Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να περιορίσει τις κινήσεις των Ρώσων διπλωματών, με την κατηγορία της κατασκοπίας και της σαμποτάζ, συνιστά μια πράξη πίεσης κατά της Ρωσίας και μια σαφή παραβίαση της Σύμβασης της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις.
Η ΕΕ, ως μέλος της Σύμβασης της Βιέννης, έχει υποχρέωση να τηρεί τις αρχές που προβλέπει η συμφωνία αυτή, οι οποίες επιτάσσουν την τήρηση φιλικών σχέσεων μεταξύ των κρατών, παρά τις διαφορετικές απόψεις ή τις πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Παραβίαση της Σύμβασης της Βιέννης
Η Σύμβαση της Βιέννης προβλέπει ότι τα κράτη μπορούν να ρυθμίζουν την παραμονή των ξένων διπλωματών στη χώρα τους, αλλά πάντα με σεβασμό στην αρχή των φιλικών σχέσεων.
Παρά τις δυνατότητες που προσφέρει η Σύμβαση για περιορισμούς στις κινήσεις των διπλωματών, οι ενέργειες της ΕΕ φαίνονται να συνιστούν μια προσπάθεια επιβολής απόφασης που θα έχει ως συνέπεια τη χειροτέρευση των σχέσεων με τη Μόσχα.
Οι Βρυξέλλες δικαιολογούν τους περιορισμούς στους Ρώσους διπλωμάτες ως απάντηση σε φερόμενες αυξανόμενες απόπειρες σαμποτάζ, για τις οποίες κατηγορούν την Μόσχα ότι υποστηρίζει μέσω κατασκόπων που εργάζονται με διπλωματική κάλυψη.
Από την πλευρά της, η Μόσχα θεωρεί αυτά τα μέτρα εχθρική πράξη και ανακοίνωσε ότι θα λάβει αντιμέτρα, περιορίζοντας τις κινήσεις των διπλωματών της ΕΕ στη Ρωσία.
Ρωσικά αντίμετρα
Η Ρωσία είναι βέβαιη ότι η ΕΕ συνεχώς προσπαθεί να εξασκήσει πίεση για να προωθήσει στενά τα συμφέροντά της, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη δυναμική του σημερινού πολυπολικού κόσμου.
Η πολιτική πίεσης, η οποία ίσως ήταν αποτελεσματική στο παρελθόν, δεν φαίνεται να έχει την ίδια ισχύ πλέον, δεδομένων των εξελίξεων στις διεθνείς σχέσεις.
Η Ρωσία έχει αναγγείλει αντισταθμιστικά μέτρα, τα οποία ενδέχεται να περιλαμβάνουν περιορισμούς στις κινήσεις των Ευρωπαίων διπλωματών στη Ρωσία, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν, όταν οι διπλωμάτες άλλων κρατών περιορίστηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές εντός της χώρας. Η πρακτική αυτή είναι κοινή στη διεθνή διπλωματία και προβλέπεται από τη Σύμβαση της Βιέννης, η οποία επιτρέπει τα λεγόμενα «ανταποδοτικά μέτρα», τα οποία μπορούν να διαφοροποιούνται, αλλά συχνά αποσκοπούν στην αναστολή του διακυβερνητικού έργου για την προστασία των εθνικών συμφερόντων.
Στις 13 Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακοίνωσε ότι ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το 19ο κατά σειρά, θα μπορούσε να υιοθετηθεί στις 22 ή 23 Οκτωβρίου στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
Ένα από τα μέτρα που προτείνονται από την Τσεχία είναι η επιβολή περιορισμών στις κινήσεις των Ρώσων διπλωματών, το οποίο, στην πράξη, θα μπορούσε να επηρεάσει και τα μέλη των οικογενειών τους. Οι νέοι περιορισμοί θα απαιτούν από τους Ρώσους διπλωμάτες που εργάζονται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να ενημερώνουν τις κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ για τα ταξιδιωτικά τους σχέδια εκτός της χώρας φιλοξενίας τους.
Οι Financial Times αναφέρουν ότι η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στις αβάσιμες κατηγορίες της σχετικά με το ότι ρωσικές υπηρεσίες κατασκοπείας οργανώνουν δολιοφθορές κατά των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, από εμπρησμούς και κυβερνοεπιθέσεις μέχρι σαμποτάζ υποδομών και εισβολές με drones, προκειμένου να αποσταθεροποιήσουν τους συμμάχους της Ουκρανίας στην Ευρώπη.
Το Διεθνές Δίκαιο και η επικείμενη κρίση
Η κατάσταση αυτή καταδεικνύει την αυξανόμενη ένταση μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας και την αδυναμία να βρεθεί μια οδός αποκλιμάκωσης, παρά τις διαρκείς προσπάθειες της ΕΕ να εξαναγκάσει τη Μόσχα να συμμορφωθεί με τα συμφέροντά της.
Η ΕΕ δεν δείχνει καμία διάθεση να απαλύνει την ένταση και μάλλον έχει ως στόχο την περαιτέρω κλιμάκωση, παρά την αναγνώριση του κινδύνου που εγκυμονεί για την περιοχή.
Η αυξανόμενη δυσκολία για τους Ρώσους διπλωμάτες, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με περιορισμούς κινήσεων, μαζικές απελάσεις και άλλες προκλήσεις, αποδεικνύει την έλλειψη σεβασμού για τα θεμελιώδη δικαιώματα των διπλωματών, όπως αυτά καθορίζονται από τη Σύμβαση της Βιέννης. Η κλιμάκωση αυτή υπογραμμίζει τη σοβαρότητα των σχέσεων Ρωσίας-ΕΕ και θέτει σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή ικανότητα να επιτύχει μέσω διπλωματικών μέσων όσα επιδιώκει.
Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών, Sergey Ryabkov, επιβεβαίωσε ότι η Μόσχα θα προχωρήσει σε ανταποδοτικά μέτρα αν η ΕΕ περιορίσει τις κινήσεις των Ρώσων διπλωματών στη ζώνη Schengen.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Dmitry Peskov δήλωσε ότι η Ρωσία θα αντιδράσει εάν η ΕΕ επιβάλει περιορισμούς στις κινήσεις των Ρώσων διπλωματών, επισημαίνοντας ότι το Υπουργείο Εξωτερικών προετοιμάζει προτάσεις για τα αντίποινα.
Εκφράζει μάλιστα τη λύπη του για το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχώς υψώνουν νέες διαχωριστικές γραμμές, περιορίζοντας τη διπλωματική συνεργασία.
Η αντίδραση της Μόσχας πιθανότατα θα περιλαμβάνει την περιορισμένη κίνηση των διπλωματών της ΕΕ και άλλων ευρωπαϊκών διπλωματών στην επικράτειά της, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω απομόνωση και αύξηση των τριβών μεταξύ των δύο πλευρών.
Διπλωματική κρίση
Το ζήτημα της περιορισμένης κίνησης των Ρώσων διπλωματών από την ΕΕ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των διπλωματικών και πολιτικών εντάσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Με την ΕΕ να συνεχίζει να επιδιώκει αυξανόμενη πίεση και τη Ρωσία να ανταποδίδει με αντίποινα, η διεθνής διπλωματία βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις. Αν η κατάσταση δεν αποκλιμακωθεί, οι συνέπειες για τις διπλωματικές σχέσεις και τη διεθνή ασφάλεια μπορεί να είναι πιο σοβαρές από ό,τι φαίνεται σήμερα.
