσιάζει ένα δίλημμα. Ενώ ορισμένοι βλέπουν μια αποδυναμωμένη Τεχεράνη ως ευκαιρία για την προώθηση των αιτημάτων τους για αυτονομία, άλλοι φοβούνται την αυξημένη καταστολή και τις δυσκολίες.
Το ιρανικό καθεστώς είναι πιθανό να εντείνει την εστίασή του στην εσωτερική ασφάλεια στις κουρδικές περιοχές, εκμεταλλευόμενο την εξωτερική σύγκρουση για να καταστείλει τη διαφωνία και να διαχειριστεί τις εθνοτικές εντάσεις.
Συνολικά, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή παραμένει εξαιρετικά ασταθής. Οι Κούρδοι του Ιράν βρίσκονται σε μια επισφαλή θέση, επηρεαζόμενοι από τις περιφερειακές γεωπολιτικές δυναμικές και τις εσωτερικές πιέσεις.
