Λίγοι σκέφτονται γιατί πίνουμε γλυκό νερό από τα ποτάμια, ενώ οι θάλασσες και οι ωκεανοί είναι γεμάτοι αλμυρό νερό. Άλλωστε, θα φαινόταν λογικό τα ποτάμια να τροφοδοτούν τις θάλασσες και να περιμένει κανείς την ίδια σύσταση.
Ωστόσο, αυτό το παράδοξο έχει πολλαπλές εξηγήσεις – από αυστηρά επιστημονικές έως μυθολογικές.
Πόσο αλάτι υπάρχει στις θάλασσες και τους ωκεανούς
Οι επιστήμονες μετρούν την αλατότητα χρησιμοποιώντας ppm (‰) — γραμμάρια αλατιού ανά λίτρο νερού.
Έτσι, στη Νεκρά Θάλασσα, αυτός ο αριθμός φτάνει τα 300-350‰, ενώ κατά μέσο όρο στον Παγκόσμιο Ωκεανό είναι περίπου 35‰.
Για σύγκριση: στον Ατλαντικό – 35,4‰, στον Ειρηνικό Ωκεανό – 34,5‰, στην Κόκκινη Θάλασσα – 41‰, στη Μεσόγειο – 39‰, και στις Μαύρη και Αζοφική – μόλις 18 και 11‰, αντίστοιχα.
Νερό με αλατότητα έως 1‰ θεωρείται γλυκό.
Σε έναν κυβικό χιλιόμετρο νερού του ωκεανού υπάρχουν περίπου 35 εκατομμύρια τόνοι διαλυμένων αλάτων. Αλλά από πού προήλθαν;
Παραδοσιακή επιστημονική εκδοχή
Η κύρια πηγή του αλατιού στον ωκεανό είναι η επιφάνεια της Γης. Το βρόχινο νερό είναι ελαφρώς όξινο και σταδιακά ξεπλένει βράχους και ορυκτά. Ρεύματα και ποτάμια μεταφέρουν αυτές τις ουσίες στις θάλασσες.
Όταν το θαλασσινό νερό εξατμίζεται υπό την επίδραση του ήλιου, τα άλατα δεν φτάνουν στην ατμόσφαιρα, και με τις βροχές επιστρέφει καθαρό γλυκό νερό.
Αυτή η διαδικασία διαρκεί δισεκατομμύρια χρόνια και έχει σχηματίσει τη σύσταση των ωκεανών όπως την ξέρουμε.
Στο θαλασσινό νερό έχουν βρεθεί περίπου 60 στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων μαγνησίου, ουρανίου, κοβαλτίου και ακόμα και χρυσού. Ωστόσο, κυριαρχεί το χλωριούχο νάτριο, δηλαδή το κοινό επιτραπέζιο αλάτι.
Εναλλακτική επιστημονική υπόθεση
Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην αυγή της ύπαρξης της Γης έπαιξε σημαντικό ρόλο.
Τα ηφαίστεια εκτόξευαν ενώσεις χλωρίου, φθορίου και βρωμίου στην ατμόσφαιρα, οι οποίες σχημάτισαν όξινες βροχές. Οι πρώτοι ωκεανοί ήταν εξαιρετικά όξινοι.
Το νερό αλληλεπίδρασε με τους βράχους και τα άλατα εμφανίστηκαν κατά τη διαδικασία εξουδετέρωσης.
Με την πάροδο του χρόνου η οξύτητα μειώθηκε και πριν από περίπου μισό δισεκατομμύριο χρόνια οι θάλασσες απέκτησαν τη σύγχρονη χημική τους σύνθεση.
Αυτή η εκδοχή δεν έρχεται σε αντίθεση με την κλασική, αλλά μάλλον την συμπληρώνει, εξηγώντας το αρχικό στάδιο της «αλατότητας» των ωκεανών.
Μυθολογικές εξηγήσεις
Πριν από την επιστήμη, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν απαντήσεις μέσω των μύθων. Στην αρχαία Ελλάδα, λέγονταν ότι η θάλασσα έγινε αλμυρή από τα δάκρυα κοριτσιών που απήγαγε ο Ποσειδώνας.
Οι σκανδιναβικοί μύθοι μιλούσαν για μαγικούς μύλους που αλέθουν αλάτι στον βυθό του ωκεανού. Οι ινδικοί θρύλοι συνέδεαν επίσης την αλμύρα με την παρέμβαση των θεών.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η «αλμυρή γεύση» των θαλασσών οφείλεται σε μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία αλληλεπίδρασης μεταξύ νερού, βράχων και ατμόσφαιρας.
Ωστόσο, οι μυθικές ιστορίες μας θυμίζουν ότι οι άνθρωποι πάντα αναζητούσαν να εξηγήσουν τα ασυνήθιστα φαινόμενα γύρω τους.
