Νέα έρευνα αλλάζει ριζικά την εικόνα που έχουμε για την Αρκτική. Πολύ πριν γίνει βασίλειο πάγου και χιονιού, η βόρεια Γροιλανδία ήταν μια καταπράσινη, υγρή και ζεστή περιοχή, γεμάτη δάση και ποτάμια.
Κρυμμένη κάτω από στρώματα πάγου, μια σπηλιά διατηρεί σήμερα τα αποτυπώματα εκείνης της εποχής – και ίσως μια προειδοποίηση για το μέλλον.
Μια σπηλιά που φυλάσσει την ιστορία του κλίματος
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Innsbruck ανακάλυψαν αποθέσεις ασβεστίτη στη σπηλιά Cove στη βόρεια Γροιλανδία – ορυκτά που σχηματίζονται μόνο όταν υπάρχει υγρό νερό και όχι παγωμένο έδαφος.
Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή ήταν κάποτε τελείως αποπαγωμένη!
«Αυτά τα αποθέματα είναι σαν μικρές χρονοκάψουλες. Μαρτυρούν ότι η βόρεια Γροιλανδία δεν είχε μόνιμο πάγο και ήταν πολύ πιο υγρή από ό,τι σήμερα», δήλωσε η επικεφαλής της έρευνας Gina Moseley.
Η χρονολόγηση των πετρωμάτων δείχνει ότι δημιουργήθηκαν πριν από 9,5 έως 5,3 εκατομμύρια χρόνια – όταν η θερμοκρασία στον Αρκτικό Κύκλο ήταν 13°C υψηλότερη και τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα χαμηλότερα από τα σημερινά, περίπου 310 ppm.
Όταν η Αρκτική ανέπνεε ζέστη
Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, το κλίμα της Γροιλανδίας εναλλασσόταν: θερμές φάσεις διακόπτονταν από σύντομες παγετώδεις περιόδους. Τα ιζήματα της σπηλιάς λειτουργούν σαν ένα φυσικό ημερολόγιο, καταγράφοντας κύκλους από ψύξη και απόψυξη, βροχές και παγετούς.
Η μελέτη δείχνει ότι οι θερμοκρασίες στην ξηρά συνδέονταν άμεσα με τις αλλαγές στα θαλάσσια ρεύματα και την κλίση του άξονα της Γης.
«Το αρκτικό κλίμα αντιδρούσε γρήγορα – μέσα σε λίγους μόλις αιώνες», τονίζει η Moseley.
Ο Ήλιος, ο καθοδηγητής του Βορρά
Κατά το Μειόκαινο, η κλίση της Γης και η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας καθόριζαν πόση ενέργεια έφθανε στις πολικές περιοχές. Όταν αυξανόταν η ακτινοβολία, το έδαφος θερμαινόταν και το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος έλιωνε. Όταν μειωνόταν, ο πάγος επέστρεφε.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίοδος μεταξύ 9,6 και 9,3 εκατομμυρίων ετών πριν, όταν η Αρκτική θερμάνθηκε ενώ η Ανταρκτική ψυχράθηκε – φαινόμενο που αργότερα αντιστράφηκε.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η βλάστηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο: τα πυκνά δάση απορροφούσαν περισσότερη θερμότητα, ενώ η μετάβασή τους σε τούνδρα αύξανε την αντανάκλαση του φωτός, επαναφέροντας το ψύχος.
Χημεία της υπόγειας ζέστης
Τα ορυκτά της σπηλιάς περιέχουν ίχνη σιλικόνης που σχηματίστηκαν μετά την τήξη των παγετώνων. Οι χημικές υπογραφές τους συμβαδίζουν με τις παγκόσμιες μεταβολές των επιπέδων CO₂ και της θερμοκρασίας των ωκεανών, επιβεβαιώνοντας ότι οι παγετώνες της Γροιλανδίας αυξάνονταν και έλιωναν ραγδαία.
Προειδοποίηση για το μέλλον
Οι ερευνητές προειδοποιούν πως οι συνθήκες που προκάλεσαν την απόψυξη της Γροιλανδίας τότε, έχουν ήδη ξεπεραστεί σήμερα. Τα επίπεδα CO₂ είναι υψηλότερα και η Αρκτική θερμαίνεται ταχύτερα από κάθε άλλη περιοχή της Γης.
Αν οι πάγοι λιώσουν ξανά, θα απελευθερωθούν μεθάνιο και άνθρακας από το υπέδαφος, επιταχύνοντας περαιτέρω την υπερθέρμανση του πλανήτη.
