Ο Λευτέρης Αυγενάκης κατέθεσε σήμερα στην εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ κάνοντας μια «αγιογραφία» στο πρόσωπό του και κυρίως στη δουλειά του ως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Αρχικά είπε ότι ανέλαβε καθήκοντα στις 27 Ιουνίου 2023, έχοντας πλήρη επίγνωση ότι πρόκειται για ένα από τα πλέον απαιτητικά υπουργεία της χώρας. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «δεν υπήρξα Υπουργός του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων όλης της Ελλάδας», με ευθύνη απέναντι σε ολόκληρο τον αγροτικό και κτηνοτροφικό κόσμο της πατρίδας.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως τόνισε, αποτελεί έναν σημαντικό θεσμό μέσα σε ένα ευρύτερο σύστημα πολιτικών και μηχανισμών του υπουργείου. Στόχος του από την πρώτη ημέρα ήταν η αποκατάσταση της θεσμικότητας και της διαφάνειας, η επαναφορά σωστών ισορροπιών και η διασφάλιση ότι ο Οργανισμός λειτουργεί ως θεσμικό όργανο του κράτους και όχι ως εργαλείο οποιουδήποτε συμφέροντος.
Όπως είπε ο κ. Αυγενάκης, «Δεν φοβήθηκα ποτέ τη διαφάνεια. Την επέβαλα», «Δεν παρενέβην στη Διοίκηση. Τη διόρθωσα», «Πιστεύω στους θεσμούς, όχι στα υπονοούμενα».
Επισημαίνοντας ότι η θητεία του διήρκεσε λιγότερο από έναν χρόνο (έως τις 14 Ιουνίου 2024) «αποτελώντας τη συντομότερη υπουργική θητεία στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας» είπε ότι μέσα σε αυτό το σύντομο διάστημα, βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα υπουργείο που έφερε προβλήματα δεκαετιών, δομικά, διοικητικά και πολιτικά. Όπως σημείωσε, επέλεξε «να δράσει, να οργανώσει, να διορθώσει και, όπου χρειάστηκε, να συγκρουστεί».
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του, η Ελλάδα και ο αγροτικός τομέας αντιμετώπισαν αλλεπάλληλες κρίσεις πρωτοφανούς έντασης, μεταξύ των οποίων:
«-Οι καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία (Daniel και Elias), που σάρωσαν παραγωγικές εκτάσεις και ζώα, οδηγώντας σε αυστηρά υγειονομικά μέτρα, αποζημιώσεις και μέτρα επιστροφής στην κανονικότητα.
-Οι πυρκαγιές στη Ρόδο, στον Έβρο και σε άλλες περιοχές, με ανυπολόγιστο πλήγμα σε καλλιέργειες, κτηνοτροφία, μελίσσια και υποδομές.
-Η επισιτιστική κρίση ως απόηχος του πολέμου στην Ουκρανία, με αύξηση κόστους ζωοτροφών και λιπασμάτων.
-Η ενεργειακή κρίση, που εκτίναξε το κόστος παραγωγής και μείωσε την ανταγωνιστικότητα των Ελλήνων αγροτών.
-Οι κινητοποιήσεις αγροτών σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας.
-Το τεράστιο έλλειμμα εργατικών χεριών, που απειλούσε την ίδια τη συγκομιδή βασικών προϊόντων.
-Και τέλος, το εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα των ελληνοποιήσεων αγροτικών προϊόντων».
Όσο για τις ενέργειές του εντός αυτού του «εκρηκτικού πλαισίου» είπε ότι περιλαμβάνονται τα εξής:
«1.Σαρωτικοί έλεγχοι στην εισαγωγή γάλακτος – καταπολέμηση των ελληνοποιήσεων – μικτά κλιμάκια.
2.Νομοθετικό έργο: Ν. 5087/2024 (ΦΕΚ 25/Α/16.2.2024) με θέμα: «Ενίσχυση της πρότυπης κτηνοτροφίας, ρυθμίσεις για την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες, διατάξεις για τη φυτοϋγεία, τα βιοκτόνα προϊόντα και την ποιότητα τροφίμων, διατάξεις για την τόνωση της αγροτικής ανάπτυξης και άλλες επείγουσες διατάξεις».
3.Προετοιμασία νόμων:
-Ν. 5136/2024 (ΦΕΚ 148/Α/19.09.2024) «Διαδικασίες ελέγχου και κυρώσεις στα προϊόντα ΠΟΠ, ΠΓΕ και ΕΠΙΠ».
-Ν. 5184/2025 (ΦΕΚ 34/Α/06.03.2025) για τις «ΔιεπαγγελματικέςΟργανώσεις».
-Νέος Κανονισμός ΕΛΓΑ – Κωδικοποίηση νομοθεσίας.
4.Γεωργικό Αποθεματικό 2024: τριπλάσια η στήριξη της ΕΕ για την Ελλάδα, ύστερα από συνεχείς παρεμβάσεις του στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας — από 15,8 εκ. ευρώ το 2023 σε 43,1 εκ. ευρώ το 2024.
5.Αλλαγές στην ΚΑΠ 2023-2027, με προτάσεις που έγιναν δεκτές προς όφελος των παραγωγών.
6.Ενεργοποίηση της ομάδας των Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας των 9 χωρών του Νότου της ΕΕ (EUMED-9).
7.Συμπροεδρία στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
8.Ίδρυση του 1ου Ευρωπαϊκού Κέντρου Αναφοράς για την Ευζωία των Υδρόβιων Ζώων της ΕΕ με έδρα την Κρήτη, Ηράκλειο.
9.Master Plan για τη διαχείριση των υδάτων της Θεσσαλίας από την ολλανδική εταιρεία HVA».
Θεσμικότητα – Ενεργοποίηση – Κενό Εργαλείων – Δράση
Ο πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τόνισε ότι τα προβλήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι πρόσφατα, αλλά έχουν επισημανθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη από το 2016 και ακόμα παλαιότερα, ενώ, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, διαπίστωσε έναν διοικητικά αδύναμο και τεχνολογικά κατακερματισμένο Οργανισμό.
Πρώτος στόχος ήταν η επαναφορά της θεσμικότητας. Όλες οι επαφές, αποφάσεις και οδηγίες εκδόθηκαν εντός του θεσμικού πλαισίου, χωρίς πολιτικές «γραμμές». Ο Υπουργός θέτει το πλαίσιο πολιτικής· οι διοικήσεις αποφασίζουν και εκτελούν — αρχή που σεβάστηκε πλήρως.
Προετοίμασε νομοθετική διάταξη για τα ΚΥΔ, με στόχο τη μεγαλύτερη διαφάνεια και τη δημιουργία ασφαλιστικών δικλείδων για τις δηλώσεις των αγροτών.
Δεύτερος στόχος ήταν η ενεργοποίηση δράσεων για εύρυθμη και διαφανή λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Προχώρησε σε διορθωτικά μέτρα, ενίσχυσε την πληροφορική υποδομή, έλεγξε δεσμευμένα ΑΦΜ, προχώρησε πληρωμές παλαιότερων ετών, αναδιοργάνωσε τμήματα εποπτείας και ενίσχυσε τον Οργανισμό με νέο προσωπικό και εργαλεία.
Τρίτος στόχος ήταν η κάλυψη του κενού εργαλείων. Με διάταξη στον ν. 5087/2024 (άρθρο 7) δόθηκε νομοθετική λύση στα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, όπου προβλέφθηκαν:
1. Παράταση της προθεσμίας εκπόνησης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης έως 31/12/2025.
2. Υποχρέωση των Περιφερειών, εντός ενός μηνός από την υπογραφή της σύμβασης με το ΥΠΑΑΤ, να προχωρήσουν σε ανάρτηση του διαγωνισμού για τα ΔΣΒ.
3. Για όσες Περιφέρειες δεν ανάρτησαν εγκαίρως ή δεν υπέγραψαν σύμβαση, την ευθύνη εκπόνησης αναλάμβανε το ΥΠΑΑΤ.
Επίσης, απεστάλησαν επιστολές προς τους 13 Περιφερειάρχες ζητώντας να δηλώσουν εντός 15 ημερών εάν προτίθενται να αναλάβουν τη διαδικασία εκπόνησης.
«Δεν ήρθα να κρύψω τα προβλήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ. Ήρθα να τα λύσω. Και τα άγγιξα όλα» ανέφερε ο κ. Αυγενάκης.
Παράλληλα, υπογράμμισε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν διέθετε ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα ούτε πλήρη διαλειτουργικότητα με άλλους φορείς.
Όπως είπε, για τον λόγο αυτό:
«-Συνήφθησαν συμβάσεις με τεχνικό σύμβουλο για μεταφορά ΟΛΩΝ των δεδομένων στο gov.gr.
-Υπογράφθηκε μνημόνιο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς για εσωτερικό μηχανισμό ελέγχου και ψηφιακής ασφάλειας.
-Υλοποιήθηκαν διαδικασίες ενίσχυσης του προσωπικού, που χρόνια βρίσκονταν σε στασιμότητα.
Το Σχέδιο Δράσης (Action Plan) εγκρίθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας της ΕΕ, η οποία αναγνώρισε ότι οι μισές ευρωπαϊκές παρατηρήσεις είχαν ικανοποιηθεί μέσα σε έναν μόλις μήνα».
Γιατί απομακρύνθηκε ο Σημανδράκος
Ο Αυγενάκης χαρακτήρισε μονόδρομο την απομάκρυνση του τότε προέδρου του οργανισμού Ευάγγελου Σημανδράκου καθώς όπως είπε πράξεις και παραλήψεις της διοίκησης επέφεραν πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Καταθέτοντας στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής υποστήριξε ότι η «καρατόμηση» Σημανδράκου υπαγορεύτηκε από 9 λόγους:
- Προβληματικές πληρωμές του Ιουνίου και του Οκτωβρίου 2023 παρά τις προσπάθειες που κάναμε ως πολιτική ηγεσία
2) Είχαμε εντοπίσει εξωσυστημικές πληρωμές. Για την περίοδο 2023-2024 επιβλήθηκε πρόστιμο 170 εκατομμυρίων ευρώ.
3) Εντοπίσαμε εντέλλεσθε για πληρωμές ύψους 31 εκατ ευρώ για τον Σεπτέμβριο του 2022 και Δεκέμβριο του 22 αγνοώντας τις έγγραφες προειδοποιήσεις και ενστάσεις υπηρεσιακών στελεχών.
4) Υπέγραψε συμβάσεις με τεχνικούς συμβούλους χωρίς σαφή παραδοτέα
5) Αναίτια καθυστέρηση ελέγχου χιλιάδων ΑΦΜ. Χιλιάδων δηλαδή αγροτών και κτηνοτρόφων
6) Επανειλημμένα δεν έδινε στοιχεία στον φορέα πιστοποίησης με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η πιστοποίηση του οργανισμού.
7) Υπήρχε προβληματική συνεργασία με υπηρεσιακούς παράγοντες. Θεωρούσε την πλειονότητα είτε μη ικανούς είτε σαμποτέρ στη δική του προσπάθεια με αποτέλεσμα να συνεργάζεται όπως ο ίδιος έχει καταθέσει με μικρή ομάδα υπαλλήλων
8) Δεν υπήρχε από μέρους του καμία καταγεγραμμένη προσπάθεια αναδιάρθρωσης του ΟΠΕΚΕΠΕ ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια
9) Ο έλεγχος του ευρωπαϊκού ελεγκτικού συνεδρίου εντόπισε στην εκκαθάριση του 2022 τεράστιο σφάλμα απόκλισης 63 εκατομμυρίων ευρώ.
«Για όλους αυτούς τους λόγους η απόφαση μου να ζητήσω την απομάκρυνση του ήταν μονόδρομος. Δεν υπήρξε καμία πίεση εκ μέρους μου για να αποδεσμεύσει ΑΦΜ χωρίς να τα ελέγξει . Την περίοδο Σημανδράκου υπήρχαν μαύρες οθόνες. Δεν μπορούσαν οι αγρότες να ενημερωθούν γιατί δεν πήραν όσα περίμεναν ή τι έπρεπε να κάνουν προκειμένου να διορθώσουν λάθη»” ανέφερε ο πρώην υπουργός σε άλλο σημείο.
