Η Ελλάδα ετοιμάζεται να μπει για ακόμα μια φορά στη δίνη ενός πολυήμερου καύσωνα, ο οποίος θα κάνει τα θερμόμετρα να σκαρφαλώσουν μέχρι και στους 45 βαθμούς σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Την ίδια στιγμή σε όλο σχεδόν το Βόρειο Ημισφαίριο έχουν σημειωθεί σφοδροί καύσωνες και θερμοκρασίες πολύ πάνω από το φυσιολογικό.
Καύσωνος δροσιστικά ροφήματα
Οικογενειακές συνταγές
Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ ο πλανήτης μας περιστρέφεται πιο μακριά από ποτέ από τον ήλιο! Συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη η Γη έφτασε σε αυτό που ονομάζεται αφήλιο – το πιο μακρινό σημείο στην τροχιά της γύρω από τον Ηλιο, περίπου 3 εκατομμύρια μίλια πιο μακριά από ό,τι όταν είναι πιο κοντά.
Η Γη φτάνει στο αφήλιο κάθε χρόνο στις αρχές Ιουλίου – μια εποχή που συνδέεται σταθερά με καύσωνες στο Βόρειο Ημισφαίριο και εύλογα δημιουργείται το ερώτημα: «Εφόσον είμαστε πιο μακριά από τον Ήλιο, δεν θα έπρεπε να είναι πιο δροσερά;».
Ωστόσο, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στην πραγματικότητα.
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, οι άνθρωποι εσφαλμένα τείνουν να συνδέουν την εγγύτητα στον Ήλιο με τη ζέστη, επομένως φαίνεται φυσιολογικό να υποθέτουμε ότι οι εποχές προκαλούνται από τις αλλαγές στην απόσταση της Γης από τον Ήλιο. Αλλά η απόσταση μας από το αστέρι μας ελάχιστα -αν όχι καθόλου- συνδέεται με τον καιρό.
Ο πραγματικός λόγος για τις εποχιακές αλλαγές θερμοκρασίας εντοπίζεται στην κλίση της Γης. Ο πλανήτης μας περιστρέφεται υπό γωνία -περίπου 23,5 μοίρες- που σημαίνει ότι διαφορετικά μέρη του πλανήτη λαμβάνουν περισσότερο (ή λιγότερο) ηλιακό φως ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Τον Ιούλιο, το Βόρειο Ημισφαίριο έχει κλίση προς τον ήλιο, φέρνοντας μεγαλύτερες ημέρες και υψηλότερες γωνίες ηλίου. Αυτό σημαίνει ότι δέχεται το ηλιακό φως πιο άμεσα με αποτέλεσμα να έχουμε καλοκαίρι και υψηλές θερμοκρασίες.
Ήλιος ηλιακά πάνελ
Καύσωνος δροσιστικά ροφήματα
Αντίθετα, το σχήμα της τροχιάς της Γης παίζει μικρό ρόλο. Αν και η τροχιά περιστροφής έχει ελαφρώς οβάλ σχήμα αντί για τέλεια κυκλικό, η διαφορά μεταξύ των πλησιέστερων και των πιο απομακρυσμένων σημείων μας από τον ήλιο είναι σχετικά μικρή.
Αυτή τη στιγμή, η Γη βρίσκεται περίπου 3,1 εκατομμύρια μίλια πιο μακριά από τον ήλιο από ό,τι είναι στις αρχές Ιανουαρίου, όταν φτάνει στο περιήλιο- το πλησιέστερο σημείο της. Αν αναλογιστούμε ότι η μέση απόσταση του πλανήτη μας από τον Ήλιο είναι 93 εκατομμύρια μίλια, η διαφορά περιήλιου και αφήλιου αντιπροσωπεύει μόλις περίπου το 3,3% της απόστασης.
Επειδή το ηλιακό φως διαχέεται καθώς ταξιδεύει, ακόμη και μια σχετικά μικρή αλλαγή στην απόσταση έχει ως αποτέλεσμα μια μείωση περίπου 7% στην ποσότητα της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στον πλανήτη. Αυτό είναι ελάχιστο σε σύγκριση με την επίδραση της κλίσης της Γης.
Πόσο μεγάλη είναι η διαφορά; Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
Σε πόλεις όπως το Χιούστον, η Νέα Ορλεάνη και το Φοίνιξ — οι οποίες βρίσκονται σχεδόν 30 μοίρες βόρεια σε γεωγραφικό πλάτος — η ποσότητα της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην ατμόσφαιρα της Γης το καλοκαίρι είναι υπερδιπλάσια από αυτήν που λαμβάνουν αυτές οι πόλεις τον χειμώνα. Κι αυτό εξαιτίας της κλίσης της Γης παρόλο που το καλοκαίρι είμαστε στην εποχή του αφήλιου.
Βορειότερα, περίπου στις 40 μοίρες σε γεωγραφικό πλάτος, η εποχιακή μεταβολή είναι ακόμη πιο δραματική. Σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Ντένβερ και το Κολόμπους η ηλιακή ενέργεια αυξάνεται από περίπου 145 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο τον χειμώνα σε 430 το καλοκαίρι — σχεδόν μια διαφορά 300%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νούμερα αυτά είναι αντίστοιχα και για την Ελλάδα καθώς το γεωγραφικό πλάτος της, ανάλογα με την περιοχή, κυμαίνεται από 35 (στη Γαύδο) έως 42 μοίρες (στο Ορμένιο).
Πλανήτης κοσμήματα με πλανήτες
Έτσι, ενώ είναι αλήθεια ότι η Γη λαμβάνει λιγότερη ενέργεια από τον ήλιο αυτή τη στιγμή, αυτή η λεπτομέρεια μόλις που γίνεται αντιληπτή σε σύγκριση με τις αλλαγές που προκαλεί η κλίση του πλανήτη. Μια μικρή γωνία στην περιστροφή της Γης διαμορφώνει πολύ περισσότερο τις εποχιακές αλλαγές από ό,τι θα μπορούσαν να κάνουν μερικά εκατομμύρια μίλια επιπλέον απόστασης.
