Το φυλαχτό – και η επιγραφή – είναι τα παλαιότερα στοιχεία του Χριστιανισμού που έχουν βρεθεί βόρεια των Άλπεων
Ένα ασημένιο φυλαχτό 1.800 ετών που ανακαλύφθηκε θαμμένο σε έναν τάφο στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, ακόμα δίπλα στο πηγούνι του άνδρα που το φορούσε, έχει 18 γραμμές κειμένου γραμμένες στα λατινικά σε ένα ασημένιο φύλλο μόλις 3,5 εκατοστών. Αυτό θα μπορούσε να είναι αρκετό για να ξαναγράψει την γνωστή ιστορία του Χριστιανισμού στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το φυλαχτό – και η επιγραφή – είναι τα παλαιότερα στοιχεία του Χριστιανισμού που έχουν βρεθεί βόρεια των Άλπεων.
Κάθε άλλη αξιόπιστη απόδειξη για τη χριστιανική ζωή στη βόρεια περιοχή των Άλπεων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι τουλάχιστον 50 χρόνια νεότερη, καθώς όλες χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, το φυλακείο, που βρέθηκε σε έναν τάφο που χρονολογείται μεταξύ 230 και 270 μ.Χ. και είναι πλέον γνωστό ως «Η επιγραφή της Φρανκφούρτης», κατασκευάστηκε για να αποκρυπτογραφηθεί καλύτερα η επιγραφή.
«Αυτή η εξαιρετική ανακάλυψη επηρεάζει πολλούς τομείς της έρευνας και θα απασχολήσει την επιστήμη για πολύ καιρό», δήλωσε η Ίνα Χάρτβιγκ, επικεφαλής του τμήματος πολιτισμού και επιστημών της Φρανκφούρτης, σε μεταφρασμένη δήλωση. «Αυτό ισχύει τόσο για την αρχαιολογία όσο και για τις θρησκειολογικές σπουδές, τη φιλολογία και την ανθρωπολογία. Μια τόσο σημαντική ανακάλυψη εδώ στη Φρανκφούρτη είναι πραγματικά κάτι εξαιρετικό».
Το φυλαχτό βρέθηκε σε μια αρχαιολογική τοποθεσία έξω από τη Φρανκφούρτη το 2018, στην περιοχή όπου κάποτε βρισκόταν η ρωμαϊκή πόλη Νίδα. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην περιοχή, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα ολόκληρο ρωμαϊκό νεκροταφείο, όπου στο οικόπεδο με την ονομασία «τάφος 134» βρέθηκε ένα μικρό ασημένιο φυλαχτό, γνωστό ως φυλακτήριο, ακριβώς κάτω από το πηγούνι του σκελετού του νεκρού. Πιθανότατα το φορούσε γύρω από το λαιμό του και θάφτηκε μαζί του.
Μετά την ανακάλυψη, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Φρανκφούρτης αποκατέστησε το ασημένιο φυλακτήριο, το οποίο περιλάμβανε ένα λεπτό ασημένιο φύλλο με επιγραφή, όπως φάνηκε από μικροσκοπικές εξετάσεις και ακτίνες Χ το 2019. Το λεπτό ασημένιο φύλλο ήταν πολύ εύθραυστο για να ξετυλιχτεί.
Τον Μάιο του 2024, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος με τη χρήση ενός υπερσύγχρονου υπολογιστικού τομογράφου στο Leibniz Center for Archaeology στο Μάιντς. «Η πρόκληση στην ανάλυση ήταν ότι το ασημένιο φύλλο ήταν τυλιγμένο, αλλά φυσικά μετά από περίπου 1.800 χρόνια ήταν επίσης τσαλακωμένο και συμπιεσμένο», δήλωσε ο Ivan Calandra, διευθυντής εργαστηρίου για διαδικασίες απεικόνισης στο κέντρο. «Χρησιμοποιώντας τον αξονικό τομογράφο, καταφέραμε να το σαρώσουμε σε πολύ υψηλή ανάλυση και να δημιουργήσουμε ένα τρισδιάστατο μοντέλο». Στη συνέχεια, το εικονικό αντικείμενο σαρώθηκε κομμάτι κομμάτι, αποκαλύπτοντας σιγά-σιγά τις λέξεις, επιτρέποντας στους ειδικούς να δουν επιτέλους το κείμενο που ήταν χαραγμένο στα μεμονωμένα θραύσματα από τη σάρωση.
Αλλά μετά ήρθε η δουλειά του παζλ. Ο Markus Scholz από το Πανεπιστήμιο Goethe της Φρανκφούρτης κατάφερε να συναρμολογήσει τις 18 γραμμές. «Μερικές φορές χρειάστηκαν εβδομάδες, ακόμη και μήνες, μέχρι να μου έρθει η επόμενη ιδέα», δήλωσε σε μια ανακοίνωση. «Κάλεσα ειδικούς από τον τομέα της ιστορίας της θεολογίας, μεταξύ άλλων, και προσεγγίσαμε το κείμενο μαζί, κομμάτι κομμάτι, και τελικά το αποκρυπτογραφήσαμε». Ορισμένες άκρες χάθηκαν λόγω φθοράς και ορισμένες λέξεις παραμένουν ανοιχτές προς συζήτηση. Η αρχική επιγραφή είναι εξ ολοκλήρου στα λατινικά, κάτι ασυνήθιστο για μια εποχή που τα φυλακτά ήταν γραμμένα στα ελληνικά ή τα εβραϊκά.
Η ασημένια επιγραφή της Φρανκφούρτης, με βάση την πιο πρόσφατη μετάφραση:
(Στο όνομα;) του Αγίου Τίτου.
Άγιος, άγιος, άγιος!
Στο όνομα του Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού!
Ο Κύριος του Κόσμου
αντιστέκεται με [δύναμη;]
σε όλες τις επιθέσεις(;)/αντιξοότητες(?).
Ο θεός(?) χαρίζει ευημερία
Είσοδος.
Αυτό το μέσο διάσωσης(?) προστατεύει
το άτομο που
παραδίδεται στη θέληση
του Κυρίου Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού,
από πριν τον Ιησού Χριστό
όλα τα γόνατα λυγίζουν: τα ουράνια,
τα γήινα και
τα υπόγεια, και κάθε γλώσσα
ομολογεί (τον Ιησού Χριστό).
Χωρίς αναφορά σε καμία άλλη θρησκεία εκτός από τον Χριστιανισμό, κάτι σπάνιο για φυλακράκια αυτής της εποχής, η καθαρά χριστιανική επιγραφή δεν δείχνει μόνο την άνοδο του Χριστιανισμού στο βορρά, αλλά και την αφοσίωση του ιδιοκτήτη του φυλακρίου. Κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ., η σύνδεση με τον Χριστιανισμό ήταν ακόμα επικίνδυνη και η ταύτιση με τον Χριστιανισμό συνεπαγόταν μεγάλο προσωπικό κίνδυνο, ειδικά καθώς ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων τιμωρούσε τους Χριστιανούς με θάνατο ή ακόμα και με θάνατο στο Κολοσσαίο. Αυτό δεν είχε σημασία για αυτόν τον άνδρα στη Φρανκφούρτη, ο οποίος πήρε μαζί του στον τάφο την πίστη του στον Ιησού Χριστό.
Η επιστημονική μελέτη ενισχύεται από αναφορές που δεν έχουν βρεθεί ποτέ τόσο νωρίς, όπως η αναφορά στον Άγιο Τίτο, μαθητή του Αποστόλου Παύλου, η επίκληση «άγιος, άγιος, άγιος!», που δεν ήταν πιο συνηθισμένη μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ., και η φράση «λυγίστε τα γόνατά σας», που είναι απόσπασμα από την επιστολή του Παύλου προς τους Φιλιππησίους.
«Η «Επιγραφή της Φρανκφούρτης» είναι μια επιστημονική сенσάτσια», δήλωσε ο δήμαρχος της Φρανκφούρτης, Mike Josef, σε μια δήλωση. «Ως αποτέλεσμα, η ιστορία του Χριστιανισμού στη Φρανκφούρτη και πολύ πέρα από αυτή θα πρέπει να γυρίσει πίσω περίπου 50 έως 100 χρόνια. Το πρώτο χριστιανικό εύρημα βόρεια των Άλπεων προέρχεται από την πόλη μας. Μπορούμε να είμαστε περήφανοι για αυτό, ειδικά τώρα, τόσο κοντά στα Χριστούγεννα».
