Η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ ασθενών και γιατρών είναι θεμελιώδους σημασίας για την υγεία και την ευημερία των ατόμων. Ωστόσο, όταν οι ασθενείς εκφράζουν τα συμπτώματά τους και οι γιατροί τα απορρίπτουν, χαρακτηρίζοντάς τα ως «ιδέα» ή «φαντασία», δημιουργείται ένα φαινόμενο γνωστό ως ιατρικό gaslighting. Αυτό το φαινόμενο έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία των ασθενών και μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερημένες διαγνώσεις ή ακόμα και σε μη σωστές θεραπείες.
Ο όρος «ιατρικό gaslighting» αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία οι γιατροί αμφισβητούν ή απορρίπτουν τα συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς. Όταν οι ασθενείς εκφράζουν δυσάρεστα ή επίμονα συμπτώματα, οι αντιδράσεις των ιατρών μπορεί να κυμαίνονται από αδιαφορία έως άμεση απόρριψη. Συχνές φράσεις που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνουν δηλώσεις όπως «όλα είναι στο μυαλό σας» ή «υπερβάλλετε». Αυτές οι αντιδράσεις δεν περιορίζονται μόνο στην αδιαφορία για τα σωματικά συμπτώματα, αλλά επηρεάζουν επίσης σοβαρά την ψυχολογία των ασθενών.
Οι συνέπειες του ιατρικού gaslighting δεν είναι μόνο σωματικές, αλλά και ψυχολογικές. Οι ασθενείς που έρχονται αντιμέτωποι με αυτό το φαινόμενο αρχίζουν να αμφισβητούν και τη δική τους αντίληψη για την υγεία τους. Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Psychological Bulletin, πολλές φορές η αμφισβήτηση των συμπτωμάτων δημιουργεί συναισθήματα αυτοαμφισβήτησης, ντροπής, ακόμα και κατάθλιψης. Ορισμένοι ασθενείς, ανέφεραν ότι κατέληξαν να αναζητήσουν βοήθεια από ψυχίατρο, πιστεύοντας ότι «χάνουν το μυαλό τους».
Όπως λέει η Bontempo: «Οι ασθενείς αρχίζουν να πιστεύουν ότι κάνουν λάθος για το ίδιο τους το σώμα, μερικές φορές σε τέτοιο βαθμό που αναγκάζονται να αναζητήσουν ψυχιατρική βοήθεια, νομίζοντας ότι χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα».
Τι κινδύνους κρύβει η καθυστερημένη διάγνωση ασθενειών
Όταν οι ασθενείς δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους γιατρούς, συχνά αποφεύγουν την ιατρική φροντίδα, με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι διαγνώσεις. Στην έρευνα καταγράφηκε ότι οι διαγνώσεις καθυστερούν κατά μέσο όρο 6,7 χρόνια, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο να επιδεινωθούν τα συμπτώματα και να μείνουν χωρίς ιατρική διάγνωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτή η άρνηση της βοήθειας από τους γιατρούς, λόγω της ψυχολογικής πίεσης, πολλές φορές οδηγεί σε χρόνια προβλήματα υγείας.
Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο
Το ιατρικό gaslighting επηρεάζει ιδιαίτερα ασθένειες που δεν έχουν ευδιάκριτα σημάδια, όπως π.χ. η ινομυαλγία επειδή οι γιατροί δυσκολεύονται να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση. Ειδικά οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από αυτό το φαινόμενο, καθώς σύμφωνα με την έρευνα, αποτελούν το 81% των ασθενών που επηρεάζονται από το ιατρικό gaslighting.
Η συνεχόμενη αμφισβήτηση των συμπτωμάτων οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο όπου οι ασθενείς αρχίζουν να αποφεύγουν να αναφέρουν τα προβλήματά τους στους γιατρούς, φοβούμενοι ότι θα θεωρηθούν υπερβολικοί ή ψυχικά ασταθείς.
Επιπλέον, πολλοί αναφέρουν ότι υποτιμούν εσκεμμένα τα συμπτώματά τους κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης για να μην βρεθούν αντιμέτωποι με την απόρριψη του γιατρού τους. Σύμφωνα με την Bontempo, «πολλοί ασθενείς υποτιμούν τα προβλήματά τους για να μην φαίνονται υπερβολικοί ή δραματικοί. Είναι σημαντικό να τους στηρίξουμε και να τους ενθαρρύνουμε να εκφράσουν όλα τους τα συμπτώματα χωρίς φόβο».
Η έρευνα καταλήγει στην ανάγκη για καλύτερη εκπαίδευση των γιατρών και την ενσυναίσθηση απέναντι στους ασθενείς τους. Είναι σημαντικό οι γιατροί να καταλαβαίνουν την αβεβαιότητα που μπορεί να υπάρχει σε ορισμένες περιπτώσεις και να μην καθησυχάζουν τους ασθενείς με δηλώσεις γενικού ύφους, όπως «μάλλον δεν είναι κάτι σοβαρό». Η αποδοχή της αβεβαιότητας και η ειλικρινής επικοινωνία με τους ασθενείς μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας φροντίδας. «Οι ασθενείς εκτιμούν όταν οι γιατροί παραδέχονται την αβεβαιότητα», καταλήγει η Bontempo.
