Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία NASA επιταχύνει τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός πυρηνικού αντιδραστήρα στη Σελήνη μέχρι το 2030, στο πλαίσιο ενός παγκόσμιου αγώνα δρόμου για την πρωτοκαθεδρία στο Διάστημα.
Ο προσωρινός επικεφαλής της NASA, Sean Duffy, ανέφερε σε υπόμνημά του την ανάγκη να κινηθεί ο οργανισμός γρήγορα, επικαλούμενος παρόμοια σχέδια της Κίνας και της Ρωσίας. Προειδοποίησε μάλιστα ότι αυτές οι χώρες «θα μπορούσαν ενδεχομένως να κηρύξουν μια ζώνη αποκλεισμού» στη Σελήνη, υποδηλώνοντας ότι η πρωτοβουλία έχει και γεωπολιτικό υπόβαθρο.
Η ενέργεια αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιβίωση και τη λειτουργία μιας μόνιμης σεληνιακής βάσης. Η σεληνιακή ημέρα διαρκεί περίπου 28 γήινες ημέρες, με δύο εβδομάδες συνεχούς σκότους, γεγονός που καθιστά την ηλιακή ενέργεια μη επαρκή για συνεχή τροφοδοσία. Πολλοί επιστήμονες συμφωνούν ότι η πυρηνική ενέργεια είναι ο καλύτερος, αν όχι ο μοναδικός, τρόπος για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες. Ο Δρ. Sungwoo Lim, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Surrey, υποστηρίζει ότι «η πυρηνική ενέργεια δεν είναι απλώς επιθυμητή, είναι αναπόφευκτη» για την υποστήριξη ενός σεληνιακού οικισμού.
Ρεαλισμός και Ανησυχίες
Παρά τον ενθουσιασμό, αρκετά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Το χρονοδιάγραμμα του 2030 κρίνεται από πολλούς ως ιδιαίτερα φιλόδοξο, ειδικά μετά τις πρόσφατες, απότομες περικοπές στον προϋπολογισμό της NASA από την κυβέρνηση Tραμπ. Οι περικοπές αυτές επηρεάζουν σημαντικά επιστημονικά προγράμματα, όπως το Mars Sample Return, γεγονός που κάνει τους επιστήμονες να ανησυχούν ότι τα σχέδια για τον πυρηνικό αντιδραστήρα καθοδηγούνται περισσότερο από πολιτικούς και γεωπολιτικούς στόχους παρά από επιστημονική πρόοδο.
«Φαίνεται ότι επιστρέφουμε στις παλιές ημέρες του πρώτου διαστημικού αγώνα δρόμου, κάτι που, από επιστημονική άποψη, είναι λίγο απογοητευτικό και ανησυχητικό», δήλωσε ο Δρ. Simeon Barber, ειδικός πλανητικής επιστήμης. Επισήμανε επίσης ότι ο ανταγωνισμός, ενώ μπορεί να ενθαρρύνει την καινοτομία, μπορεί επίσης να οδηγήσει στην απώλεια της ευρύτερης εικόνας της εξερεύνησης του ηλιακού συστήματος, εστιάζοντας αποκλειστικά στο εθνικό συμφέρον.
Επιπλέον, υπάρχουν ζητήματα ασφαλείας σχετικά με την εκτόξευση ραδιενεργού υλικού μέσω της ατμόσφαιρας της Γης, αν και ο Δρ. Barber εκτιμά ότι αυτά τα εμπόδια δεν είναι ανυπέρβλητα.
Η ιδέα της πυρηνικής ενέργειας στη Σελήνη δεν είναι νέα. Ήδη από το 2022, η NASA είχε παραχωρήσει συμβόλαια σε εταιρείες για τον σχεδιασμό αντιδραστήρων. Ο Duffy ζήτησε προτάσεις για έναν αντιδραστήρα που θα μπορούσε να παράξει τουλάχιστον 100 κιλοβάτ ενέργειας, μια σχετικά μικρή ποσότητα σε σύγκριση με τους επίγειους σταθμούς, αλλά αρκετή για να καλύψει τις βασικές ανάγκες μιας σεληνιακής βάσης.
Ο καθηγητής Lionel Wilson του Πανεπιστημίου του Lancaster θεωρεί τεχνικά εφικτή την τοποθέτηση των αντιδραστήρων μέχρι το 2030, «δεδομένης της δέσμευσης επαρκών χρημάτων» και της ύπαρξης μικρών, φορητών αντιδραστήρων.
Η αναφορά σε πιθανές «ζώνες αποκλεισμού» φαίνεται να συνδέεται με τις «Συμφωνίες Άρτεμις», μια διεθνή συμφωνία που καθορίζει τις αρχές συνεργασίας στη Σελήνη. Οι συμφωνίες αυτές προβλέπουν τη δημιουργία «ζωνών ασφαλείας» γύρω από τις εγκαταστάσεις που κατασκευάζουν οι χώρες. Για ορισμένους, αυτό εγείρει ανησυχίες ότι η δημιουργία ενός αντιδραστήρα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για την de facto διεκδίκηση εδαφών…της Σελήνης.
Ενώ η πυρηνική ενέργεια θεωρείται κρίσιμη για την επιβίωση στον σεληνιακό οικισμό, ο Δρ. Barber επισημαίνει ένα ακόμα κρίσιμο σημείο: «Εάν έχεις πυρηνική ενέργεια για μια βάση, αλλά δεν έχεις τρόπο για να φτάσουν άνθρωποι και εξοπλισμός εκεί, τότε δεν χρησιμεύει σε πολλά». Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για συντονισμένη προσπάθεια και χρηματοδότηση όλων των πτυχών του προγράμματος Άρτεμις το οποίο αντιμετωπίζει ήδη καθυστερήσεις και αβεβαιότητα.
Όπως και να ΄χει ο δρόμος για τη Σελήνη παραμένει γεμάτος προκλήσεις, και η κούρσα για την κυριαρχία στο Διάστημα φαίνεται να αναθερμαίνεται. Η NASA βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής εξερεύνησης και των γεωπολιτικών πιέσεων, με το μέλλον της μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας στη Σελήνη να εξαρτάται από το πώς θα χειριστεί αυτές τις προκλήσεις.
