Σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας κλιμακώνονται, μια πρόσφατη υπόθεση φέρνει στο προσκήνιο έναν αόρατο, αλλά δυνητικά καταστροφικό κίνδυνο: την αγροτρομοκρατία (agro-terrorism).
Δύο Κινέζοι ερευνητές κατηγορούνται ότι επιχείρησαν να εισαγάγουν λαθραία στις ΗΠΑ τον παθογόνο μύκητα Fusarium graminearum, έναν οργανισμό που απειλεί τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια.
Το περιστατικό, που αποκαλύφθηκε στο αεροδρόμιο του Ντιτρόιτ, αναζωπυρώνει τις ανησυχίες για τη χρήση βιολογικών παραγόντων ως όπλων, εν μέσω ενός ήδη τεταμένου διεθνούς κλίματος.
Τι είναι η αγροτρομοκρατία;
Η αγροτρομοκρατία ορίζεται ως η σκόπιμη χρήση βιολογικών παραγόντων, όπως παθογόνα φυτών, παράσιτα ή τοξίνες, για την υπονόμευση της αγροτικής παραγωγής μιας χώρας.
Στόχος της είναι η πρόκληση οικονομικής καταστροφής, επισιτιστικής ανασφάλειας και κοινωνικού πανικού.
Όπως αναφέρουν ειδικοί, η αγροτρομοκρατία είναι ιδιαίτερα ελκυστική για εχθρικούς δρώντες, καθώς απαιτεί χαμηλό κόστος, είναι δύσκολο να ανιχνευθεί έγκαιρα και μπορεί να προκαλέσει ευρύτατες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες.
Σύμφωνα με το FBI, τέτοιες ενέργειες μπορούν να πλήξουν κρίσιμες υποδομές, όπως η αλυσίδα τροφίμων, με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια.
Γιατί η γεωργία είναι τόσο ευάλωτη;
Ο αγροτικός τομέας αποτελεί έναν από τους πιο ευάλωτους στόχους για βιολογικές επιθέσεις. Φάρμες, μονάδες επεξεργασίας και εφοδιαστικές αλυσίδες είναι γεωγραφικά διάσπαρτες και συχνά ελάχιστα προστατευμένες σε σύγκριση με άλλες κρίσιμες υποδομές, όπως ενεργειακά ή τηλεπικοινωνιακά δίκτυα.
Μια βιολογική επίθεση σε καλλιέργειες ή ζώα μπορεί να παραμείνει απαρατήρητη για εβδομάδες, επιτρέποντας την εξάπλωση του παθογόνου πριν γίνει αντιληπτή.
Επιπλέον, ο εντοπισμός των δραστών είναι εξαιρετικά δύσκολος, καθώς τα βιολογικά όπλα δεν αφήνουν εμφανή ίχνη, όπως συμβαίνει με τις συμβατικές επιθέσεις.
Ο μύκητας Fusarium graminearum: Ένα αόρατο όπλο
Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται ο Fusarium graminearum, ένας παθογόνος μύκητας που προκαλεί τη νόσο Fusarium head blight (γνωστή και ως «κεφαλοκαψίματα» ή «φουζαρίωση»).
Η νόσος πλήττει σιτηρά όπως το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι και το ρύζι, μειώνοντας δραματικά τις αποδόσεις.
Επιπρόσθετα, ο μύκητας παράγει μυκοτοξίνες, όπως η deoxynivalenol (γνωστή και ως vomitoxin), που καθιστούν τους καρπούς ακατάλληλους για κατανάλωση από ανθρώπους και ζώα.
Οι τοξίνες αυτές μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως εμετό, διάρροια, ηπατική βλάβη και αναπαραγωγικές διαταραχές.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), ο Fusarium graminearum προκαλεί ζημιές άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως μόνο στις ΗΠΑ, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο οι οικονομικές απώλειες είναι ακόμα μεγαλύτερες.
Η ικανότητά του να εξαπλώνεται γρήγορα και να επιβιώνει σε διαφορετικές κλιματικές συνθήκες τον καθιστά, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, δυνητικό «όπλο αγροτρομοκρατίας».
Η υπόθεση: Κατηγορίες κατά Κινέζων ερευνητών
Στις αρχές Ιουνίου 2025, οι αμερικανικές αρχές ανακοίνωσαν τη σύλληψη δύο Κινέζων ερευνητών, του 34χρονου Zunyong Liu και της 33χρονης Yunqing Jian, για λαθραία εισαγωγή του Fusarium graminearum στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την Εισαγγελία του Ανατολικού Τομέα του Μίσιγκαν, ο Liu επιχείρησε να περάσει δείγματα του μύκητα κρυμμένα σε σακουλάκια μέσα στο σακίδιό του στο αεροδρόμιο του Ντιτρόιτ.
Η Jian, η οποία εργαζόταν σε εργαστήριο του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, κατηγορείται ότι συνεργάστηκε με τον Liu σε μη εξουσιοδοτημένη έρευνα.
Οι Αρχές ισχυρίζονται ότι η Jian είχε λάβει χρηματοδότηση από την κινεζική κυβέρνηση, αν και το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν αρνείται κάθε εμπλοκή σε τέτοιες δραστηριότητες, τονίζοντας ότι συνεργάζεται πλήρως με τις Αρχές.
Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν συνωμοσία, λαθρεμπόριο, ψευδείς δηλώσεις και απάτη με βίζα.
Το περιστατικό έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον, καθώς εγείρει ερωτήματα για την ασφάλεια της επιστημονικής συνεργασίας και τη δυνατότητα εκμετάλλευσής της για κακόβουλους σκοπούς.
Γιατί η υπόθεση προκαλεί παγκόσμια ανησυχία;
Παρόλο που ο Fusarium graminearum υπάρχει ήδη στη Βόρεια Αμερική, η εισαγωγή νέων στελεχών εγείρει σοβαρούς κινδύνους.
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής φυτοπαθολογίας Dr. Gary Munkvold από το Iowa State University, «νέα στελέχη μπορεί να είναι πιο ανθεκτικά ή πιο τοξικά, ενώ η προσαρμογή τους σε νέες κλιματικές συνθήκες θα μπορούσε να δυσχεράνει την αντιμετώπισή τους».
Επιπλέον, η δυνατότητα τροποποίησης παθογόνων μέσω βιοτεχνολογίας αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας πιο επιθετικών στελεχών, ικανών να προκαλέσουν μαζικές επιδημίες σε καλλιέργειες.
Η υπόθεση αναδεικνύει επίσης την ευαλωτότητα της αλυσίδας τροφίμων.
Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), η απώλεια του 10% της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών λόγω παθογόνων όπως το Fusarium θα μπορούσε να πυροδοτήσει επισιτιστική κρίση, ιδιαίτερα σε χώρες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές.
Η απειλή αυτή καθιστά την αγροτρομοκρατία ένα εργαλείο με τεράστιο γεωπολιτικό αντίκτυπο.
Η σκιά των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας
Το περιστατικό εκτυλίσσεται σε μια περίοδο έντονης γεωπολιτικής έντασης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Οι δύο χώρες βρίσκονται σε εμπορικό πόλεμο, με πρόσφατες κλιμακώσεις που περιλαμβάνουν την επιβολή δασμών και περιορισμούς στις φοιτητικές βίζες.
Οι ΗΠΑ θεωρούν την υπόθεση πιθανή ένδειξη κρατικά υποκινούμενης παρέμβασης, με το FBI να χαρακτηρίζει τον μύκητα «δυνητικό όπλο αγροτρομοκρατίας».
Η Κίνα, από την πλευρά της, απορρίπτει τις κατηγορίες ως «αβάσιμες» και κατηγορεί τις ΗΠΑ για πολιτικά υποκινούμενες επιθέσεις κατά Κινέζων επιστημόνων.
Ο εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, Liu Pengyu, δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτές τις κατηγορίες», καλώντας τις ΗΠΑ να σταματήσουν τη «στοχοποίηση» Κινέζων πολιτών.
Η υπόθεση τροφοδοτεί επίσης τη συζήτηση για τη βιοασφάλεια.
Σύμφωνα με αναρτήσεις στο «X», η υπόθεση έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με χρήστες να κάνουν λόγο για «βιολογικό πόλεμο» και «απειλή κατά της επισιτιστικής ασφάλειας».
Ωστόσο, ένας πρώην επιστήμονας του USDA υποστηρίζει ότι ο Fusarium graminearum είναι ήδη διαδεδομένος στη Βόρεια Αμερική και πιθανότατα προέρχεται από εκεί, γεγονός που περιπλέκει τις κατηγορίες για σκόπιμη εισαγωγή.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον;
Η υπόθεση του Fusarium graminearum υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρότερα μέτρα βιοασφάλειας, ιδιαίτερα σε περιόδους γεωπολιτικής έντασης.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ενισχύσει τους ελέγχους σε ερευνητικά εργαστήρια και διεθνείς επιστήμονες, ενώ η Κίνα κατηγορεί τις ΗΠΑ για παραβίαση εμπορικών συμφωνιών, όπως της Γενεύης.
Παράλληλα, το περιστατικό αναδεικνύει τη διττή φύση της επιστημονικής συνεργασίας: από τη μια, προάγει την καινοτομία, από την άλλη, μπορεί να γίνει πεδίο εκμετάλλευσης για κακόβουλες ενέργειες.
Καθώς οι δύο υπερδυνάμεις συνεχίζουν να διασταυρώνουν τα ξίφη τους, η αγροτρομοκρατία αναδεικνύεται σε νέο πεδίο μάχης, όπου ένας μικροσκοπικός μύκητας μπορεί να προκαλέσει μακροσκοπικές συνέπειες.
Η διεθνής κοινότητα καλείται να ενισχύσει τη συνεργασία για την προστασία της επισιτιστικής ασφάλειας, προτού ο εφιάλτης της αγροτρομοκρατίας γίνει πραγματικότητα.
