Λιγότερο από 24 ώρες πριν οι ηγέτες της ΕΕ συναντηθούν στις Βρυξέλλες για τις κρίσιμες συνομιλίες σχετικά με τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, το Βέλγιο, που έχει και τον πρώτο λόγο καθώς κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό των εν λόγων περιουσιακών στοιχείων, φαίνεται να «ενταφιάζει» το σχέδιο της Κομισιόν.
Το κλίμα ήταν ήδη βαρύ από τις αρχές της εβδομάδας, καθώς παρά τις πιέσεις οι χώρες που αντιδρούν στην αρπαγή των ρωσικών κεφαλαίων αυξήθηκαν. Στο μπλοκ των αρνητών έχουν πλέον ενταχθεί και η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Τσεχία.
Ενδεικτική του αδιεξόδου ήταν η δήλωση ανώτερου ευρωπαίου αξιωματούχου, ο οποίος έχει γνώση των παρασκηνιακών συνομιλιών. «Ήθελα να βάλω τα κλάματα», τόνισε στο Politico για όσα συνέβησαν στη συνεδρίαση των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες που προετοίμασε τη Σύνοδο.
Ανυποχώρητο το Βέλγιο παρά τις πιέσεις
Η Κομισιόν – και ένα σημαντικό μπλοκ ευρωπαίων ηγετών – πιέζουν το Βέλγιο για να υποχωρήσει, ωστόσο η κυβέρνηση της χώρας εμμένει στη θέση της τονίζοντας πως πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη κίνηση, η οποία παραβιάζει τους διεθνούς χρηματοπιστωτικούς κανόνες, και θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές νομικές και οικονομικές επιπτώσεις, εάν η Μόσχα διεκδικήσει αποζημιώσεις μέσω αγωγών.
Υπενθυμίζεται πως το Βέλγιο κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, καθώς αυτά βρίσκονται στο χρηματοπιστωτικό αποθετήριο Euroclear, με έδρα τις Βρυξέλλες. Με τις ενστάσεις του Βελγίου ταυτίζονται τόσο η ίδια η Euroclear, όσο και η ΕΚΤ, ενώ προειδοποιήσεις για σοβαρές συνέπειες έχουν εκφράσει και διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οίκοι, όπως ο οίκος Fitch.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βέβερ, αρνείται να συναινέσει μέχρι οι υπόλοιπες κυβερνήσεις της ΕΕ να προσφέρουν ουσιαστικές οικονομικές και νομικές εγγυήσεις που θα προστατεύουν τόσο την Euroclear όσο και τη βελγική κυβέρνηση από ρωσικά αντίποινα, εντός και εκτός χώρας.
Ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα για το Βέλγιο είναι ο καθορισμός ανώτατου ορίου στις οικονομικές εγγυήσεις, οι οποίες σήμερα ανέρχονται σε 210 δισ. ευρώ. Το Βέλγιο θεωρεί ότι οι εγγυήσεις που θα παρέχουν τα άλλα κράτη-μέλη δεν θα πρέπει να έχουν κανένα όριο, ώστε να καλύπτουν κάθε πιθανό σενάριο.
Άλλη βασική απαίτηση του Βελγίου είναι όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ να καταγγείλουν τις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες τους με τη Ρωσία, ώστε το Βέλγιο να μην μείνει μόνο του απέναντι σε ενδεχόμενα αντίποινα από τη Μόσχα. Ωστόσο, αρκετές χώρες εμφανίζονται απρόθυμες να το πράξουν, φοβούμενες την αντίδραση του Κρεμλίνου.
Στο τραπέζι ο κοινός δανεισμός με… «bypass»
Το Βέλγιο πιέζει την Επιτροπή να εξετάσει εναλλακτικές επιλογές χρηματοδότησης της Ουκρανίας, όπως η έκδοση κοινού χρέους, θέση που κερδίζει έδαφος και σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ιταλία και η Μάλτα. Ωστόσο, το κοινό χρέος απαιτεί ομοφωνία, κάτι που θεωρείται απίθανο, δεδομένων των απειλών του Ούγγρου πρωθυπουργού, Βίκτορ Όρμπαν, να ασκήσει βέτο σε περαιτέρω ευρωπαϊκή βοήθεια προς το Κίεβο.
Το Βέλγιο έχει προτείνει ένα «bypass» με την ενεργοποίηση μιας ειδικής ρήτρας έκτακτης ανάγκης, γνωστής ως «Άρθρο 122», που προβλέπει την ακύρωση του βέτο, δηλαδή την έγκριση ενός σχεδίου χωρίς ομοφωνία. Ωστόσο οι νομικές υπηρεσίες της Κομισιόν και του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν εκφράσει σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο μια τέτοια ενέργεια θα ήταν νομικά βιώσιμη.
Σημειώνεται πως η εν λόγω ιδέα για την παράκαμψη του βέτο είχε διατυπωθεί αρχικά από την πρόεδρο της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, ωστόσο είχε αμφισβητηθεί από χώρες της Βόρειας Ευρώπης, καθώς αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει προηγούμενο για άλλες υποθέσεις, στις οποίες χρησιμοποιούν το βέτο για να μπλοκάρουν αποφάσεις με τις οποίες δεν συμφωνούν. Σε κάθε περίπτωση, ο πρωθυπουργός του Βελγίου αναμένεται να θέσει εκ νέου αυτή την επιλογή στη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη.
