Η Γαλλία, η χώρα με μια από τις πιο πλούσιες πολιτιστικές κληρονομιές στον κόσμο, παρουσίασε ένα νομοσχέδιο που ανατρέπει την παράδοση του «αναπαλλοτρίωτου» των εθνικών συλλογών της, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που λεηλατήθηκαν κατά την αποικιοκρατική περίοδο στις χώρες προέλευσής τους. Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στη διόρθωση ιστορικών αδικιών και στον σεβασμό της κληρονομιάς των πρώην αποικιών.
Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το νομοσχέδιο θα εφαρμοστεί κυρίως στις αφρικανικές χώρες, οι οποίες υπήρξαν θύματα εκμετάλλευσης και λεηλασίας των πολιτιστικών τους αγαθών κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατικής περιόδου. Παράλληλα, το νομοσχέδιο προβλέπει «παγκόσμια γεωγραφική εμβέλεια», εξασφαλίζοντας ότι τα αγαθά αυτά θα επιστρέψουν στις χώρες που τα στερήθηκαν – και όχι μόνο στην Αφρική.
Η γαλλική πολιτική για την αποικιοκρατία στο επίκεντρο
Το νομοσχέδιο, σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, ορίζει ότι τα αντικείμενα αυτά πρέπει να επιστραφούν εφόσον αποκτήθηκαν παράνομα κατά την περίοδο από το 1815 (τη χρονιά που έληξαν οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι στην Ευρώπη) έως το 1972, όταν τέθηκε σε εφαρμογή η διεθνής σύμβαση της Unesco για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών από την παράνομη διακίνηση.
Η νομοθεσία περιορίζει τη «θεία» αρχή του «αναπαλλοτρίωτου» για τα έργα που ανήκουν σε εθνικές γαλλικές συλλογές. Κι έτσι, τα έργα που αποκτήθηκαν μέσω κλοπής, λεηλασίας, εξαναγκασμού ή δωρεάς υπό συνθήκες βίας, επιστρέφουν στον φυσικό τους τόπο.
Επιτροπή από ειδικούς για την επιστροφή των αγαθών
Η διαδικασία επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών θα γίνεται με απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης ή μιας διμερούς επιστημονικής επιτροπής, που θα περιλαμβάνει Γάλλους και ξένους ιστορικούς, αρχαιολόγους και άλλους ειδικούς. Η επιτροπή αυτή θα αναλαμβάνει τη διαπίστωση της παράνομης απόκτησης των αντικειμένων και θα εισηγείται την επιστροφή τους. Όπως σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού, η απόφαση για επιστροφή θα είναι αμεσότερη και δε θα απαιτεί νομοθετική διαδικασία ανά περίπτωση.
Η επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών της αποικιοκρατικής περιόδου έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Το νέο νομοσχέδιο της Γαλλίας αναμένεται να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις διεθνείς σχέσεις και τις πολιτιστικές ανταλλαγές, θέτοντας νέες παραμέτρους για τη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση ιστορικών αδικιών.
Αυτή η απόφαση του Παρισιού, αν μη τι άλλο, στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις της Ευρώπης και φέρνει την πολιτιστική κληρονομιά πίσω στις χώρες που ταλανίστηκαν από τις αποικιακές καταχρήσεις του παρελθόντος.
