Η ευρωπαϊκή εφοδιαστική αλυσίδα βρίσκεται σε κατάσταση αυξανόμενης πίεσης, καθώς ο κλάδος των επαγγελματιών οδηγών φορτηγών παρουσιάζει τεράστιες ελλείψεις. Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία διεθνών οργανισμών οδικών μεταφορών, περισσότερες από 3,6 εκατομμύρια θέσεις οδηγών παραμένουν κενές παγκοσμίως, με την Ευρώπη να καταγράφει το μεγαλύτερο μερίδιο αυτής της έλλειψης.
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στους αριθμούς. Οι μεταφορικές εταιρείες βρίσκονται αντιμέτωπες με καθυστερήσεις στις παραδόσεις, αύξηση κόστους logistics που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά το 15% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, και ολοένα και μεγαλύτερη αδυναμία κάλυψης της ζήτησης —ειδικά ενόψει της εορταστικής περιόδου, όταν η κατανάλωση κορυφώνεται.
Ένας από τους βασικούς παράγοντες που εντείνουν την κρίση είναι η γήρανση του εργατικού δυναμικού.
Ο μέσος όρος ηλικίας των οδηγών στην Ευρώπη ξεπερνά πλέον τα 47 έτη, ενώ λιγότερο από το 5% είναι κάτω των 25. Σε χώρες με ισχυρές μεταφορικές υποδομές, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, αναμένεται κύμα συνταξιοδοτήσεων τα επόμενα πέντε χρόνια, χωρίς επαρκή αριθμό νεοεισερχόμενων να καλύψουν το κενό.
Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι ελληνικές μεταφορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν εντεινόμενες δυσκολίες στην εξεύρεση οδηγών, κυρίως σε δρομολόγια μεγάλων αποστάσεων. Η ήδη αυξημένη εξάρτηση από τα ευρωπαϊκά κέντρα logistics και τα λιμάνια, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στις χερσαίες μεταφορές, επηρεάζει τη διαθεσιμότητα καταναλωτικών προϊόντων, από τρόφιμα και ηλεκτρονικά είδη μέχρι εποχικά προϊόντα.
Ήδη υπάρχουν προειδοποιήσεις από μεγάλους εισαγωγείς ότι ενδέχεται να παρουσιαστούν ελλείψεις ή καθυστερήσεις στην αγορά κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Οι εταιρείες ταχυμεταφορών αναμένουν αύξηση έως και 20% στον όγκο των παραδόσεων, με περιορισμένες δυνατότητες να καλύψουν τη ζήτηση.
Η έλλειψη οδηγών λειτουργεί ως «κρυφός πληθωριστικός παράγοντας», καθώς ενισχύει τις πιέσεις σε ένα ήδη επιβαρυμένο μεταφορικό κόστος λόγω αυξημένων τιμών καυσίμων και διοδίων. Μεταφορικές εταιρείες προχωρούν σε αυξήσεις μισθών για να συγκρατήσουν προσωπικό ή να προσελκύσουν νέους, με αμοιβές που σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης ξεπερνούν τα 3.000 ευρώ καθαρά —χωρίς, ωστόσο, ιδιαίτερη ανταπόκριση.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι διττό: από τη μία πλευρά, το δημογραφικό, καθώς ο μέσος όρος ηλικίας οδηγών ξεπερνά τα 50 έτη, και από την άλλη, η χαμηλή ελκυστικότητα του επαγγέλματος. Οι δύσκολες συνθήκες εργασίας, τα εκτεταμένα ωράρια και οι περιορισμένες κοινωνικές παροχές καθιστούν το επάγγελμα λιγότερο επιθυμητό στους νέους.
Σε επίπεδο πολιτικής, εξετάζονται μέτρα ενίσχυσης της εφοδιαστικής αλυσίδας, με έμφαση στην επιδότηση επαγγελματικής εκπαίδευσης για νέους οδηγούς και την αναθεώρηση των όρων χορήγησης αδειών οδήγησης για μικρότερες ηλικίες. Παρά ταύτα, τα μέτρα αυτά εκτιμάται πως δεν θα αποδώσουν άμεσα, αφήνοντας την αγορά εκτεθειμένη στην πίεση της εορταστικής ζήτησης.
Η φετινή χειμερινή περίοδος αναμένεται κρίσιμη για τις αλυσίδες εφοδιασμού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Αν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση στην έλλειψη οδηγών ή κάποιου είδους επιχειρησιακή προσαρμογή, οι καταναλωτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με καθυστερήσεις και αυξήσεις τιμών στα προϊόντα πρώτης ανάγκης, ενόψει μιας περιόδου που ήδη χαρακτηρίζεται από περιορισμένα διαθέσιμα εισοδήματα.
